Aan de wieken
12
Filip Jordens zoekt
de overeenkomsten
tussen hem en Brei
zaterdag 22 augustus 2009
Het muzikaal eerbetoon door Jordens en Les
Chopins du p'tit Matin biedt nummers uit het collec
tief muziekgeheugen, maar ook een verrassende
reeks niet eerder uitgebrachte chansons van Brei.
door René de Dreu
De muziek van Brei (1929-1978) staat in het
collectief muziekgeheugen gebeiteld. Van
mooi en melancholiek tot venijnig en
meedogenloos. Bij Brei ging het om kleine geba
ren en grote levensvragen, subtiel verpakt, maar
vertolkt vanuit de diepste gevoelens. Ga er maar
aan staan om daarmee een programma te maken.
Filip lordens stond er aanvankelijk niet bij stil met
wat voor grootheid hij van doen had, maar de jas
van Brei past hem wonderwel. Toch is Jordens, ge
boren in 1975 in Leuven, van een andere generatie.
Hij zag Brei nooit live en kent hem dus alleen van
beeld en geluid. Teruggaan diens wereld is in de
ogen van Jordens geen achterom kijken. „Brels
muziek is tijdloos. Zijn teksten blijven erg actueel.
Hij maakte muziek die je kunt beleven en die, hoe
persoonlijk ook, door de gelaagdheid altijd iets op
roept wat op je eigen leven is te betrekken."
Filip Jordens toerde vijfjaar geleden ook met een
hommage aan Brei door België en Nederland en
deed daarbij het Zeeland Nazomer Festival aan.
„Wat we nu doen is geen herhaling. De muzikale
mogelijkheden zijn dit keer groter doordat het aan
tal muzikanten is verdubbeld, van vier naar acht.
Dat opent de weg naar meer keuzemogelijkheden.
Ook naar muziek die weliswaar erg interessant is,
maar minder bekend. De begeleiding komt van
Les Chopins du Petit Matin - een verwijzing naar
één van de chansons. Stuk voor stuk muzikanten
met liefde en respect voor Brels muziek."
Filip groeide op met Franse chansons, de favoriete
muziek van vooral zijn Franstalige vader. „Al op
zijn vijftiende vertolkte hij met een vriend aan de
piano enkele Brei nummers. „Kijk ik daar nu op
terug dan denk ik weieens: 'waar was dat joch in
hemelsnaam mee bezig?' Aan de andere kant had
het iets natuurlijks, voelde ik de intentie van die
muziek. Inmiddels heb ik een fysiek- en leeftijds
voordeel om Brei te zingen. Mijn tronie lijkt op
die van hem en de mimiek komt overeen. Het is
ook acteren, maar in elke zanger schuilt toch ook
een acteur. En ja, acteren is die andere wereld
waarin ik actief ben. Bij het eerbetoon kruip ik
niet in de huid Brei, maar zoek overeenkomsten."
Hommage a Brei: wo. 2 sept., aanvang 21.00 uur, Ab
dijplein Midelburg.
Filip Jordens brengt 'Hommage a Brei'.
In de voorstelling Wiek van Boukje
Schweigman meten drie danseressen
hun krachten met draaiende reuzenwie-
ken. Er is ook voor het publiek geen ont
komen aan. „Ik wil dat je het voelt. En
dat kan alleen als het echt is."
door Ingrid Bosman
Als een ufo staat de ronde zwarte doos
op het eindeloze strand. Er binnen
gaan is een ervaring op zich. De
ruimte ziet er niet alleen uit als een
arena, ze voelt ook onmiddellijk zo.
]e weet de uitgestrekte vlakte rondom, maar de ho
ge wanden dwingen je in het ritme van de wieken
die horizontaal ronddraaien in het zand. Vanaf
het moment dat drie danseressen zich daartussen
begeven is duidelijk dat er geen ontkomen aan is.
Zij kunnen niet aan de wieken ontsnappen, jij
niet aan hun gevecht.
Wiek ging in première op het Oerol-festival op
Terschelling, waar de zwarte trommel - een ont
werp van Schweigmans vaste compagnon Theun
Mosk - op het strand van West aan Zee stond. De
ze zomer is de voorstelling te zien op diverse festi
vals, met als laatste halte het Zeeland Nazomerfes
tival. Daar wordt gespeeld in het windmolenpark
bij Terneuzen. „Dat is wel bizar", zegt Schweig
man lachend.
Het belangrijkste is dat mensen de voorstelling er
varen. Schweigman: „Je hoeft het niet te snappen.
Ik wil dat je het voelt. En dat kan alleen als het
echt is." Wat het dus ook is, op het ondraaglijke af
soms. Tegelijk gaat van de kracht en concentratie
van de dansers een enorme energie uit. Schweig
man: „Dit kun je niet spelen of suggereren met
een dreigend muziekje eronder. Het werkt alleen
door de fysieke werkelijkheid van de wieken en
het gevecht van de dansers. )e ziet de uitputting
waarmee dat gepaard gaat."
Des te groter is de ontroering wanneer de dansers
erin slagen toch ruimte te bevechten. Ze gaan daar
voor tot het uiterste, op de muziek van componist
Douwe Eisenga. „We hebben in de voorbereiding
ook wel blessures gehad, hoor. We liepen steeds
tegen nieuwe grenzen aan. Het begon al met het
zand, dat ontzettend zwaar is om in te dansen. Bij
het vooronderzoek vorig jaar werkten we nog met
dunne staken. Maar Theun wilde echte, zware wie
ken, zodat daartussen bijna aparte ruimtes ont
staan. Dat betekende nog dieper gaan voor de dan
seressen. En toen moest het strand van Terschel
ling, met wind en kou, nog komen."
Wiek is ook op het Waddeneiland ontstaan.
Theun Mosk herinnert zich nog goed hoe Schweig
man hem meetroonde naar de Brandaris. „Ze wil
de me wat laten zien, zei ze. We hebben onderaan
de vuurtoren samen omhoog staan kijken naar
het licht. Vier stralen die in feite ruimtes afbake
nen. Ruimtes die zich steeds weer verplaatsen."
Schweigman: „De beweging van die lichtstralen is
zó fascinerend. Van de eindeloze herhaling gaat
rust uit, maar ook een zekere dreiging."
De lichtbundels moesten hard materiaal worden,
zoveel was snel duidelijk. Zo kwam het duo bij
wieken uit. Schweigman laat het aan de toeschou
wer over wat hij erin wil zien. „Dit gaat niet over
een verhaal of een idee. Die wieken zijn een meta
foor voor van alles. Niet alleen voor de maatschap
pij, of het leven, of de mallemolen van alledag. De
rondgaande beweging is een heel universele cy
clus. Maar wat je ziet is concreet genoeg om er je
eigen invulling aan te kunnen geven."
Scène uit de dansvoorstelling Wiek
Wiek
Het is het mooie van theater, vindt Schweigman,
en helemaal van locatietheater: „Dat je de ruimte
kunt beleven. En dat is voor iedereen weer anders.
De een ervaart geborgenheid in een kleine ruimte,
de ander krijgt het benauwd. De een geniet van de
gevaarlijke spanning, de ander denkt: kan het op
houden? Iedereen brengt zichzelf mee in die ruim
te."
Wiek: vr. 28 aug. t/m za. 5 september (m.u.v. zondag
30 augustus). Verzamelen bij Snowbase in Terneuzen
om 20.10 uur.
