'De PvdA zal haar
etalage verbouwen'
'Ik denk dat de PvdA haar etalage zal verbouwen naar het voorbeeld van de
succesvolle concurrent' Rinus van Schendelen, politicoloog
'Verbaasd over uitslagen'
'Mensen verwachten steun'
Dinsdag 9 juni 2009 9
Dennis Bouwman (30), PvdA-raadslid Enschede
„Dat we het in Europa zo slecht hebben gedaan, heeft me verrast. Vooral
Duitsland had ik beter verwacht. Geen Europese kopstukken? Er zijn nu geen
mensen van het kaliber Blair, maar iemand als de Deense premier Rasmussen is
geen kleintje. De uitslag in Nederland verbaast me niet. De PvdA was niet
onderscheidend. Het programma is goed, maar de campagne was het net niet.
Wat waren nou onze speerpunten? Als het slecht gaat met de economie, dan
gaat het vaak slecht met de PvdA. Mensen worden angstiger door de recessie,
zijn meer op zichzelf gericht. Wat wel meetelt is de lage opkomst. Hier in
Enschede is driekwart niet komen opdagen. Dan krijg je al snel een complete
verschuiving. Maar het is allemaal wel zorgelijk, met de
gemeenteraadsverkiezingen in het zicht."
Stijn Verbruggen (33), PvdA-raadslid Nijmegen
Sven Stevenson (25), voorzitter Jonge Socialisten
„Voor mij is Europa ook een beetje een ver-van-mijn-bedshow. Veel PvdA'ers
hebben gestemd op GroenLinks en D66. Vanwege de standpunten over Europa
of vanwege hun boegbeelden? Ik weet het niet. Partijen zitten de ene keer in de
lift en duiken een andere keer omlaag, dat klopt. Maar er is nu wel wat meer
aan de hand. Binnen de partij voelt het nu niet zo lekker, merk ik. De PvdA is
een heel brede partij. Dat is lastig, er komen veel verschillende groepen bij
elkaar. We worden vaak een regentenpartij genoemd, maar bestuurlijke
ervaring is ook onze kracht. We moeten in ieder geval meer aansluiten bij de
onderwerpen die de mensen aanspreken."
„De PvdA heeft een opfrissing nodig. Het moet strakker, moderner. We moeten
veel meer langs de deuren gaan, wat de Jonge Socialisten vorige week ook
hebben gedaan. Daar trek je geen massa's kiezers mee, maar je hoort wel wat er
leeft. We hebben de plank misgeslagen omdat we de boodschap van Europa niet
menselijk hebben gehouden. De sociaaldemocraten zijn debet aan de vergaande
invoering van de marktwerking in allerlei sectoren. Daar zijn we in veel landen
op afgerekend. Bij veel mensen leeft terecht angst voor globalisering. Bepaalde
economische veranderingen zijn gunstig voor de lange termijn, maar brengen
mensen nu in onzekerheid. Het waren altijd de socialisten die steun boden in dit
soort situaties. Mensen verwachten dat. Als dat niet genoeg gebeurt, dan
worden we daar dubbel op afgestraft."
door Hanneke Keultjes
Het grote, Europabrede verlies
van de socialisten smeekt om
een verklaring. Maar het echte
antwoord vereist veel onder
zoek, stelt politicoloog Rinus van Schende
len, en laat daarom nog jaren op zich
wachten. Van Schendelen, onder meer ge
specialiseerd in Europa, kan alleen een 'be
redeneerde speculatie' bieden.
Zo wijst hij erop dat de socialisten in heel
veel regeringen vertegenwoordigd zijn:
Groot-Brittannië, Duitsland en Neder
land. Maar dat feit alleen-is niet voldoen
de. „De christendemocraten zitten name
lijk ook in veel nationale regeringen. En
die hebben juist gewonnen of minimaal
verloren."
Volgens de hoogleraar aan de Rotterdam
se Erasmus Universiteit moet er verder
worden gekeken. Naar het gedrag
van de kiezers, om precies te
zijn. Op dat gebied zijn er
volgens Van Schende
len veel 'plausibele theorietjes",-zoals het
'bandwagon-effect', waarbij de kiezer ach
ter de muziek aanloopt en het tegenover
gestelde 'deernis met de verliezer'.
Maar eerst moet de vraag beantwoord
worden aan wie de PvdA in ons land
stemmen heeft verloren. „Niet aan de
PW, blijkt uit onderzoek. Wel aan Groen
Links, SP en D66: de linkerfamilie." Van
Schendelen weet dat de meeste kiezers
niet van links naar rechts switchen. Ze
zweven in het vertrouwde deelgebied.
Maar ter linkerzijde zijn twee stromingen
te vinden: pro-Europa en eurosceptisch.
Dat is te verklaren: „De 'orthodoxe' socia
listen - de voormalig SDAP'ers - richten
zich van oudsher op de binnenlandse soli
dariteit. Die hebben niet zoveel met de
rest van de wereld en hebben nu mis
schien voor de eurosceptische SP gekozen.
Terwijl in de PvdA traditioneel ook een
internationale tak huist, die het socialis
me via een Europese beweging verder wil
brengen. Maar de laatste tijd is er binnen
de PvdA richting Europa een flink koude
re wind opgestoken. Dat deel van de so
ciaaldemocraten voelt zich unheimisch en
draait richting GroenLinks en D66 die
een pro-Europees verhaal houden."
Voor de PvdA ligt een pak huiswerk te
wachten, stelt de politicoloog. Een laconie
ke houding - you win some, you lose some -
past dan niet. „De meeste politici zullen
toch echt wel gaan piekeren en brainstor
men met het doel om ook echt iets te ver
anderen", stelt Van Schendelen. „Een prag
matische manier is om het voorbeeld van
de winnaar te volgen. Nu zou het niet ge
loofwaardig zijn als de WD Groen
Links gaat imiteren. Maar ik
denk dat de PvdA haar etalage
zal verbouwen naar het voor
beeld van de succesvolle concurrent. Dat
kunnen ze goed verkopen mits ze typisch
socialistische thema's als solidariteit en
herverdeling in een Europees kader plaat
sen. Zo zitten de socialistische nieren nu
eenmaal in elkaar."
