Opwarming rivieren Duitse warmte laat de Rijn niet koud li a ui 11 11 Hij komt bij Lobith ons land binnen en wordt steeds warmer. Soms zelfs meer dan 28 graden Celsius. Funest voor vissen als de zalm, maar ook lastig voor de industrie die behoefte heeft aan koelwater. to tc 1 2 i Zaterdag 11 juli 2009 door Harry Havekes In de winter van 1794/1795 viel Napo leon Nederland binnen. De grote rivie ren, onze natuurlijke barrière, yorm- den daarbij geen belemmering voor de Franse troepen. Paarden, kanonnen, manschappen, ze hadden geen brug gen nodig want de rivieren waren be vroren. Tweehonderd jaar later is.deze situatie ondenk baar. De temperatuur van Maas en Rijn is ge staag gestegen de afgelopen decennia en van dichtvriezen in de winter is geen sprake meer. Tegenwoordig is een hoge temperatuur eerder een kenmerk van onze rivieren. Reden voor on ze oosterburen om de noodklok te luiden. De Duitse milieuorganisatie BUND onderzocht de temperatuur van het Rijnwater en zag dat die bij Lobith, waar de rivier ons land binnenkomt, drie graden warmer is dan liet natuurlijke ni veau. Dat de temperatuur meerdere dagen per jaar boven de 28 graden uitkomt, is niks bijzon ders meer. Oorzaak: de klimaatverandering door het broeikaseffect en lozingen van koelwater door in dustrie en elektriciteitscentrales. De opwarming zal alleen nog maar verergeren, voorspelt Gerard van der Velde, werkzaam bij de Nijmeegse Radboud Universiteit. Hij ver wacht dat zalmen en andere koudwatersoorten het loodje zullen leggen en plaats zullen maken voor meer tropische vissen als de pontische stroomgrondel, die recent voor het eerst opdook in Nederland. „Het wordt interessant om te zien welke soor ten we over een paar jaar nog meer tegenko men", aldus Van der Velde. Naast invloed op de natuur heeft de stijging van de watertemperatuur ook gevolgen voor de in dustrie en met name de elektriciteitsvoorzie ning. Elektriciteitscentrales maken gebruik van rivieren voor koelwater. Dat is doorgaans zeven Bi graden warmer als het weer geloosd wordt in de rivier. Aangezien rivierwater niet boven de der tig graden mag uitkomen, moet de inname van koelwater verminderen als de watertemperatuur te hoog is. Voeg daarbij het feit dat in de zomer het waterpeil lager is en dat door bijvoorbeeld airco's de vraag naar stroom groeit en het pro bleem is daar. Vandaar dat sommige centrales op halve kracht draaien in de zomer. De kwestie werd nijpend door een hittegolf en langdurige droogte in 2003. Toen werd de 'code rood' afgekondigd. Hoogspanningsnetbeheerder TenneT zag dat het reservevermogen dat de elek triciteitsfabrikanten kunnen leveren onder de 700 megawatt zakte. Het kan dan afnemers (in dustrie) vragen minder stroom te verbruiken of producenten verzoeken meer stroom te leveren. In het uiterste geval kunnen verbruikers afgeslo ten worden, 'maar dat heb ik nog nooit meege maakt', zegt Jelle Wils van TenneT. Ondanks de stijgende temperatuur maakt Ten neT zich dit jaar geen zorgen. „De energiebedrijven hebben blijkbaar geleerd van 2003", zegt Jelle Wils. „Er zijn verschillende maatregelen genomen om de situatie van toen te vermijden. Zo beschikken we nu over meer vermogen doordat er een aantal kleinere centra les in de regio zijn gebouwd. Ook hebben we een kabel voor 700 MegaWatt naar Noorwegen getrokken. Daar wordt 99 procent van de elektri citeit opgewekt met waterkrachtcentrales en heb ben ze geen last van hitte of droogte. In geval van nood kunnen zij bijspringen. Daarnaast wor den er nieuwe centrales aan de kust gebouwd. Daar speelt het probleem van koelwater niet. Bo vendien zijn we bezig met extra verbindingen naar Groot-Brittannië, Duitsland en Denemar ken. Door de internationalisering ben je minder afhankelijk van de temperaturen van de rivieren hier." De consument zal er dus weinig van merken dat de elektriciteitscentrales niet op vol vermogen kunnen werken. Om de producenten tege moet te komen, heeft Rijkswaterstaat re centelijk de harde eis losgelaten dat ge loosd koelwater niet warmer dan 30 gra den Celsius mag zijn. Zo mag bijvoor- beeld de centrale in Nijmegen tijdelijk die norm overschrijden zolang aan ande re voorwaarden voldaan wordt. Voor de drinkwatervoorziening kan de hogere temperatuur wel een probleem zijn. De meeste drinkwaterbedrijven maken gebruik van bodem passage; het water wordt daarbij door de bodem gevoerd waarbij het gefilterd wordt en de tempe ratuur daalt. Er zijn echter ook maatschappijen die oppervlaktewater innemen en het direct ver werken. Die hebben een probleem als het water warmer is dan 25 graden Celsius. Bij directe ver werking wordt het water namelijk opgevan gen in bekkens waar het nauwelijks afkoelt. Het water gaat even warm het waterleiding net in als het bij de bedrijven binnenkomt. „Boven de 25 graden Celsius is de biologische stabiliteit van drinkwater moeilijker te garande ren", zegt Gertjan Zwolsman van onderzoeksin stituut KWR Watercycle Research Institute te Nieuwegein. „Daarom staat in de wet dat de watertempera tuur aan de tap maximaal 25 graden mag zijn. Boven die temperatuur moet je scherper gaan zuiveren of meer gaan desinfecteren." Dat laatste ligt gevoelig. De drinkwatervoorzie ning in Nederland is volgens Zwolsman uniek. We zijn het enige land dat geen chloor gebruikt voor desinfectie. „Dat is de trots van de leveranciers en het is na tuurlijk hun eer te na om alsnog chloor te gaan gebruiken. Ook de consument zit er niet op te wachten. Maar als de temperatuur van het rivier water blijft stijgen, komt er ooit een punt dat je dat toch moet overwegen." Lek Ated Waal Stroomgebied Rijn en Maas Maa. Luik Namen Dinant Frankr O Sedan totaal 2 Maas Aillysi Aantal warme en koude dagen van de Rijn Mac 70 - 60 50 - 40 - 30 - 20 - 10 70 60 50 40 30 20 10 Goncour Temperatuur van de Rijn bij Lobith in de periode van 1908 tot 2005 23°C ■i >25°C kO kO kO kO kO ko fvj OJ OJ U) kOkOkOkOkOkOkOkO kO kO kO kO

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2009 | | pagina 12