33 spectrum
Zaterdag 4 juli 2009
Een flessenverzamelaar bij het Plein van de Hemelse Vrede moet proberen te leven van de plastic flesjes die toeristen achterlaten.
ten, werd de groep constant opgejaagd. „Stads
wachten stalen onze warme kleding, dekens en
eetkommen. Een keer hebben ze ook ons geld ge
stolen. Van mij 70 yuan, maar van een vriend van
me tien keer zoveel. Toen we aangifte deden bij
de politie, kregen we te horen dat het hun zaak
niet was. Ons lot kan de overheid niets schelen."
In flat 33 van een woonwijk pal naast het olym
pisch stadion in Peking, zoemt de laptop van
Zhang Shihe dag en nacht. De 55-jarige oud-recla
meman bemoeit zich wél met het lot van de daklo
zen van Tiananmen (Plein van de Hemelse Vre
de), juist omdat de overheid dat niet doet. Via zijn
populaire weblog, dat hij runt vanaf de laptop op
het campingtafeltje naast zijn bed, zamelt hij door
heel China geld in. „Eind 2007 vond ik, puur toe
vallig, de daklozen onder hun dozen, achter het
muurtje bij Tiananmen", vertelt Zhang. „Ik kreeg
sympathie voor ze en ben ze blijven volgen."
De daklozen komen uit een groep waar Zhangs in
teresse al langer naar uit gaat: Chinezen die een
probleem hebben en bij de lokale overheid geen
gehoor vinden. Veel van de daklozen in Peking
zijn niet in de problemen geraakt door gokschul
den of verslavingen. De meesten kwamen naar de
hoofdstad om, in een laatste wanhoopspoging, de
centrale overheid om hulp.te vragen bij hun con
flict met een lagere overheid, waar corruptie een
ongrijpbaar gemeengoed is. Vaak zijn het boeren,
die land zijn kwijtgeraakt aan prestigeprojecten
van de overheid. Een bezwaarschrift indienen bij
de centrale autoriteiten in Peking is de laatste for
mele vorm van protest die hen rest. Zelden succes
vol, lukt het hen meestal niet om thuis te komen.
Uit geldgebrek. Vaak is het leven daar ook zo arm,
dat ze het zelfs als dakloze in Peking beter hebben.
Vanuit zijn tweekamerappartement beheert
Zhang - halflang, zwartgeverfd haar en vandaag in
korte beige broek, wit shirt en plastic sportslip-
pers - zijn populaire internetsite '24 Hours Onli
ne'. Hij reist al twee jaar heel China door om te
praten met mensen die aanlopen tegen proble
men met de autoriteiten. Het vliegticket van zijn
laatste reis ligt nog tussen de peuken in de asbak
op de koffietafel. „Het was altijd al mijn hobby dit
soort problemen van mensen te volgen en aan de
kaak te stellen. Nu doe ik het fulltime. Mijn eigen
kracht is klein, maar zodra ik informatie op mijn
site zet, wordt die groot. Het is een manier om je
stem te laten horen, iets wat Chinezen maar op
weinig andere manieren kunnen."
Afgelopen december schreef hij voor het eerst
over de situatie van de daklozen van Tiananmen.
„Aan de ene kant heb je dat spectaculaire plein,
maar een straat verder wonen mensen onder een
kartonnen doos. Dat kan ik niet accepteren. Ik
vond dat meer mensen erover moesten weten."
Met overweldigend effect. „Ik hoefde niemand te
overtuigen dat deze groep de hulp nodig heeft die
de overheid niet geeft. Vanuit het hele land liep
het binnen", vertelt Zhang. „Geld, dekens, kle
ding. In januari was er al genoeg geld om zes huis
jes in Daxing te huren, waar nu twintig daklozen
wonen. De huur is 140 yuan (15 euro) per maand
en er is al genoeg om die tot eind 2010 te betalen."
Zhang krijgt een sms. „Van een student", zegt hij,
terwijl hij een antwoord tikt. „Hij heeft het blog
gelezen en zegt toe elke maand 10 yuan (ruim 1 eu
ro) over te maken. Het geld komt van allerlei Chi
nezen."
Zhang is blij dat hij nu twintig daklozen een scha
mel, maar stabiel dak boven het hoofd kan geven.
Fel: „Goed dat dit lukt, maar laat één ding duide
lijk zijn. Mijn blog is pure kritiek op de autoritei
ten. Die horen de opvang van daklozen te regelen,
maar onze overheid doet dat niet."
In 2003 stelde China voor het eerst een wet op
over de zorg voor daklozen. Dat gebeurde nadat
de politie in het zuiden een zwerver doodsloeg,
die weigerde terug te gaan naar zijn thuisregio.
Zhang: „Niemand houdt zich aan die wet. Het eni
ge resultaat is dat er weer een nieuwe baantjesma
chine en nieuwe kantoorgebouwen zijn voor amb
tenaren die de opvang zouden moeten regelen. In
Peking worden daklozen alleen in zo'n opvangcen
trum gezet als de stad goede sier wil maken, bij
voorbeeld tijdens de jaarlijkse zitting van het parle
ment. Ze mogen niet weg en het eten dat ze er
krijgen... het is te smerig. De overheid moedigt
burgers in de wet ook aan daklozen te helpen. Dat
doen we nu. Sterker: we laten zien dat we beter
zijn dan zij."
Wang loopt over het zandpad in Daxing door de
steeg achter zijn betonnen schuur. Hier wonen,
dankzij Zhang, nog twintig andere daklozen van
Tiananmen. De oudste is 78, de jongste 27. Ze ver
blijven in vijf eenkamerwoningen, bakstenen hok
ken, bedekt met een golfplaten dak. Op de droog
lijn hangt een jas van de 'vijand': een stadswacht
uniform met op de mouw het embleem van 'Pe
king Security'. „Gevonden", grinnikt Wang met
een knipoog.
Om half vijf morgenochtend pakt hij de bus naar
het Plein weer, om flesjes te rapen en vlaggetjes te
verkopen. Alleen zo kan hij 200 yuan, ruim 20 eu
ro, per maand naar zijn dochters in Hebei blijven
zenden.
Wang: „Ik krijg een warm gevoel als ik bedenk dat
alles wat je hier ziet, geschonken is door vreem
den. Ik hoop echter dat de Chinese overheid ooit
inziet dat er voor invaliden en daklozen moet wor
den gezorgd en dat ik terug naar huis kan.
„Zeg nou zelf', wijst hij om zich heen „zo wil ei
genlijk niemand leven."
reageren?
spectrum@wegener.n!
Wang Yun Hai verhuisde van een kartonnen doos naar een betonnen schuur.
