Ook Obama's
spectrum 18
Stipt op tijd
Zaterdag 8 augustus 2009
Nadat hij alwéér de ramen uit zijn
appartement had geschoten, wa
ren zijn meeste vrienden het er
over eens: Vitali kon maar beter
buiten de stad gaan wonen. Vitali is een
breedgeschouderde, goedlachse Rus met
een drugsprobleem. Overdag runt hij een
succesvol reclamebureau, 's nachts zet hij
de stad op zijn kop.. Een paar jaar geleden
verbouwde hij naast een spoorlijn een
oude koeienstal tot een prachtige woning.
Zijn vriendenschaar is groot en er zijn al
tijd wel gasten over de vloer.
Ik kom er graag, maar we krijgen altijd ru
zie. Niet vanwege zijn destructieve woede
aanvallen of continue beledigingen, maar
vanwege de onbewaakte spoorweg
overgang vlak bij zijn huis. Als wij in
de auto zitten, vliegt hij er altijd met
100 kilometer per uur overheen. Hij
kijkt niet op of om. Vitali kijkt kort
op zijn horloge en geeft gas. „Kijk
toch uit je doppen man", schreeuw
ik dan altijd. „Ie rijdt jezelf nog eens
te pletter." „Rustig Olaf', is zijn stan
daard reactie. „Ik ken hier het spoor
boekje uit mijn hoofd."
Het mag wel eens gezegd wórden:
treinen in Rusland rijden altijd op
tijd. Niet alleen vertrekken ze op de
seconde, ze komen vaak ook op de
seconde nauwkeurig aan. Dwars
door alle elf tijdzones van het enor
me land lopen de spoorwegen als een geo
lied raderwerk. Landwerkers in de steppe
achter het Oeralgebergte zetten hun horlo
ges gelijk op de trein uit Moskou.
De cijfers van de Russische spoorwegen
zijn duizelingwekkend. Niet alleen werken
er zo'n 1,2 miljoen mensen bij het bedrijf
er ligt 'naar schatting' zo'n 85.500 kilome
ter spoorweg door het land. Per trein kom
je overal in Rusland. In elke coupé maak je
noodgedwongen kennis met een dwars
doorsnede van de Russische samenleving.
Van complete families op vakantie tot cri
minelen die pas vrijgelaten zijn. En altijd
zijn er de oude vrouwtjes die een emmer
tje appels naar een onbekende bestem
ming vervoeren.
Iedere wagon heeft een 'provodnitsa'. Zij
deelt de lakens uit, opent de deuren bij ie
der station en serveert thee met schijfjes
citroen. Wie goed kan onderhandelen met
een provodnitsa, kan op het laatste mo
ment nog op een trein springen. Ergens in
een coupé is er altijd wel een bed over. Dat
lukte me ooit voor een 46-urige treinreis
van Moermansk naar Moskou. In de enor
me stad aan de poolcirkel is zo weinig te
beleven, dat ik al na een paar dagen terug
naar Moskou wilde. Op het station waren
echter voor 'de komende weken' geen
treinkaartjes meer verkrijgbaar. Op het per
ron wist ik de provodnitsa over te halen
en mocht ik bij haar in de coupé mee.
Onderweg kwamen we langs allerlei on
werkelijke plaatsen. Van moerassteden tot
strafkampen waar vroeger honderdduizen
den gedetineerden kanalen groeven. In de
namiddag stopte de trein op een heuvel
met een fenomenaal uitzicht. In de verte
liepen rendieren. „Hoe lang blijven we
hier?", vroeg ik. „90 seconden. )e hebt nog
een minuut", zei de provodnitsa streng. Ik
genoot van het uitzicht. Tussen de naaldbo
men door was de Witte Zee te zien. Er
dreef nog ijs in. „Kunnen we hier niet nog
heel even blijven?", vroeg ik. „Geen sprake
van. Instappen jij." Na precies 85 seconden
trok ze de deur dicht. Vijf seconden later
kwam de trein in beweging. „Als we niet
op tijd vertrekken, loopt alles in het hon
derd. Dat kan echt niet", legde ze later uit.
Ik dacht aan Vitali en de onbemande spoor
wegovergang. Ze had gelijk. Vertraging op
lopen, dat kan echt niet.
STANDPLAATS
door
Olaf Koens
Zwart en blank Amerika denken
positiever dan ooit over elkaar
sinds de verkiezingsoverwinning
van Barack Obama, maar de
relaties blijven broos. De
omstreden arrestatie van ,een
zwarte professor stortte het land
de afgelopen weken weer in een
hoogoplopende discussie over
vooroordelen en racisme. „Er is
nog zo veel te doen."
