Niemand had
de bommen
verwacht
spectrum
Breskens 11 september 1944
Zaterdag 5 september 2009
door Jan van Damme
De elfde september 1944.
Breskens koestert zich in het
zonnetje. De inwoners hebben al
enkele dagen vrij. Hun dorp zit
zo volgestouwd met Duitse manschappen,
dat ze toch geen kant op kunnen.
Zeeuws-Vlaanderen wordt in die septem
berdagen overspoeld met terugtrekkende
Duitse troepen. De geallieerden zijn
verrassend snel opgerukt en hebben op 4
september Antwerpen ingenomen. Voor
de opgejaagde Duitsers is een oversteek van
de Westerschelde de enige ontsnappings
mogelijkheid. In heel Zeeuws-Vlaanderen
staan de wegen vol met manschappen,
wagens en wapens, die vanuit Terneuzen,
Hoofdplaat en vooral vanuit Breskens
moeten worden overgezet. Grofweg gaat
het om 90.000 man, 4500 voertuigen, 4000
paarden, meer dan vijfhonderd kanonnen.
Die operatie slaagt. De inlichtingendienst
van het Canadese leger noemt de Duitse
oversteek van de Westerschelde'een
enorme prestatie voor een verslagen en
omsingeld leger'.
Niet dat de geallieerden geen pogingen
hebben ondernomen om de terugtocht te
verhinderen. Tussen 11 en 15 september
worden er 246 bommenwerpers ingezet om
veerhaveninstallaties in Zeeuws-
Vlaanderen aan te vallen.
Breskens is in deze periode een hoofdstuk
apart. Op maandag 11 september verschij
nen twee groepen van 36 bommenwerpers
van de Royal Air Force boven het vissers-
dorp. De ongeveer 3300 inwoners worden
volledig verrast. Ze zijn gewend aan
luchtactiviteit. De hele oorlog vliegen er'al-
toestellen over Breskens, maar die hebben
steeds Vlissingen als doelwit. Slechts weinig
inwoners hebben hun heil elders gezocht.
In 1940, met de Duitsers in aantocht,
hadden ze dat wel gedaan. Vervolgens
hadden terugtrekkende Franse en Belgische
soldaten geroofd en geplunderd. Dat zal ons
geen tweede keer overkomen, dachten de
meeste Bressiaanders. Sommige ooggetui
gen zijn ervan overtuigd dat ervoor de
bommen om 15.30 uur vielen, pamfletten
met een waarschuwende tekst zijn
uitgegooid. Maar niemand heeft echt een
papier in handen gehad.
De argeloosheid, de zorgeloosheid spat in
één grote bommenregen uiteen. Niet alle
cijfers zijn gelijkluidend, maar overleven
den spreken vandaag de dag over 184
directe dodelijke burgerslachtoffers, en nog
eens 34 die de dagen daarna aan hun
verwondingen overlijden. Ook tachtig tot
honderd Duitse militairen overleven het
inferno niet. Tachtig procent van het dorp
wordt weggevaagd: meer dan 530 panden
verwoest, nog eens.151 beschadigd.
Het was zo'n stralende maandag, 11
september 1944. Breskens staat nu te boek
als het dorp, dat in Nederland verhoudings
gewijs het zwaarst getroffen is door een
bombardement.
Nu, 65 jaar later, is Breskens het begin van
een hele reeks activiteiten ter herinnering
aan de bevrijding van Zeeland. Met ingang
van aanstaande maandag verschijnt in deze
krant een rubriek over de tijd, dat de
vrijheid zwaar moest worden bevochten.
Westerschelde
Verwoesting in Papendrecht, net achter de Scheldekade.
foto Zeeuwse Beeldbank
Dorpsstraat.
foto Zeeuwse Beeldbank
Verwoeste bebouwing
ii Gespaarde bebouwing
Fclix Sinicevvia, ÖónjaÖdljk
