spectrum 4
Niemand in Amerika wist
van het
gezinnetje
Lilian
Zaterdag 13 juni 2009
Verslaggeefster Lilian Dominicus reisde van
medio februari tot en met medio april door het
noordoosten van de Verenigde Staten, op zoek
naar Zeeuwse sporen.
Regelmatig publiceert ze nieuwe geschiedenis
sen over geëmigreerde Zeeuwen op het weblog:
www.pzc.nl/blogs/liliandominicus.
Molenaar Willem van Strien
(1884-1966) uit Wolphaarts
dijk emigreerde in 1920 naar
de regio Wayne County in het
noorden van de Amerikaanse
staat New York en stichtte er
een gezin met drie kinderen.
Nooit vertelde hij hen over
zijn verleden in Zeeland, zijn
eerdere emigratie naar Canada
of zijn eerste vrouw en
dochtertje, die hij achterliet.
door Lilian Dominicus
Het is 1993. De Amerikaanse
Jeri Becker doet in haar vrije
tijd uitgebreid onderzoek
naar het verleden van haar
voorouders. Zowel haar
vaders als moeders familie komt oor
spronkelijk uit Zeeland, weet ze: haar va
der is een Van Strien, haar moeder een
Longrod (Langeraad). Becker is een echte
graver, die consciëntieus alle documentatie
over haar voorvaderen tegen het licht
houdt. „Omdat ik het zo interessant vind",
vertelt ze. „En om mezelf te leren ken
nen."
Op een zekere zondagmorgen zit ze tot
haar ellebogen in de archieven van de
Mormonen Kerk. En zo stuit ze ineens op
een document dat haar leven, en dat van
haar familie, voorgoed verandert. Ze heeft
een akte in handen die zwart-op-wit be
wijst dat haar grootmoeder, Maria Broek
huizen, niet de eerste, maar de tweede
vrouw is van haar grootvader Willem van
Strien. „Ik wilde het niet geloven, maar ik
kon er niet omheen. Hij is eerder ge
trouwd geweest met Sally of Sara de Jager,
geboren in 1882 in Wolphaartsdijk. Ze had
den twee kinderen, Dingenis of Dennis en
Saartje of Sally. Het jongetje is op zevenja
rige leeftijd gestorven, het meisje is in 1915
meegegaan naar Canada."
Het nieuws brengt een schok teweeg in de
familie Van Strien. Niemand van de fami
lie in Amerika, behalve Willems tweede
vrouw, weet van het bestaan van het eer
ste gezinnetje. Er heerst boosheid en onge
loof „Mijn vader, Dennis van Strien, wilde
zijn halfzus niet eens ontmoeten", weet
Jeri's neef, die ook Dennis van Strien heet,
nog.
Jeri is nog altijd geëmotioneerd als ze over
haar grootvader vertelt. „Het kwam er op
neer dat ik tegen mijn familie zei: grootva
der heeft tegen ons gelogen. Ik was er zó
kwaad over." Ze herinnert zich haar groot
vader als een slechte prater, die nauwelijks
in staat was een emotionele band met zijn
kinderen op te bouwen. „Hij praatte tegen
koeien!", roept ze uit. Een man ook die het
niet redde in Amerika. In Wolphaartsdijk
was Willem van Strien molenaar, bakker
en schipper. Alles kreeg hij voor elkaar. Als
Willem van Strien (1884-1966) en zijn tweede vrouw Maria Broekhuizen (1893-1961).
hij niet tevreden was over de kwaliteit van
de bakkers uit de omgéving, zorgde hij zelf
wel voor de installatie van een hete-lucht-
oven, vlak bij de molen. „Het was voor die
tijd de modernste oven van heel Zeeland",
zegt de huidige molenaar van De Hoop in
Wolphaartsdijk, Ko de Visser. Ook beschik
te hij over zijn eigen schip voor het ver
voer van zijn producten. In meerdere op-
zichten belichaamde Van Strien het arche
type van de avonturier.
In Amerika werd hij gedwongen van de
landbouw te leven. Jeri: „Maar dat lukte
niet, hij was geen boer, hij wist veel te wei
nig af van grond bewerken. En dus waren
mijn grootouders arm. Dat wisten ze in Ne
derland niet, want in brieven was hij niet
oprecht. Hij schreef dat het hier heel goed
met hem ging." Jeri wil met eigen ogen
zien hoe haar grootvaders leven er uit
moet hebben gezien en reist af naar Wol
phaartsdijk. „Ik realiseer me nu hoe hard
zijn leven moet zijn geweest. Ik ben toch
dankbaar voor de keuzes die hij in zijn le
ven heeft gemaakt."
Ze ontdekt dat de dochter, Saartje, nog in
leven is en nu in het plaatsje Newark in
Wayne County woont, niet ver van de
plek waar de hele familie Van Strien
woont „Mijn grootvader en zijn eerste
vrouw vestigden zich in Langdon, een
plaatsje bij Calgary in Canada. Wat hij er
precies deed voor beroep, weet ik niet. Ik
ben er met mijn man Lou naartoe gere
den. Het is één grote, vlakke prairie en je
kunt de Rocky Mountains in de verte zien
liggen, dus mogelijk was hij boer. Hij liet
Sara en hun dochtertje in 1919 achter,
kwam terug naar Nederland en emigreer
de vervolgens in 1920 naar de Verenigde
Staten met een vrouw uit Hardinxveld-
Giessendam: mijn grootmoeder. Ze trouw
den in 1921 in Chicago. Het interessante is
dat zijn eerste vrouw, Sara, hertrouwde en
zich met haar nieuwe gezin hier in Wayne
County vestigde."
Jeri besluit haar grootvaders verzwegen
dochter op te zoeken De eerste ontmoe
ting was 'kort, zoet en pijnlijk', zo be
schrijft ze, nog steeds emotioneel. „Toen ik
haar zag, moest ik huilen. Het Was een dag
waarvan ik de betekenis nog steeds niet
kan vatten. Ze wilde me wel spreken,
maar ze maakte duidelijk dat het ook de
laatste ontmoeting zou zijn. 'We zien el
kaar terug in de hemel', zei ze tegen me.
Ze vertelde over wat ze zich nog herinner
de van vroeger: de lange treinreis en hoe
moeilijk het was."
Halfzusters Trudy enMary hebben tot haar
dood nog geregeld contact gehad met Saar
tje, of Sally. „We zijn er nooit achter geko
men wat er precies mis is gegaan tussen
haar ouders. Op een gegeven moment be
sloot Willem zijn dochter Sally niet meer
te zien. Dat is voor mij nog het verdrietig
ste van deze geschiedenis. Sally heeft al die
tijd haar hoofd gepijnigd over het waar
om. Ze wist niet dat wij het niet wisten.
Ze dacht dat wij geen relatie met haar wil
den. Gelukkig wist ze de laatste jaren van
haar leven hoe de vork in de steel zat en
heeft ze haar halfzusters leren kennen."
CANADA
Rochester X
Bar Harbor/
Acadia National;
Park
Springfield"
VERENIGDE STATEN
Boston
■Start
New York
Molen De Hoop in Wolphaartsdijk, met links de twee kinderen Dingenis en Saartje uit het huwelijk van Willem van Strien en Sara de Jager.
