'Straffen en
opsluiten
levert kind
niets op'
spectrum 10
Zaterdag 8 augustus 2009
Ze zijn vervelend en veroorzaken
overlast op straat, maar voor een
gevangenisstraf zijn ze te klein.
Jeugdzorginstelling 'Horizon' is de
enige in Nederland die kinderen onder
de 12 jaar achter gesloten deuren
behandelt. „Ik heb al in zeven
instellingen en een pleeggezin gezeten
en ik ben nog maar 9."
door Mayke Calis
foto's David van Dam/CPD
Een klein, 7-jarig jongetje leest op
een bank een prentenboek over
een paar kippen en een wolf
Aan tafel werken vier kinderen
aan hun boekverslag. Plotseling
klinkt vanaf de tafel: „Vieze kankerlijer, rot
toch op!" De 8-jarige Ricardo smijt zijn
pen op de grond en rent woedend naar de
gang. Sandra, groepsleider op de gesloten
jeugdzorgafdeling rent hem achterna.
Iets later, Ricardo zit huilend op de gang,
komt ze weer binnen en richt zich tot Mi
ke, de veroorzaker van de ruzie. Wat heeft
hij gezegd dat Ricardo zo van streek is,
vraagt ze. Met grote, verbaasde ogen zegt
de 12-jarige Mike dat hij niks heeft gedaan,
alleen dat Ricardo niet bang hoefde te zijn
voor muggen. „Heb ik het weer gedaan, ze
ker?" Navraag bij Ricardo leert dat Mike
met zijn hand als toeter voor zijn mond sis
te: 'Ik heb je gedist'. Straattaal voor 'ik heb
je voor aap gezet', een belediging.
Sandra spreekt Mike, die blijft ontkennen,
ernstig toe. „Ie wéét dat Ricardo bang is
voor insecten." Ook Ricardo krijgt een
preek omdat hij het woord 'kanker' in de
mond nam. Daarna vraagt Sandra wat de
nog boze Ricardo nu het liefste wil. „Naar
de time-out, Sandra", mompelt hij met sa
mengeknepen vuisten. Uit de kleine ka
mer dringen al snel geluiden door van
woedend tegen de muur gesmeten kus
sens.
Mike en Ricardo zitten met nog vier ande
re kinderen in een groep op de gesloten af
deling van Horizon in Rotterdam, de eni
ge jeugdzorginstelling in Nederland waar
kinderen onder de 12 jaar achter gesloten
deuren worden behandeld. Er zitten kinde
ren uit heel Nederland, die buurten onvei
lig maakten. Crimineeltjes in de dop, kin
deren die een gevaar zijn voor anderen of
voor zichzelf „Kinderen die als ze door de
buurman terecht worden gewezen, niet af
druipen, maar een steen gooien of een
deuk in zijn auto schoppen", zegt Hans Du
Prie, directeur van Horizon.
Hier wordt geprobeerd te voorkomen dat
ze verder afglijden. Uit onderzoek bleek
dat jeugdcriminaliteit al vaak vóór het 12e
levensjaar begint. Justitie kan de jongeren
dan nog niet vervolgen omdat kinderen
onder de 12 niet berecht mogen worden.
Politici en wetenschappers breken zich al
jaren het hoofd over hoe ze de overlast ver
oorzakende '12-minners' moeten aanpak
ken. De Goudse politiecommissaris Joop
Pattijn hield onlangs een pleidooi om ze
strafrechtelijk te vervolgen. Het kabinet
zag er niets in. Du Prie ook niet. „Met straf
fen en opsluiten bereik je niets, behalve
dat ze er nog slechter van worden. Met hét
behandelen van ouders en kinderen wél."
Om deze lastige groep kinderen tijdelijk
achter gesloten deuren te behandelen,
vroeg Du Prie vijfjaar geleden toestem
ming aan toenmalig minister van Justitie
Piet Hein Donner en staatssecretaris van
Volksgezondheid Clémence Ross. Hij
merkte dat veel kinderen die net geplaatst
waren, probeerden weg te lopen. Omdat
Horizon geen bevoegdheid had kinderen
op te sluiten, kwamen ze soms in jeugdge
vangenissen omdat daar tralies zijn. De toe
stemming kwam, er werden hekken ge
plaatst en de gesloten jeugdzorg voor kin
deren onder de 12 bestaat nu ruim 3 jaar.
Kinderen worden er geplaatst door een
rechter, die een gesloten machtiging af
geeft. Minister André Rouvoet van Gezins
zaken kondigde onlangs aan het aantal ge
sloten plaatsen in Horizon dit najaar te wil
len uitbreiden.
Du Prie loopt over het terrein van zijn 'kin
derdorp'. Er is een school, een zwembad,
er zijn klimrekken en voetbal- en speel
veldjes. De meeste kinderen wonen in spe
ciaal voor kindergroepen gebouwde hui
zen en kunnen zich vrij over het terrein be
wegen. Er is plaats voor 120 kinderen tus
sen 6 en 13 jaar. Jongere kinderen zitten
meestal in pleeggezinnen. Een deel van
het terrein is afgesloten met hekken. Daar
zitten kinderen als Ricardo en Mike in be
sloten groepen, zoals Du Prie dat liever
noemt. „Als ze willen, kunnen ze heus
over het hek. Dat is ook wel eens gebeurd,
maar de meesten willen hier na verloop
van tijd helemaal niet meer weglopen."
Naast besloten groepen met een hoog hek,
zijn er ook halfbesloten groepen met een
laag hek, waar kinderen meer vrijheden
hebben. Van daaruit gaan ze naar de open
groepen of naar andere jeugdzorginstellin
gen voor kinderen boven de 12 of 13 jaar.
Du Prie: „Ze gaan zelden direct naar huis."
De kinderen in de gesloten jeugdzorg zijn
stuk voor stuk zwaar'beschadigd door ver
waarlozing, geweld, seksueel misbruik, ern-
