Rebiya Kadeer: Moeder der Oeigoeren De bevolking in de stad lijkt alleen maar kwader te worden. De sfeer wordt grimmiger. De spanning stijgt in Urumqi Donderdag 9 juli 2009 I 9 Rebiya Kadeer Spanningen in Xinjiang Oeigoeren nog altijd grootste etnische groep, ondanks komst miljoenen Han-Chinezen. Bevolkingssamenstelling In 1949 telde bevolking Xinjiang ongeveer 6 procent Han-Chinezen 2004 Bevolking: 19,63 miljoen Oeigoeren: 8,3 miljoen Oeigoeren *44 verschillende groepen door Carel Goseling DEN HAAG - Haar bijnaam is 'Moeder der Oeigoeren'. Sinds 2005 woont ze in de VS, verbannen door de Chinese autoriteiten. Die wilden Rebiya Kadeer (62) niet langer in de buurt hebben. Nu beschuldigen de machthebbers in Peking haar ervan de Oeigoeren in Xinjiang op te hitsen. Rebiya Kadeer wist zich op te werken van wasvrouw tot de op zes na rijkste inwoner van China. Ze stichtte een wasserij, een handelsonderneming en een warenhuis. Als zakenvrouw kwam Kadeer op voor arme Oeigoeren. In haar warenhuis gaf ze hen gratis scholing en zorgde ze voor werk. Haar activiteiten bevielen de communistische machthebbers. In 1995 werd ze lid van de Politieke Raadgevende Conferentie, een adviesraad voor de partij. Kadeer ging in 1995 namens China naar de VN-conferentie voor vrouwen. Toen ze in maart 1997 in een rede voor het Volkscongres de machthebbers opriep de Oeigoeren autonomie te verlenen en zich meer gelegen te laten liggen aan mensenrechten, bekoelde de liefde. Zeker toen zij ook nog melding maakte van een veldslag in de stad Gulja, een maand eerder. Oeigoeren waren daar de straat opgegaan om te protesteren tegen de executie van 30 leden van hun gemeenschap, omdat die zich hadden ingezet voor de rechten van het volk. Het Chinese leger sloeg het protest neer. Oeigoeren werden in elkaar geslagen, aangevallen door vechthonden, achter voertuigen over straat gesleept, of gewoon doodgeschoten, kleine kinderen incluis. Kadeer zag het met eigen ogen gebeuren, maar moest zwijgen. Aantekeningen, geluidsopnamen en foto's werden in beslag genomen. Na haar speech bij het Volkscongres werd ze uit haar functies ontheven en kreeg ze een reisverbod. Haar arrestatie - wegens verraad van staatsgeheimen - kwam in 1999. Begin 2000 werd zij tijdens een proces achter gesloten deuren tot acht jaar cel veroordeeld. Ze had de staatsveiligheid in gevaar gebracht, oordeelde de rechter. Door toedoen van internationale druk werd ze begin 2005 'op medische gronden' - naar eigen zeggen het gevolg van martelingen - vrijgelaten en uitgewezen. In de VS vecht Rebiya Kadeer sindsdien voor de rechten van haar volk. Eind 2006 werd ze voorzitster van het Wereldverband van Oeigoeren, dat in München zetelt en zich dé vertegenwoordiging van alle Oeigoeren acht. in Urumqi RUSLAND KAZACHSTAN MONGOLIË IRAN AFGHANISTAN oYining oTurpan IZijde route Peking XINJIANG china 1209 INDIA PAKISTAN y/ TADZJIKISTAN eeuw Su Gongta Moskee 1933 KAZACHSTAN 1949 KIRGIZIË 1955 1955 tot nu Kashgar taklimakan XINJIANG pamir woestijn plateau OHotan (Khotan) Oppervlakte 1,66 miljoen km21> r Geschiedenis Oeigoeren Nomadenvolk Oeigoeren vestigt zich in Mongolië Oeigoeren door Kirchiezen naar Oost-Turkestan (Xinjiang) verdreven Mongolen onder leiding van Djengiz Khan veroveren Oost-Turkestan Oeigoeren bekeren zich tot islam Onderwerping door Mantsjoes Oprichting Republiek Oost-Turkestan met steun van buurland Sovjet-Unie Chinese communisten nemen onder leiding van Mao macht Xinjiang over Xinjiang 'autonome provincie' China Komst van vele Han-Chinezen. Taal, cultuur en religie Oeigoeren onder druk Ernstige onlusten tussen bevolkingsgroepen. 2009

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2009 | | pagina 9