81 historische reis
'Ik haat, ik verafschuw de zee'
De Stad Amsterdam be
gint vandaag vanuit het
Britse Plymouth aan een
ambitieuze reis. Weten
schappers en tv-makers
doen de reis over die Char
les Darwin ooit maakte en
die de basis legde voor de
evolutieleer.
dinsdag 1 september 2009
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
De Beagle achterna
door Pascale Thewissen
Eigenlijk was ze zich niet zo be
wust van haar afkomst. Ze had
niet zoveel met haar wereldbe
roemde betovergrootvader. „Ik
sprak weinig over hem. Ik was
bang dat ik een fout zou maken.
Er was en is altijd wel iemand in de buurt die
meer over hem weet dan ik", zegt Sarah Dar
win (45), biologe en een rechtstreekse afstam
meling van Charles Da'rwin.
Sterker nog: als mensen haar in haar jeugd
vroegen waar haar familie vandaan kwam,
antwoordde ze: Australië. „Omdat ik wist dat
daar een plaatsje lag dat Darwin heette."
Toch twijfelde ze geen moment toen de Ne
derlandse VPRO haar vroeg mee te zeilen op
de clipper Stad Amsterdam om in dit Dar-
win-jaar (hij werd tweehonderd jaar geleden
in Engeland geboren) de reis over te doen, die
Charles Darwin tussen 1831 en 1836 maakte
met de HMS Beagle. Met die reis legde hij de
basis voor de evolutietheorie, die de kijk op het
leven op aarde voorgoed zou veranderen.
Haar zoontjes van vier en zes gaan mee. Vooral
de matrozenpetjes en reddingsvesten zijn bij
hen populair. Sarah zal acht maanden lang in
de voetsporen treden van haar beroemde voor
vader. „Aan het eind van de reis zal ik me ook
een Darwin-expert mogen noemen", zegt de
Britse lachend. Zelf concentreerde ze zich tot
nog toe op het onderzoek naar tomatensoor-
ten op de Galapagos-eilanden. Nee, haar keuze
voor biologie had niets met Charles te maken.
Wel alles met een verblijf in het regenwoud.
„Het was liefde opliet eerste gezicht."
Toen ze naar huis terugkeerde, had haar moe
der een knipsel klaargelegd waarin Charles Dar
win beschreef hoe hij zich voelde toen hij het
regenwoud zag. „Ik kreeg er kippenvel van. Het
was precies zoals ik me gevoeld had." Voor het
eerst voelde ze zich met hem verwant.
Vorige week voer de tot 'Beagle' verbouwde
clipper uit. In de haven van Oostende namen
familieleden afscheid en kregen genodigden de
gelegenheid om een kijkje te nemen op de drie
master: een indrukwekkend schip met 27 zei
len dat wel antiek oogt maar in werkelijkheid
hypermodern is en opgeleverd werd in 2001.
De boot is omgebouwd tot televisiestudio an
nex drijvend laboratorium. De montagekamer
is verdeeld over twee minuscule hutten. De 'Be
agles', zoals de bemanning genoemd wordt, lo
geren met vieren in één kamertje.
Officieel begint de acht maanden durende reis
vandaag, als de clipper vanuit Plymouth ver
trekt, het Britse havenstadje waar Charles Dar
win 178 jaar geleden zijn reis met de HMS Beag
le begon. Het is het begin van wat een spectacu
laire wereldreis belooft te worden, die voert
naar bedreigde, desolate en gevaarlijke gebie
den. Van Brazilië naar Patagonië, van het An-
desgebergte naar Australië langs Kaap de Goe
de Hoop. Tijdens de reis hopen de tv-makers
en de onderzoekers het antwoord te vinden op
de vraag hoe het met de aarde gesteld is en of
we de wereld langzaam aan het vernietigen
zijn. De reis is 'live' te volgen via twitter, fotosi
te Flickr, Hyves en allerlei weblogs. Op zondag
13 september beginnen de televisie-uitzendin
gen. Liefst 35 weken lang wordt verslag gedaan
van de belevenissen aan boord en van de obser
vaties van vooraanstaande wetenschappers die
op het schip te gast zijn. „Mits de zendappara
tuur werkt, dat moeten we nog maar afwach
ten", zegt eindredacteur Lex Runderkamp.
Het hele project kost 12 miljoen euro en wordt
gedragen door de VPRO, Teleac en de Vlaamse
VRT. Tot de vaste bemanning behoren onder
anderen Runderkamp, Sarah Darwin en de
Vlaamse bioloog/journalist Dirk Draulans.
Voor de Vlaamse televisie presenteerde hij het
programma Draulans doet Darwin, en hij
schreef het boek Het succes van slechte seks. Hoe
de evolutietheorie van toepassing is op ieder van
ons. Voor hem is het hele project 'een soort
van ultieme droom die werkelijkheid wordt'.
