Shanty festival van VOC
liederen tot Ketelbinkie
58S
Breda eert componist Daan Manneke met festival
\^Taat
Donderdag 3 september 2009 13
door Ali Pankow
Tijdens het eerste lus
trum van het Shanty-
festival Vliegende
Hollander dit week
end in Terneuzen zul
len niet alleen noeste broeders
met een fascinatie voor de zee
van zich laten horen, maar spre
ken zeker ook de vrouwen een
woordje mee.
De officiële opening van het festi
val, vrijdagavond om 19.30 uur in
de Grote Kerk aan de Noordstraat,
staat zelfs geheel in het teken van
vrouwen. Marijke Barend, voorma
lig docente historische Nederland
se letterkunde aan de Universiteit
van Amsterdam houdt daar een le
zing over 'Vrouwen bij de Verenig
de Oost-Indische en West-Indi
sche Compagnie'.
„Dat zijn er meer geweest dan we
soms denken hoor, die vrouwen
aan boord. We zijn heel blij dat
we het festival met deze lezing
kunnen beginnen. Het is een heel
mooi verhaal", zegt Marius loen
sen. Samen met Gea den Breeien
is hij een belangrijke motor achter
het Shantyfestival dat vijfjaar gele
den kleinschalig begon met 4 a 5
koren uit de nabije omgeving. In
middels doen er tien groepen mee
en is er met het Franse duo Patrick
Denain Miguel Biard ook spra
ke van internationale deelname.
„Het is allemaal begonnen met de
gedachte dat ik iets miste tijdens
de Havendagen in Terneuzen: Zin
gen over de zee. In het begin was
het shantyfestival dus onderdeel
van de Havendagen, maar direct
voelden we de behoefte aan een ei
gen evenement", vertelt loensen.
Zelf zingt hij bij het koor Zuid
West 10 uit Terneuzen. Voorheen
vormde dat één groot koor met De
Dekzwabbers, maar begin vorig
jaar kwam er een splitsing en
sindsdien varen beide koren een ei
gen koers. Uiteraard zijn beide
groepen vertegenwoordigd in het
programma van de Vliegende Hol
lander. De overige koren zijn:
Shantygroep de Maashave (Lim
burg), 't Scheepsfolk (Noord-Hol
land), Enkhuizer Sjappetouwtjes,
Shantykoor Blankenberge, Viswij-
venkoor Dulle Griet (Enkhuizen),
Shantykoor Neptunus (Schou-
wen-Duiveland) en Harderwijker
Shantykoor De Boekaniers.
Zij treden zaterdag verspreid over
vijf podia in de stad op tussen
14.00 en 17.30 uur. Op het hoofd
podium op de Markt gaat het pro
gramma tot 20.00 uur door.
Het repertoire zal breed zijn. Vol
gens loensen voert het veel verder
dan alleen shanty's. Dat zijn de
specifieke liederen, die de beman
ning aan de boord destijds zong
om het-tempo aan te geven bij
zware werkzaamheden. Ook bezin
gen ze de gevaren en de schoon
heid van de zee, evenals het verlan
gen naar huis als de reis wat lang
begint te duren. „Maar er zitten
ook heel oude liederen uit de tijd
van de VOC tussen, evenals heden
daagse zeemansliedjes", zegt loen
sen. Volgens hem worden in vrij
wel elk land zeemansliederen ge
zongen. Tijdens de lustrumviering
van festival de Vliegende Hollan
der zal dat met een internationaal
repertoire overduidelijk tot uiting
komen. Om de stemming er zater
dagochtend in te brengen trekt de
groep 't Scheepsfolk en het duo Pa
trick Denain Miguel Biard vanaf
11.00 uur door de binnenstad. Nie
mand minder dan de legendari
sche Kapitein Rooibos en Kapitein
Van der Decken geven om 13.15
uiir vanaf het podium op de
Markt het startsein voor de koren.
Grote verwachtingen heeft loen
sen ook van het Captainsdiner op
de Markt. Daar kan iedereen vanaf
17.45 uur aanschuiven voor een ge
zamenlijke maaltijd. Tijdig reserve
ren is daarvoor wel een vereiste.
Dat kan bij leanine Rethans, tel.
0115-630272.
Maritieme ambachten, zoals onder
meer de touwslager, noordzee-
vondsten, zeemansknoopwerk en
palingroken, worden gepresen
teerd in diverse stands op de
Markt. Verder wordt op het Arse
naalplein in bioscoop View zater
dag doorlopend de film Around
the Cape Hom vertoond. Het is
een authentieke film uit het begin
van de vorige eeuw over het schip
De Peking die om de Kaap vaart.
