ii spectrum
Zaterdag 11 juli 2009
se jongeren die buschauffeurs bedreigden en waar de
politie niet ingreep. Pas nadat een chauffeur gewond
was geraakt en diverse media daar indringend over
hadden gepubliceerd, liet de burgemeester iets van
zich horen. Even later besloot minister Guusje ter
Horst van Binnenlandse Zaken dat de stad negen
ton zou krijgen voor gezinscoaches die opvoedings
ondersteuning geven aan probleemgezinnen.
En wat te denken van ambulancepersoneel dat her
en der wordt bedreigd? Pas nadat ambulanceperso
neel in Amsterdam was gaan staken en burgemees
ter Cohen het voor hen had opgenomen, kreeg de
politie van minister Ter Horst een miljoen voor tech
nische middelen om daders sneller te kunnen opspo
ren.
Het zijn stuk voor stuk tekenen van de dramademo
cratie waarin we volgens Brenninkmeijer terecht zijn
gekomen. Daarin nemen bestuurders alleen nog
maar besluiten op basis van dramatische gebeurtenis
sen, omdat ze worden beoordeeld op hun handelen
in dergelijke situaties.
Rob van Gestel, hoogleraar staats- en bestuursrecht
aan de universiteit van Tilburg, wijt dat voor een be
langrijk deel aan het gebrek aan visie en kennis van
zaken. „Dat is de basis voor elk beleid. Dan leg je je
oor te luisteren bij burgers en tot slot bekijk je de ef
fecten, kansen en risico's. Veel wetgeving is echter
gebaseerd op ideologische ideeën. Dat is een vorm
van besturen waarbij je de tegenargumenten niet
wilt horen of alleen wilt luisteren naar mensen die
het met je eens zijn."
Omdat politici vooral zoeken naar bevestiging van
hun plannen, is het gevaar volgens hem groot dat ze
bij de eerste de beste dramatische gebeurtenis zeg
gen dat ze het helemaal anders gaan doen. „Omdat
ze dus slecht hebben geluisterd. Ik zou zeggen: doe
het in één keer goed, dat voorkomt veel problemen.
En het is veel geloofwaardiger."
Kijk naar de Europese verkiezingen, zegt Van Gestel.
„De partijen die geen duidelijk verhaal hadden, heb
ben het slecht gedaan, zoals de PvdA." Die partij
vindt het nu de hoogste tijd voor een nieuwe be
stuurscultuur. In een poging de enorme verkie
zingsnederlaag te verklaren, stelt de commissie-Dijks-
ma dat de overheid moet worden bevrijd van het
beeld dat zij vooral zichzelf dient.
'Mensen met klachten moeten direct terecht kunnen
bij onze bestuurders. We moeten ons realiseren dat
politiek ertoe doet. Dat we iets kunnen betekenen
voor mensen', staat er in de analyse.
Verstandige taal, vindt Ombudsman Brenninkme
ijer. „Maar niet anders dan wat de SP al jaren doet.
Die partij heeft veel directe contacten tussen burgers
en bestuurders en dat heeft goede effecten. Toegang
tot bestuurders is uitermate belangrijk. Ten eerste
omdat bestuurders en ook ambtenaren vooral met
zichzelf bezig zijn. En ten tweede omdat je door veel
directere contacten het risico verkleint dat de macht
arrogant wordt."
Dit alles kan vooralsnog niet voorkomen dat de be
volking politici momenteel de minst betrouwbare be
roepsgroep vindt. Volgens een onderzoek van Euro
pean Trusted Brands van uitgeverij Reader's Digest
heeft nog slechts 12 procent van de Nederlandse be
volking vertrouwen in ze. Dat zijn voornamelijk ho
ger opgeleiden.
Minister Ter Horst vindt het de hoogste tijd dat die
intellectuele elite in opstand komt, omdat ze zich zor
gen maakt over de 'onderbuikgevoelens' bij de bevol
king. De burger wantrouwt volgens haar alles wat
naar overheid riekt en gedraagt zich daarnaast agres
sief tegen de dienaren van die overheid.
Hoogleraar Van Gestel vindt dat de politiek die scep
tische houding onder de bevolking deels over zich
zelf afroept. Hij hekelt de manier waarop kandidaten
lijsten worden samengesteld. „Je hebt een hele was
lijst aan criteria, zoals gelijke verdeling van mannen
en vrouwen en een goede regionale spreiding. Bij cri
terium 23 staat dat je ook nog ergens verstand van
moet hebben. Dan moet je het niet gek vinden dat
politici regelmatig miskleunen."
Een goede bestuurder moet er volgens hem altijd
van uit gaan dat hij ook wel eens ongelijk kan heb
ben. „Het gaat immers om het algemeen en niet om
het eigen belang. Een belangrijke beslissing neem je
dan ook niet zo snel meer in een opwelling. Dan
kun je bij een incident ook makkelijker zeggen: 'Het
is verschrikkelijk, maar we hebben heel goed over
dit beleid nagedacht en we gaan niet schipperen'. Nu
is de reactie meestal: 'Ik heb u gehoord, ik ga er iets
aan doen'.
Af en toe gebeurt dat, maar dan is het meestal te laat
Soms is het maar de vraag of er echt iets verandert.
„Kijk naar de tientallen dodelijke ongelukken waar
bij voetgangers en fietsers over het hoofd worden ge
zien door vrachtwagenchauffeurs die de hoek om
slaan", zegt Karei Dubbink van de Vereniging voor
Verkeersslachtoffers. „Jarenlang weigerde de over
heid te luisteren naar de roep om een dodehoekspie
gel, die zulke drama's kan voorkomen. Tot schrijfster
Anna Enquist er via de media actie voor voerde na
dat haar dochter was omgekomen. Toen ineens
werd de spiegel verplicht. Maar nu dat is geregeld en
er geen publiciteit meer over is, interesseert het geen
enkele overheid meer dat er nog altijd vijftien tot der
tig mensen per jaar omkomen door vrachtwagens
die geen goed zicht hebben op het verkeer."
reageren?
spectrum@wegener.nl
www.frankm.nl
