gezondheid33
als je ziek bent
maandag 17 augustus 2009
■Bil llll—Wll l aaen»—.«MIF
Een (ernstige) ziekte kan
ertoe leiden dat eten een
probleem wordt. Eetlust
kan verdwijnen door pijn,
angst of algehele malaise,
terwijl het lichaam juist dan
extra voedingsstoffen nodig
Eten
Ziekte en eten
Een gezond eetpatroon is geen garantie voor een goede gezondheid, maar het kan wel
helpen. Het verkleint bijvoorbeeld de kans op hart- en vaatziekten, kanker en
botontkalking.
In het geval van een bestaande aandoening is goede voeding extra belangrijk. Vaak vol
staat 'gewoon' gezond eten, zo nu en dan is een aangepast dieet nodig.
Soms ook worden ziekten of kwalen bestreden met een dieet zonder dat duidelijk is of
dat helpt. Het Voedingscentrum beschikt over veel informatie over wat, hoe en hoeveel
te eten in het geval van uiteenlopende aandoeningen.
heeft zeker invloed op de eetlust." Bij kanker
patiënten komt veel ondervoeding voor door
dat de eetlust afneemt als gevolg van pijn,
een gevoel van malaise of angst. Dat, gecombi
neerd met ernstig gewichtsverlies, kan zelfs
leiden tot weefselafbraak. „Dat is een moei
lijk te doorbreken neerwaartse spiraal. Hoe je
ook eet, de eiwitafbraak in de weefsels gaat
dan sneller dan de opbouw. Je kunt daar in
een vergevorderd stadium van de ziekte nau
welijks tegenop eten."
Dergelijke eiwitafbraak zie je volgens Ariëns
ook bij patiënten met ernstige brandwonden,
na een operatie of tijdens verblijf op een
intensivecareafdeling. Ook van de chronische
luchtwegaandoening COPD is bekend dat de
patiënt dan meer moet eten. Door een slech
tere longfunctie ademt een patiënt méér en
heeft hij een snellere stofwisseling, ook in
rust. „Zo'n patiënt kan gerust meer koolhy
draten, vet en suikerrijke producten eten.
Heeft iemand naast COPD ook kanker, dan
komt hét aan op zoveel mogelijk behoud van
vetten en eiwitten. De benodigde voeding bij
uiteenlopende ziekten lijkt wel op elkaar: vol
doende eiwitten en calorieën binnenkrijgen
om de conditie zoveel mogelijk op peil te
houden."
Bij stevig interen op de voorraad eiwitten en
vet is er sprake van ondervoeding. „Er is
bijna altijd sprake van een kleine disbalans:
mensen krijgen niet altijd die voedingsstof
fen die ze nodig hebben. Maar een gewichts
verlies van 5 procent per maand van het tota
le lichaamsgewicht vergroot het risico op on
dervoeding. Dus moeten patiënten ervoor
zorgen dat ze hun voorraden vet en eiwitten
zoveel mogelijk behouden. Met andere woor
den: zoveel calorieën binnenkrijgen dat ze
niet verder afvallen."
Vanaf dat moment ziet een 'gezond' voedings
patroon er voor de zieke tijdelijk ineens heel
anders uit. „Een patiënt moet dan juist zo
vet- en eiwitrijk mogelijk eten. Vet is een ge
concentreerde, compacte voedingsbron.
Denk aan kroketten, sauzen, royaal broodbe
leg en boter, een toef slagroom, ijs, pinda's,
volle zuivelproducten en veel tussendoortjes.
Puur om op gewicht te blijven."
Voor patiënten die moeite hebben met kau
wen of slikken, kan de voeding zacht of vloei
baar worden gemaakt of in het uiterste geval
per sonde worden toegediend. „Vloeibare
dieetvoeding met extra eiwitten en vitamines
kan dienen als aanvulling op het gewone
eten, niet als vervanging. Drinkvoeding is
geen wondermiddel. Om voldoende calorie
ën binnen te krijgen, moet je zeker 6,5 flesje
per dag drinken. Dat is best veel."
Na herstel van een ernstige ziekte - en als je
weer op gewicht bent - kun je volgens Ariëns
geleidelijk overstappen naar de gewone 'schijf
van vijf. „Anders zou je alleen maar zwaar
der worden. Dat is ook niet goed."
reageren?
gezondheid@wegener.nl
heeft. Hoe houd je de
conditie dan zoveel
mogelijk op peil?
Kroketten, sauzen,
slagroom en veel
tussendoortjes zijn dan een
uitkomst.
door Patricia van der Zalm
illustratie Helen van Vliet
Voor een gezond mens is eten vol
gens de 'richtlijnen goede voe
ding' van het Voedingscentrum
voldoende. Gevarieerd eten, wei
nig (verzadigd) vet en suiker, wei
nig alcohol, voldoende fruit en groenten.
Maar dat is niet altijd voldoende als je ziek
bent. Als gevolg van ziekte kunnen immers al
lerlei klachten optreden, die ervoor zorgen
dat eten een probleem wordt: gebrek aan eet
lust doordat je je beroerd of angstig voelt, last
van maag- en darmklachten, problemen met
slikken en/of kauwen. Ook al doe je nog zo je
best de eetlust op te wekken, bijvoorbeeld
door regelmatig in de buitenlucht te zijn. Of
door een half uur voor het eten een kopje
bouillon te nemen.
„Het lastige is dat je dan minder voeding bin
nenkrijgt dan je eigenlijk nodig hebt", zegt
Marleen Ariëns, diëtiste in het Nederlands
Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek
Ziekenhuis in Amsterdam. Globaal hebben
vrouwen dagelijks 2000 kcal nodig en man
nen 2.500. Maar het is per persoon verschil
lend hoe hoog de zogeheten ruststofwisse-
ling is: dat wat je in rusttoestand aan 'brand
stof verbruikt zodat het hart blijft kloppen,
de longen ademen en andere organen hun
werk kunnen doen. Door ziekte kan de stof
wisseling veranderen, zegt Ariëns. „Patiënten
teren dan gemakkelijk in op hun voorraden
aan vet en eiwitten. Die laatste zitten vooral
in spieren en organen. Als je veel vetvoorraad
hebt, is een beetje vet kwijtraken niet erg.
Maar interen op de eiwitvoorraad is niet zo
gunstig voor je conditie. Want juist voor het
herstel van ziekte heb je je spieren en orga
nen nodig."
Sommige ziekten zijn berucht om hun nega
tieve invloed op de eetlust. Kanker is er zo
een, zegt Ariëns. „Al hangt het ook af van het
stadium en de behandeling. Chemotherapie