Onder het moto Zing jie er es ene,
wordt de tweede festivaldag afge
rond met massaal zingen (of luiste-
ren) in theatercafé Porgy 8c Bess.
Daar wordt het Shantyfestival zon
dagmiddag ook weer voortgezet.
Het duo Denain 8c Biard zingt dan
over Franse vissers, die vanuit Le
Havre en Nantes op walvisvaart
naar New Foundland voeren.
Verder zingt 't Scheepsfolk liede
ren over de Zuiderzee, stomen op
zee en over het schone leven in de
Oost. De zang wordt begeleid
door: trekzak, accordeon, gitaar, -
bodhran, tinwhistle, mondharmo
nica en bones. Het koor Zuid
West 10 presenteert zich met volks
liedjes en stevige shantyliederen.
Shantyfestival Vliegende Hollander,
Terneuzen vrij. 4 sept. 19.30 u. Grote
Kerk lezing Vrouwen bij VOC en WIC,
zat. 5 sept. festivaloptredens vanaf 11
uur, binnenstad; zon. 6 sept.
Slotconcert, Porgy Bess, 15 uur.
Podia Shantyfestival
O
O
O
Markt
Café
De Vriendschap
Grote Kerk
Café-Restaurant
Graanbeurs
Arsenaalplein
Porgy Bess
scf>,
WESTERSCHELDE
'eH
eéi
O
Markt
door Rolf Bosboom
Componist Daan Manneke, geboren
en opgegroeid in Zeeland maar al ve
le jaren wonend in Breda, wordt in
november zeventig jaar. Voor Stichting Ba-
bel is dat aanleiding om een uitgebreid festi
val te organiseren, Hommage aan Daan Man
neke, dat morgen in de Grote Kerk van Bre
da wordt geopend.
Het programma bestaat uit een concert met
werken van Sweelinck en Manneke. Deze
worden uitgevoerd door Jos van der Kooy
(orgel), Cappella Breda onder leiding van
Manneke en Dansgezelschap De Stilte.
Tijdens de opening wordt ook het boek
Componist van de ruimte gepresenteerd, dat
is samengesteld door vrienden, bewonde
raars, kinderen en leerlingen van Daan Man
neke. Veertien auteurs belichten zijn per
soon en werk van diverse kanten.
Daan Manneke is geboren in Kruiningen,
als zoon van een landbouwer. Hoewel zijn
vader ervan uitging dat zijn zoon hem zou
opvolgen, bereidde Daan zich - met mede
weten van zijn moeder - juist voor op een
muziekopleiding. „Het was een grote schok
voor hem dat ik naar Tilburg verhuisde en
mij aanmeldde op het conservatorium om
compositie te gaan studeren", zegt hij daar
over in Componist van de ruimte.
Manneke werd aanvankelijk organist. Vanaf
begin jaren zeventig ging hij doceren aan
het Amsterdamse Sweelinck Conservato
rium, wat hij tot voor kort is blijven doen.
In 1976 richtte hij Cappella Breda op, het ka
merkoor waarmee hij nog onverminderd ac
tiefis.
De afgelopen decennia heeft Manneke als
componist een groot (bijna tweehonderd
werken) en veelzijdig oeuvre opgebouwd.
Kenmerkend zijn onder meer zijn belang
stelling voor improvisatie, zijn neiging tot
strakke structuren, zijn voorliefde voor het
citeren uit de muziekgeschiedenis, zijn stre
ven ook andere kunstvormen in muziek on
der te brengen en het spirituele karakter
van zijn werk. Componisten als Stravinsky
en Messiaen gelden als zijn belangrijkste
voorbeelden.
Zeeland is voor Manneke altijd belangrijjk
gebleven, ook in zijn werk. De 'ruimtelijk
heid' van zijn muziek vindt zijn oorsprong
in zijn geboortegrond. „Dat is echt Zee
land", zegt hij in Componist van de ruimte.
„De ruimte van de archipel. Grote velden,
watermassa's evenzeer."
Festival Daan Manneke, opening vr. 4 september.
Grote Kerk Breda, 20.00 uur. Voor verdere
programma, zie: www.daanmanneke.nl/70jaar.
Het boek 'Componist van de ruimte' verschijnt bij
Uitgeverij Van Kemenade in Breda.
Daan Manneke foto Marco Borggreve -
Zuid West 10 zingt volksliedjes en stevige shantyliederen uit binnen- en buitenland.