Nazaat van Dominicus gaf
spectrum 14
Zaterdag 8 augustus 2009
Generaal Henry Knox verbleef in de winter van 1778 en 1779 in het huis van Vanderveer in
Pluckemin. Naar alle waarschijnlijkheid ging het om het huis van Jacob Jr. (foto rechts), maar
in theorie kan hij ook in het huis van Jacob Sr. en later Elias gelogeerd hebben (foto links).
w
aarschijnlijk zal nie
mand er ooit meer
achterkomen hoe
het komt dat Corne-
lis Janse Domini
cus, geboren in 1624 in Wemeldinge,
in 1657 betrokken is bij een 'seecker on-
geluck'. In de archieven uit die tijd is
na 1661 geen enkele vermelding meer
van Cornelis te vinden en over het 'on
geluk' wordt overal gezwegen.
„De familie Dominicus schaamde zich
mogelijk voor dat wat er met Cornelis
is gebeurd", vermoedt Dies Martens
uit OUdenbosch, die via moederlijke
lijn rechtstreeks afstamt van Comelis
Janse Dominicus (1557) uit Kloetinge
en uit pure belangstelling een groot
stuk van de Dominicus familiegeschie
denis heeft uitgeplozen. „Maar met
een 'seecker ongeluck' wordt bijna al
tijd een doodslag, geen moord, be
doeld. Voor de Reformatie kon dat
worden afgekocht met een bedrag aan
de nabestaanden, het publiekelijk vra
gen om vergiffenis en een bedevaart
naar een heiligdom."
Zeker is wel dat na Cornelis' ongeluk
diens goederen zijn belast met vele
schulden en dat zijn jongere broer Ja
cob Janse Dominicus de ondankbare
taak op zich neemt die te vereffenen.
Cornelis verdwijnt, om twee jaar later
weer in het 'Niew Jork' van Peter Stuy-
vesant op te duiken. Waar hij deze
twee jaar heeft uitgehangen, is lastig te
achterhalen. Stamboomonderzoeker
Andrew Mellick meldt in zijn boek The
Geschiedenis vormt zich vaak door een merkwaardige
samenloop van omstandigheden. Als Cornelis Janse
Dominicus uit Wemeldinge niet naar Nieuw Nederland
was gevlucht na 'een seecker voorgevallen ongeluck', had
zijn zoon Jacob Sr. zich nooit gevestigd op het door
Nederlanders bewoonde boerenland in New Jersey, had
Cornelis' kleinzoon Jacob Jr. geen onderdak verleend aan
generaal Henry Knox in de winter van 1778 en 1779, had
Knox Amerika's eerste militaire academie elders gevestigd
en waren er nu geen grootse plannen geweest om het huis
en omringende terrein als openluchtmuseum in te
richten.
door Lilian Dominicus
Story of an Old Farm, Or Life in New Jer
sey in the Eighteenth Century uit 1889
dat Cornelis vertrok vanuit het vesting
stadje Alckmarr (Alkmaar) in
Noord-Holland. Maar volgens Martens
moet dat verhaal naar het rijk der fabe
len worden verwezen. „Veel Amerika
nen denken dat ze alleen maar afstam
men van adellijke types uit Europa.
Mogelijk verborg hij zich in Veere, om
dat hij zich in Amerika Vanderveer is
gaan noemen", zegt hij.
In elk geval komt Cornelis Janse Domi
nicus in februari 1659 met het schip De
Otter aan in Amerika. Hij vestigt zich
in Flatbush, een plaatsje in het Ne-
wyorkse stadsdeel Brooklyn op Long
Island. Martens: „Toch kan de reden
van zijn vlucht geen financiële geweest
zijn, want hij koopt in Nieuw Amster
dam een boerderij en hij bezit thuis in
Wemeldinge nog heel veel grond. Zijn
broer Jacob is hem nog 3330 gulden
schuldig en in 1706 komt een nazaat
naar Dordrecht om het resterende be
drag te incasseren. In zijn nieuwe va
derland wordt hij, geheel in lijn met
de familietraditie, landbouwer en ma
gistraat."
Cornelis trouwt in 1666 met de Neder
landse Tryntie Mandeville in Flatbush
en uit dat huwelijk Worden tien kinde
ren geboren. Het is zijn negende zoon,
Jacob Vanderveer Sr., die uiteindelijk
besluit verder te trekken, naar het wes
telijker gelegen New Jersey. Daar, in
het plaatsje Pluckemin aan de rivier Ra-
ritan, bouwt hij omstreeks 1745 een
huis. Het staat niet meer op deze plek,
maar is in de jaren zeventig van de vo
rige eeuw verplaatst naar een open
luchtmuseum in Bedminster (NJ).
Het is de tijd van de Amerikaan
se Onafhankelijkheidsoorlog,
die uiteindelijk tussen 1775 en
1783 zou woeden. New Jersey is een
plek waar vooral Nederlanders op zoek
naar landbouwgrond neerstrijken. Ze
spreken amper Engels en hebben wei
nig op met de heersende Britten. Zo
ook de patriottistisch ingestelde kinde
ren van Jacobus Sr. Zoon Elias vecht
mee in het continentale leger, wordt
in 1776 gevangen genomen door de
Britse cavalerie en sterft uiteindelijk in
1778 op 33-jarige leeftijd.
Elias' broer Jacobus Jr. bouwt om
streeks 1772 aan de andere kant van de
rivier, op een paar honderd meter ver
wijderd van pa's huis, zijn eigen op
trekje. In de winter van 1778 en 1779
wordt het het onderdak aan generaal
Henry Knox. In theorie kan Knox ook
het huis van Elias hebben gekozen, de
historische bronnen zijn hierover niet
eenduidig, maar Jacob Jr.'s huis is al
leen al vanwege de grotere omvang
waarschijnlijker. De familie Vander
veer blijft gedurende de logeerperiode
in het huis wonen.
„De troepen overnachtten in tenten-
