O
Visuele geheugen van
Nederland gaat digitaal
9 spectrum
Zaterdag 5 september 2009
Opslaan
Met het monsterproject 'Beelden
voor de toekomst' wordt het
audiovisueel archief van het
Nederlands Instituut voor Beeld
en Geluid gedigitaliseerd. Dat
betekent, bijvoorbeeld, dat alle
afleveringen van. Barend en Van
Dorp binnenkort op internet te
vinden zijn.
door Eline 8esse!ink
illustratie Mark Reijntjens
Liek Bouma zit achter een blau
we filmmontagetafel uit de ja
ren zeventig waarop grote en
kleinere schijven draaien. Op
een schermpje kijkt hij naar een
toespraak van Charles de Gaulle. Bouma
en zijn collega's - allemaal in de vijftig,
want 'niemand leert dit meer' - renoveren
dag in dag uit op film gedraaide Journaal
beelden 'tot een mooi geheel', klaar om te
digitaliseren. Per twee weken gaat 110 uur
film in een gekoeld bestelbusje naar Enge
land, waar het materiaal op videobanden
wordt overgezet. Terug in Nederland
maakt Technicolor daar digitale bestanden
van.
Het FES (Fonds Economische Structuur
versterking) heeft 154 miljoen aan aardgas
euro's beschikbaar gesteld om het audiovi
suele geheugen van Nederland voor de toe
komst te behouden. Het project moet eind
2014 afgerond zijn. 700.000 uur beeldge
schiedenis van Nederland ligt opgeslagen,
en in veel gevallen te vergaan, in de archie
ven van het Nederlands Instituut voor
Beeld en Geluid in Hilversum, het Amster
damse Filmmuseum en het Nationaal Ar
chief in den Haag.
Liek Bouma trekt een filmblik met een ver
zuurde en kromgetrokken spoel uit de
kast: niet meer af te spelen. Bovendien
raakt de apparatuur op die nodig is voor
dat oude materiaal. Kapotte onderdelen
zijn niet te vervangen, simpelweg omdat
ze niet meer worden geproduceerd.
De speelfilms, documentaires, radio- en te
levisieprogramma's en amateurfilms moe
ten worden omgezet in duurzame digitale
bestanden om ze voor het nageslacht te be
houden. Doordat Beeld en Geluid op grote
schaal duurzaam kan conserveren en digi
taliseren, wordt het ook beschikbaar voor
hergebruik. Zo reden vorig jaar Frits Ba
rend en Henk van Dorp een steekkar met
alle afleveringen van hun befaamde talk
show binnen bij het Beeld en Geluid-ge
bouw.
In totaal wordt 137.200 uur video, 22.510
uur film, 123.900 uur audio en 2,9 miljoen
foto's gedigitaliseerd en toegankelijk ge
maakt voor professionals, scholen en parti
culieren. Beeld en Geluid neemt alle vi
deo- en audio-uren voor zijn rekening.
„We kunnen niet ons hele archief digitali
seren. Dat is te duur", zegt depotmanager
Hans van der Windt. Postbus 51-spotjes,
Journaals, actualiteiten- en sportprogram
ma's en de meeste documentaires worden
opgenomen in het archief Daar is de mees
te vraag naar. Van tv-series en amusement
programma's worden een paar afleverin
gen per seizoen bewaard. Sinds 2006 leve
ren de omroepen hun materiaal digitaal
aan, waardoor het met minimale aanpas
singen het archief in kan.
Het materiaal dat het meest wordt opge
vraagd heeft voorrang. Ook datgene wat er
het slechtst aan toe is, wordt voortvarend
aangepakt. Daartoe behoren, gek genoeg,
ook de digitale audiotapes uit de jaren ne
gentig. Van der Windt: „Die audiotapes
werden destijds gezien als dé oplossing,
maar ze bleken ongeschikt als archiefmas-
ters. Het materiaal vervalt, de banden lo
pen vaak vast en moeten elk jaar gespoeld
worden. Dat is onbegonnen werk."
Het Nederlands Instituut voor Beeld en Ge
luid, gevestigd in het veelkleurige pand
aan de rand van het Hilversumse Media
park, heeft inmiddels tientallen extra me
dewerkers aangesteld om 'Beelden voor de
toekomst' te volbrengen. Van conservato
ren en documentalisten die de catalogus
bijhouden tot medewerkers die de banden
versjouwen. De hoofdmoot van de collec
tie van het instituut word gevormd door
het omroeparchief maar daar blijft het
niet bij. Ook de archieven van de Rijks
voorlichtingsdienst, de wetenschappelijke
filmcollectie van de Stichting Film en We
tenschap en de collectie objecten van het
voormalige Omroepmuseum zijn er te vin
den.
Het archief omvat 42 kilometer stelling-
kast, verspreid over vijftig depots in vijf on
der de grond gelegen verdiepingen. Het in
stituut heeft ook nog depots in Rijswijk,
waar materiaal bewaard kan worden op
min 5 graden, en het beschikt over een
Scheveningse bunker. Daar is een goede re
den voor: nitraat, de oudste filmdrager, is
aan verval onderhevig en wordt daardoor
ontvlambaar. Het mag daarom niet in de
Hilversumse depots worden opgeslagen,
en ligt in de duinen.
Een etage onder Liek Bouma stopt Sander
Peek de ene videoband na de andere in
een speler. Hij zoekt het begin van het pro
gramma en spoelt door naar het eind. Een
aflevering van Wie is wie, met Pleuni
Touw en Hugo Metsers, komt in sneltrein
vaart voorbij. Zonder de ingevulde begin-
en eindtijden weet de robot straks niet van
waar tot waar hij moet digitaliseren. Van
daag zit Sander Peek alleen, zijn twee colle
ga's zijn met vakantie. Karren vol banden
staan hem nog te wachten. Van der
y/indt: „Daar zijn ze nog wel een jaartje
mee bezig."
www.beeldenvoordetoekomst.nl
reageren?
spectrum@wegener.nl
