Privacy?
De geest is al lang uit de fles
'Of de prins wil of niet, de meeste vorsten hebben hun plek in de vnldag28 augustus 20M
geschiedenis door privé-aangelegenheden
Marc van der Linden, Royalty.
Mediacode
Prinses Maxima en prinsessen Amalia (links) en Alexia tijdens
een officiële fotosessie op het strand, foto Frank van Beek/ANP
Opvattingen over privacy veranderen snel door de opkomst van cameramobiel
tjes en internet, stellen mediapsychologen vast. Ook de gêne om kennis te ne
men van het privéleven van prominenten neemt af.
door Martin Ruesink
In een wereld vol cameramo
bieltjes en makkelijk toegan
kelijke publicatiepodia zoals
website YouTube wordt pri
vacybescherming een achterhoe
degevecht. Dat concluderen me
diapsychologen aan de voora
vond van de rechterlijke uit
spraak in het geschil tussen de
prins en het persbureau AP. „Pri
vacy is met name voor jongeren
steeds minder een issue", zegt me-
diapsycholoog Ard Heuvelman
van de Universiteit Twente. „Ze
zijn opgegroeid met Big Brother,
mobieltjes en Internet en vinden
het geen probleem dat er tegen
woordig veel persoonlijke gege
vens en foto's op straat liggen."
Rechters kunnen traditionele me
dia-organisaties zoals kranten,
tijdschriften en televisiestations
veroordelen voor het schenden
van de privacy van prominenten;
dat weerhoudt anderen er niet
van om hun kiekjes en bijgevoeg
de informatie op het web te zet
ten. Op dat moment kan deze in
formatie nieuwswaardig worden
en alsnog straffeloos worden op
gepikt door de traditionele me
dia.
„De affaire Monica Lewinsky is
het eerste grote voorbeeld van de
ze route", zegt mediapsycholoog
Jaap van Ginneken, „een grote
Amerikaanse krant wist dat de
kwestie tussen president Clinton
en de stagiaire speelde, maar durf
de niet te publiceren. Pas toen
websites er over berichtten, volg
den de kranten en tv."
Van Ginneken beschreef in zijn
boek 'Het mysterie van de monar
chie, een interview met het Ne
derlandse volk' (2003) de gesple
tenheid van nieuwsconsumenten
die enerzijds schande spraken
over de jacht van roddelbladen
op royals en anderzijds er stiekem
graag kennis van namen.
„Slechts een enkeling durfde toe
te geven wekelijks alle blaadjes te
kopen, de rest deed alsof ze
slechts af en toe er eentje bij een
tante of bij de kapper zagen",
zegt van Ginneken.
Met de omarming van konings
huisnieuwtjes door radio, tv en
kranten, is die politieke correct
heid aan het verdwijnen. Hoewel
Nederland overwegend konings
gezind is, zijn ook op de websites
van serieuze media opvallend
veel negatieve reacties te lezen op
de door het koningshuis aange
spannen rechtszaak.
Niet zeuren over onschuldige va
kantiekiekjes, zo is de overheer
sende opvatting.
Door de wisselwerking tussen
'burgerjournalisten', internet en
traditionele media, is privacybe
scherming een vrijwel onmogelij
ke zaak voor prominenten gewor
den. „Het is een achterhoedege
vecht", zegt Heuvelman. „De
geest is uit de fles", vindt Van Gin
neken, die zich desondanks goed
kan voorstellen, dat Wil-
lem-Alexander naar de rechter
stapt. „Hoewel ik me afvraag of
een Amerikaans persbureau als
AP zich echt iets van Nederlandse
afspraken zal aantrekken, begrijp
ik wel dat de prins er alles aan
doet om de privacy van zijn gezin
te bewaken."
- De Mediacode kent zijn ontstaan in 2005. Het is slechts een beleids
regel, na te lezen op de website van het Koninklijk Huis, die de RVD
met de Oranjes heeft opgesteld.
De code heeft geen wettelijke kracht. Wel houden veel media zich
er inmiddels aan en sommige checken tegenwoordig wel extra bij de
RVD zelf of bijvoorbeeld een foto, of een artikel met uitspraken van
leden van het huis, wel mag.
Heeft de dienst aan de hand van de code bezwaren omdat de 'per
soonlijke levenssfeer' in het geding is, dan wordt dat afgeraden.
Is er tóch publicatie, dan wordt er schriftelijk gewaarschuwd, soms
geëist dat foto's'weer van websites worden verwijderd en kan er uit
sluiting zijn van de speciale fotosessies die bedoeld zijn om de Oran
jes tijdens vakanties te vrijwaren van paparazzi.
In het uiterste geval stapt een betroffen familielid, of ouder daarvan,
naar de rechter.
De code deed zijn intrede nadat Caroline van Monaco een zaak te
gen Duitse fotografen won voor het Europese Hof voor de Rechten
van de Mens. Het hof oordeelde dat ook leden van vorstenhuizen
recht hebben op privacy wanneer ze op vakantie zijn - zoals Caroline
in badpak op een strand - of geen officiële verplichtingen hebben.
Als alleen de nieuwsgierigheid van lezers en kijkers wordt bediend,
mag het recht op vrije meningsuiting ondergeschikt zijn aan de priva
cy, vindt het Europese hof. De prins van Oranje zou wel eens hebben
opgemerkt dat hij Caroline 'eeuwig dankbaar' is.
Een Nederlandse rechter vond in zaken van Willem-Alexander tegen
de bladen Party en Privé in 2006 en 2008 dat vakantiefoto's niet
het algemeen belang dienden en verbood de foto's op straffe van
een flinke boete.
In 2005 verbood de rechter SBS beelden van een in Argentinië ge
stolen camera van Maxima te tonen.
Vorig jaar kreeg de RVD het aan de stok met onder meer het ANP
en dagblad de Gelderlander over een foto waarop Maxima voor het
eerst met een bril op te zien is. De foto was op straat genomen in
Buenos Aires, maar de rijksdienst vond hem te privé.
De Mediacode is de laatste jaren 'opgerekt' voor andere familiele
den van de koningin, bijvoorbeeld prinses Marilène en prins Maurits.
Zij zijn formeel geen lid van het Koninklijk Huis. Ook voor hen wil de
RVD optreden, bijvoorbeeld als er foto's tevoorschijn komen van de
prinses die haar baby (in 2005) de borst geeft.
Ook in het Europese buitenland let de RVD op. Twee jaar geleden
maakte een Duitse toerist foto's van Maxima en Willem-Alexander
in New York, terwijl het in een winkel in de rij stond om iPhones te
kopen. Na druk van de RVD verwijderde het dagblad Bild de plaatjes
van de website.
Voor anderen familieleden, die minder in de belangstelling staan, zo
als prinses Christina, of voor hen die zelf afstand creëren tot Bea
trix, zoals prinses Margarita, wordt niet in actie gekomen-
Prinses Christina
Prinses Margarita
■com Realeza Boleliries j Buscador Suecnpctonec Edicióh Oigital
RFALEZfi
Dinamarca Espada Hotanda Liechtenstein Ltaembutgo Monaco Noruega Reinoumdo Suecia
Principes de Orange y sus hijas: vacaciones
cas en Argentina
ia disfrutara durante unos dias del invierno austral y del esqui
Een greep uit de websites die foto's van
het prinselijk gezin op vakantie laten
zien.
screendumps Hellomagazine, Caras en Hola
