81 Eerste vlucht over Kanaal
UN FRANCAIS
dinsdag 21 juli 2009
dat
toevallig
'Waagstuk
Het is zaterdag honderd jaar
geleden dat voor het eerst een
vliegtuig het Kanaal overstak.
Dankzij het lef van de Franse
pionier Louis Blériot werd de
luchtvaart een serieuze
aangelegenheid en was vliegen
niet langer synoniem voor
neerstorten.
FSEMlfeKE TRA7S3SÉE DE LA MANCHE
f - - LA FBANCE <m - MÖHBE DOTTSES MÊS
door Niek Opten
Ruim twee uur had Wilbur
Wright in 1908 in de Verenigde
Staten achter elkaar gevlogen.
Een absolute sensatie in die
tijd. Europa kon daarbij niet
achterblijven, vond eigenaar Lord Northclif-
fe van de Engelse krant Daily Mail. Nieuws
maken vond hij belangrijker dan alleen
maar nieuws verslaan. Hij beloofde begin
1909 duizend pond te betalen aan de waag
hals die in een vliegtuig de oversteek van
Frankrijk naar Groot-Brittannië durfde te
maken.
Het Kanaal was weliswaar een veel kortere
route dan die Wright had afgelegd, maar
sprak voor het Europese publiek veel meer
tot de verbeelding. Niet alleen was vliegen
over zee een unicum, het Kanaal was een
natuurlijke grens tussen twee toenmalige
grootmachten. Groot-Brittannië voelde zich
veilig op het eiland. De vlucht van Louis
Blériot op 25 juli 1909 maakte aan die illusie
een eind. In 36 minuten vloog hij de
zee-engte over in zijn Blériot XI en landde
veilig bovenop de rotsen bij Dover.
„Die vlucht heeft heel veel betekend voor
de luchtvaart, nog het meest voor de beeld
vorming", zegt Erwin van Loo, als histori
cus verbonden aan het Nederlands Insti
tuut voor Militaire Historie. „Het opende de
ogen bij de Britten wat hun veiligheid be
treft. De marine alleen was niet meer ge
noeg om al het gevaar af te wenden. Het mi
litair gebruik van vliegtuigen kwam daar
mee in de belangstelling te staan." Vijfjaar
voor het uitbreken van de Eerste Wereldoor
log een belangrijke ontdekking. „Daarnaast
zorgde de vlucht van Blériot voor een groot
enthousiasme voor vliegen in Europa", stelt
Van Loo. De jaren daarna zouden in Europa
vele luchtshows gehouden worden, die
soms honderdduizenden mensen op de
been brachten.
In het begin van de vorige eeuw was de
luchtvaart nog een hobby voor veelal rijke
pioniers. Het uitdenken en knutselen van
vliegende objecten kostte veel tijd en materi
aal. Onderlinge weddenschappen en geld
prijzen spoorden hen aan om steeds weer
een beetje meer risico te nemen. Een gevaar
lijke hobby, want menig piloot kon zijn laat
ste vlucht niet meer navertellen.
Louis Blériot (1872-1936) was een ingenieur
en gewiekst zakenman die in de auto
branche veel geld had verdiend. Zijn eerste
ontwerp was een toestel met klapwiekende
vleugels, geïnspireerd op de manier waarop
vogels zich door de lucht bewegen. Het was
geen succes. Rond 1906 was Blériot de be
langrijkste luchtvaartpionier, maar echt ge
vlogen had hij nog niet. Een jaar later wist
hij dan eindelijk 500 meter boven de grond
te blijven, in de Blériot VII, een eendekker.
De tocht over het Kanaal zou de ultieme
mogelijkheid zijn om zijn grote concurrent
Hubert Latham de loef af te steken, bedacht
Blériot. De rijke playboy van Engels-Franse
afkomst gold als de grote favoriet. Zijn eer
ste poging om het Kanaal over te steken
bracht hem op 19 juli slechts een paar meter
ver, maar leverde hem wel een record op:
Latham maakte als eerste met een vliegtuig
een landing op zee. De dagen daarop was
het weer tussen de kliffen rond Calais te
slecht om in een cockpit plaats te nemen.
Zondag 25 juli 1909 wordt Blériot ruim voor
zonsopgang wakker. Hij heeft last van een
brandwond op zijn voet en kan daardoor
niet meer slapen. Uit verveling gaat hij naar
zijn hangar, ondanks het slechte weer. Daar
aangekomen klaart het weer plotseling op.
Als een testvlucht goed uitpakt, besluit hij
de sprong te wagen. Met slecht zicht en zon
der kompas, horloge of kaart landt hij na 36
minuten met een klap bovenop de rotsen
van Dover. TWee dagen later bewijst Hubert
Latham in zijn Antoinette IV dat de tocht
van zijn concurrent geen toevalstreffer is. Al
omschrijft een Engelse luchtvaartdeskundi-
ge een paar dagen later de tocht van Blériot
als 'een geweldig waagstuk met een onge
schikte vliegmachine dat toevallig goed af
liep'. Maar daarbij spelen patriottische ge
voelens mogelijk een rol. Met de vlucht over
het Kanaal staat Frankrijk weer op de eerste
plaats in de luchtvaart.
Blériot houdt een paar maanden na zijn his
torische vlucht het pilotenbestaan voor ge
zien omdat zijn vrouw het te gevaarlijk
vindt en stort zich op de bouw van vliegtui
gen. Zijn bedrijf zal uitgroeien tot een van
de belangrijkste leveranciers voor de Franse
luchtmacht tijdens de Eerste Wereldoorlog.
BronR.G. Grant, Vliegen - Een eeuw luchtvaart
