261 gezondheid
Help, mijn
therapeut pest me
Eén lijn trekken
iV) kiêrtr NO
OPVOEDEN
zaterdag 1 augustus 2009
Expositie
In het Nederlands Stripmuseum in
Groningen is tot 27 september de
expositie Nederland volgens Sigmund te
zien. De strip Sigmund van tekenaar
Peter de Wit bestaat vijftien jaar.
Jeffrey Wijnberg, provocatiegoeroe,
psycholoog en schrijver van het boek
Provocatief Coachen, is fan van de
stripfiguur: „Die kleine man doet precies
datgene wat psychologisch te categorise
ren is onder provocatieve therapie."
ddi/ y\o i4> Ueb
<d!u)&er te 'dab.
Duffe gesprekken krijgen er een
oppepper van, therapeutische
sessies frissen ervan op. De kunst
van provoceren kun je leren.
door Jantien de Boer
Stel je zit tegenover een treurige,
pruilende veertiger: 'Mijn huwe
lijk is al jaren niks meer'. Je kunt
vragen: 'Wat akelig, hoezo?' Of op
peren: 'Wat is het geworden, de
drank of een vriendin?' Bij provoceren telt
kortsluiting, verwarring en de lach.
Of je ruzie kunt krijgen van een potje provo
ceren? Welnee, zegt provocatief therapeut
Jeroen Stek van psychologiepraktijk Maar-
singh en Van Steijn in Leeuwarden. Mensen
kunnen veel meer hebben dan je denkt. Het
is wel wennen als je met een probleem bij
hem komt. Stek speelt de ene na de andere
bal terug. In hoog tempo, keihard. Hij lacht
erbij, plaagt. „Want provocaties werken al
leen als je wezenlijk en liefdevol contact
maakt, doceert hij. Kwetsen is niet moeilijk,
bij goed provoceren gaat het om mikken, ra
ken en verbinding en verwarring."
Maar de oplossing dan? Nee, die zoekt Stek
niet. Daar moeten cliënten zelf naar zoeken.
Stek wil alleen dat mensen in beweging ko
men, opstandig worden, zich uitgedaagd
voelen. Als ze niet vooruit willen, trekt hij
ze desnoods achteruit, maar ze bepalen ver
volgens zelf welke remedie ze kiezen. „Of ze
accepteren hun problemen en houden op
met zeiken óf ze doen er echt iets aan."
Er wordt veel gelachen tijdens de lessen.
„Plompverloren tegen iemand zeggen 'maar
je bent ook een zak', is confronteren en niet
provoceren", zegt Stek. Voor klieren op ni
veau is meer nodig. Hij vertelt over de jon
gen van 28 die in zijn spreekkamer zat. „Ik
heb problemen op mijn werk", zei hij.
„Ja, stop maar, stop maar", repliceerde Stek.
„Hou maar op, ze nemen je niet serieus."
De botte-bijlmethode is bedacht in de VS,
door psychiater Frank Farelly. Hij werkte in
een instituut met psychiatrische criminele
patiënten. Een daarvan was Billy, die ieder
een tot wanhoop dreef maar uiteindelijk
baat had bij de harde aanpak van Farelly.
Jeroen Stek kreeg les van Farelly. „Ik zei te
gen hem dat ik allemachtig agressief kan rea
geren als ik met mijn vrouw en kinderen in
de auto zit, de ene na de andere brug open
gaat en elk stoplicht op rood staat."
De oplossing? „Frank zei: 'Zo gek is dat niet,
je raakt je agressie kwijt, dat is prima. Maar
stap de volgende keer even uit als je uit je
dak gaat. Dan kan jij flippen en hebben de
andere mensen die voor de brug staan te
wachten tenminste iets leuks om naar te kij
ken'. Elke keer als er nu een brug openstaat,
hoor ik Frank weer lachen."
De provocatieve aanpak gaat uit van de
kracht van mensen. „Traditionele therapeu
ten werken zich vaak uit de naad voor oplos
door Annie de Vreugd
am, mag ik een ijsje?" Timo
kijkt zijn moeder verwach
tingsvol aan. Het gezin staat
drie weken op de camping
en alles gaat anders dan thuis. Moeder en
vader zijn relaxed, er mag veel meer. Mis
schien ook wel een extra ijsje. „Nee Timo,
je hebt al een ijsje op en we gaan zo eten."
Timo kijkt sip, maar zijn broertje Tim weet
raad. „Kom, we vragen het papa. Die is aan
het voetballen. Van hem krijg je wel ijs."