Onderweg pikt het schip steeds nieuwe gasten
op. Wetenschappers, fotografen, natuurkundi
gen maar ook de Amerikaanse acteur John Mal-
kovich, die zich gaat verdiepen in het karakter
van Darwin, ofwel Being Charles Darwin.
Het idee voor de reis komt van Hans Fels. De
filmer is zelf een verwoed zeezeiler en zocht
een excuus om rond de wereld te zeilen. Na 25
jaar is zijn droom uitgekomen. Bang voor pira
terij is hij niet: „Het is natuurlijk wel een pro
bleem, maar we hebben veiligheidsmaatrege
len." Welke, wil hij niet kwijt.
Voor Sarah Darwin wordt het, net als voor
haar beroemde voorouder, de reis van haar le
ven, hoopt ze. „Ik heb veel gezeild. Ik ben. ge
wend om met het kleinste bootje in de haven
aan te meren. Nu zal het met het grootste
schip zijn. Het wordt even wennen."
- -
HMS Beagle
Type: brik
Lengté: 27 meter
Breedte: 7,5 meter
Diepgang: 3,8 meter
Voortstuwing: zeilen
door Miriam van den Brand
De belangrijkste reis van
mijn leven'. Zo beschreef
Charles Darwin zijn reis
met HMS
Beagle later. Bijna vijfjaar lang maak
te hij met het schip een tocht om de
wereld. Die reis leidde tot zijn boek
On the Origin of Species (1859), met
daarin de wereldschokkende evolutie
theorie: de wereld was niet in zeven
dagen geschapen, maar had zich ont-
wikkeld op basis van het principe van
de natuurlijke selectie.
De Engelse Darwin belandde als 22-ja-
rige op het schip als reisgenoot van
kapitein Robert Fitzroy. Die zocht ie
mand met wie hij goede gesprekken
zou kunnen voeren. Zijn metgezel
moest ook onderzoek doen. Koren
op de molen van Darwin, die onder
meer theologie had gestudeerd, maar
meer geïnteresseerd was geraakt in
natuuronderzoek. Fitzroys reis zou ei
genlijk twee jaar duren en was onder
meer bedoeld om bij Zuid-Amerika
nieuwe kustkaarten te maken.
Uiteindelijk waren Fitzroy, Darwin en
bemanning zo'n vijfjaar onderweg.
Darwin, die flinke zeeziekte moest
overwinnen, gebruikte de vele tijd
aan wal om de flora en fauna te on
derzoeken. Hij nam honderden mon
sters mee terug naar Engeland, en
stuurde tijdens de reis al voorwerpen
naar de universiteit van Cambridge.
Na terugkomst ontwikkelde hij zijn
evolutietheorie, die bijvoorbeeld kon
verklaren dat op de Galapagoseilan-
den op elk eiland andere soorten vin
ken leefden. Hij vond er veel meer
soorten die uniek waren voor de
Galapagos, maar wel'een duidelijke re
latie hadden met diersoorten elders
in de wereld, zoals de reuzenschild-
pad. In een andere omgeving hadden
ze zich anders ontwikkeld.
Het verschil met de reis van de Stad
Amsterdam is niet alleen dat dit schip
bijna drie keer zo groot is als de Beag
le. De wetenschappers die anno 2009
op pad gaan, hebben bijvoorbeeld
geen 'inboorlingen' aan boord. De
Beagle had tijdens een eerdere reis
bij Vuurland in Argentinië twee oor
spronkelijke bewoners aan boord ge
haald. Tijdens de reis met Darwin wer
den zij als missionarissen weer thuis
afgezet. Dat doel faalde, de 'inboorlin
gen' bleken later hun oude levensstijl
weer te hebben opgepakt.
En de moderne reizigers zullen de
aandrang wél kunnen weerstaan op
de Galapagoseilanden op een van de
enorme schildpadden te gaan zitten,
dit in tegenstelling tot Darwin.
De reis met de Beagle leverde Darwin
wereldwijde bekendheid op. Maar hij
had het lang niet altijd naar zijn zin
op zee. Toen het schip een omweg
moest maken, schreef hij in een brief:
'Deze zig-zag manier van voortgaan is
verschrikkelijk ik haat, ik veraf
schuw de zee en alle schepen die er
op zeilen'.
Kaartenkamer:
Darwins verblijf tijdens de reis
Darwöns hut:
2,70 m x 3,30 m, bezaansmast
dwars door ruimte. Uitgerust met
kaartentafel, boekenkast,
wastafel en fornuis
infographic: RV/ bron: Graphic News, Natural History Museum