Weg zijn ze, de camping over, moeder ver
bouwereerd achterlatend. Even later zitten
de broertjes voor de tent triomfantelijk aan
een ijsje te likken. „Zie je wel Timo, zo doe
je dat", hoort moeder ze tegen elkaar fluis
teren. Ze roert verwoed door haar pannen.
Vader zal ervan lusten, zodra hij zijn hoofd
om de hoek van de tent steekt.
Consequent zijn in de opvoeding, is tijdens
de vakantie wel eens zoek. Ie hebt ouders
die dan het tekort in de opvoeding willen
inhalen. Ze voelen zich schuldig omdat ze
zo weinig thuis waren. De hele dag hoor je
hun bevelen over de camping knallen. Jan,
laat dat. Piet, doe dat niet. Eet op, kom hier,
ga naar de wc én zit niet in je neus.
Maar het merendeel gelooft het wel even.
Het lijkt of ouders tijdens de vakantie ook
een poosje vrij willen zijn van opvoeding.
Reken maar dat het kroost dat direct in de
gaten heeft. Regels worden opgerekt en
ouders tegen elkaar uitgespeeld. Het hoort
bij vakantie. Even los van het strakke regi
me. Geen ramp, als dat in beperkte mate ge
beurt. Als ouders maar in de gaten hebben
dat het gebeurt en dat ze ook op tijd de teu
gels aanhalen. Want na de zomervakantie
moet iedereen weer in de pas lopen. Laat
Timo's moeder genieten van de vakantie
en zich niet al te druk maken. Ze kan haar
kinderen wel vast laten merken dat ze hen
doorheeft en waarschuwen dat de pret met
eeuwig duurt „Nou, vooruit dan. Maar
thuis gaan we weer gewoon doen."
Het wordt anders als inconsequent zijn in
illustratie Eliane Duvekot
de opvoeding het hele jaar duurt. Dat 'ge
woon doen' er niet van komt. Dan is het
verstandig dat ouders met elkaar praten
over de lijn in de opvoeding. Eén van de
vragen is of ouders altijd één lijn moeten
trekken. Moeten ze het altijd eens zijn?
Structuur in een kinderleven is fijn, dan
weten ze waar ze aan toe zijn. Maar het be
tekent niet dat het gezinsleven volgens
strikte, onveranderlijke regels moet lopen.
Dat er nooit een speld tussen twee ouders
te krijgen is. Het is wel goed als ouders het
illustratie Peter de Wit/Stripmuseum
singen", zegt Stek. „De cliënt kan achterover
leunen, zijn ellende van zich af leuteren en
oplossingen verwerpen of gewoon negeren.
De provocatieve coach praat zelf het meren
deel van de tijd. Soms moet je je best doen
ertussen te komen en onjuiste veronderstel
lingen recht te breien. Het is hard werken
bij een provocateur. En je kunt er veel van
leren. Zeg wat je denkt, leert Farelly. Maar
zeg het een beetje leuk, met een knipoog.
Nare pubers? Geef ze een koekje van eigen
deeg. Willen ze dat jij alles betaalt? Vakantie
werk weigeren? Doe zelf ook geen moeite
meer.
„Eet stiekem aan het aanrecht een broodje,
dek dan de tafel met alleen servies, roep je
puber voor het ontbijt en-ga met hem ach
ter lege borden zitten. Knik hem toe als hij
klaagt dat hij honger heeft en beaam dat er
inderdaad niets is. Omdat je niks doet. En
niks verdient. En dus niks uit kan geven.
Niks. Binnen een week is het klaar."
Reageren? gezondheid@wegener.nl
over belangrijke issues eens zijn en elkaar
steunen in de uitvoering. Er wordt niet ge
pest, geslagen, gejokt en niet gesnoept voor
het eten. Papier gooien we niet op straat,
geen grote monden en 0111 half acht naar
bed. We helpen elkaar en proberen onze ei
gen problemen op te lossen. Hoe ouders
dit aan hun kinderen doorgeven, is niet
strikt aan regels gebQnden. Vader en moe
der zijn twee verschillende individuen,
met eigen levenservaring, karakter, gevoe
lens en interesses. Ze moeten ruimte krij
gen spontaan op hun kind te reageren. Kin
deren begrijpen dat. Het is voor hen een
voordeel als ouders een eigen inbreng heb
ben in de opvoeding. Van vader leert het
kind onderhandelen, van moeder wat er ge
beurt als je op je strepen staat Met vader is
het leven spannend, met moeder is er over
zicht. De één is praktisch ingesteld, de an
der filosofisch. Maar als een kind iets aan
de ene ouder heeft gevraagd, hoeft hij het
niet meer bij de ander te proberen.
