Stout en moedig meisje!
Miems van Citters
spectrum 8
'De liefde is een
soort huis waarin je
woont, maar ik heb
ook ruimte nodig'
Zaterdag 30 mei 2009
Achter Miems van Citters
gaat dus freule Anna Cor
nelia schuil. „Miems is
een petname. Dat is een
heel verhaal hoor. Toen
ik nog klein was, kwamen er vaak
twee tantes bij mijn moeder op be
zoek. De ene was donker gekleed, de
ander juist heel grappig en kleurrijk.
Die kleurrijke heette Mimi. Ik voelde
me zeer tot haar aangetrokken en riep
tegen alles wat ik leuk vond miems,
miems, miems. Ik was nog heel klein
en kon nauwelijks praten. Maar zo is
het dus gekomen. Sommige mensen
noemen mij nog wel eens Anna, maar
vrijwel iedereen kent mij toch als
Miems."
Het besef dat hun gezin tot de notabe
len van het dorp behoorde, drong al
vroeg bij haar door. Haar vader, jonk
heer mr. Albert van Citters, was burge
meester van Burgh en in zijn kielzog
had haar moeder uiteraard ook tal van
taken die toentertijd nog vanzelfspre
kend waren voor een burgemeesters
vrouw.
„Als er gasten waren, moest ik altijd
goed voor de dag komen, netjes ge
kleed en heel beleefd zijn. Omdat mijn
ouders het zo druk hadden met het be
sturen van de gemeente was ik vaak bij
Arjaan en Betje Slager, hier dus in dit
huis, dat ik later zelf heb gekocht Betje
was de hulp van mijn moeder."
De woning van 'De Slagers' dateert uit
de zeventiende eeuw en geldt als mo
numentaal pareltje, enigszins verscho
len in de Burghse Ring. „Het wordt
vaak gefotografeerd en veel mensen
willen ook graag eens binnen kijken.
Ik vind het wel leuk om belangstellen
den een deel van mijn huis, de tuin en
natuurlijk mijn werk te laten zien.
Begin deze maand heb ik al een paar
dagen open huis gehouden en van 15
tot en met 29 augustus ga ik het nog
een keer doen. Het publiek is dan dage
lijks welkom tussen elf en vijf uur."
Volgens Miems is er best veel te zien:
de woning zelf, haar schilderijen aan
de wanden, haar atelier en de tuin vol
met beelden, struiken én onkruid. Als
beeldend kunstenares laat zij zich
graag inspireren door de natuur en on
kruid mag daar, wat haar betreft, best
een plekje bij innemen. „Ik maak me
zorgen om de natuur", zegt ze plotse
ling heel bedachtzaam. „Het eiland
moet natuurlijk zijn groene karakter
behouden. Ik maak me vooral zorgen
om de droge gebieden. Vroeger waren
de duinstromen veel breder. Ik zie zo
veel verdorren en over de bijen ben ik
ook bezorgd. Daar gaat het ook niet
goed mee."
Ze lacht: „Een freule, ja!" Als
dochter van een jonkheer ben
je een freule. Maar Miems van
Citters herkent zich nauwelijks
in die titel. De omschrijving
'stout en moedig meisje' past
beter bij haar, vindt zij zelf.
Een waxinelichtje deed destijds
de vonk bij haar overslaan. Als
vijfjarige tekende zij het na. Pril
begin voor een loopbaan als
veelzijdig beeldend kunstenares.
door Ali Pankow
foto Mechteld Jansen
Twee 'juffrouwen' waren nogal bepa
lend in Miems leven. In de eerste
plaats was dat juffrouw Hogeboom.
„Wij woonden tijdens de oorlog bij
haar in een woning aan de Hogeweg.
Ik weet nog heel goed dat zij mij plot
seling een gat in de tuin in trok. -Toen
ik daar aan het spelen was op het erf,
werd er plotseling door de Duitsers ge
schoten. Ik zag een kogel inslaan op de
plek waar ik net had gestaan."
De ander betrof juffrouw Hartog. Zij
was onderwijzeres op de Burghse
Schoole, tegenwoordig een klein mu
seum. „Van juffrouw Hartog heb ik
toch nog veel geleerd. Ik was een moei
lijke leerling met zo veel levendige be
langstelling voor allerlei dingen die om
me heen gebeurden. Door de school
voelde ik me geremd in mijn gevoe
lens. Ik was gewoon niet zo'n goede
leerling en had moeite me te concen
treren. Lezen ging moeizaam. Tegen-
woordig zou je het misschien dyslexie
noemen. Juist omdat ik op de lagere
school niet zo goed floreerde, werd be
sloten dat ik maar naar de Meisjes
school in Bussum moest. Dat was een
internaat, maar ik kon terecht bij een
oom en tante in de buurt van Laren.
Zij hadden een heel mooi huis en een
prachtige tuin, aangelegd naar ont
werp van de toen heel bekende archi-
tecte Mien Ruys. Ik had drie dagen
heimwee, toen was het over."
Zij heeft het fijn gehad tijdens die ja
ren. Uit de grond van haar hart haalt
Miems herinneringen op: aan uit het
hoofd leren van poëtische teksten door
ze als een reidans op te voeren, aan de
lessen van acteur Jan Greve, aan het be
zoek aan balletvoorstellingen en mu
sea, aan pianoconcerten en aan het le
ren van het verschil tussen Bach en
Beethoven.
Bepalend voor haar loopbaan bleek
het bezoek van kunstschilder Sierk
Schroder. „Hij kwam mijn oom portret
teren en vroeg mij eens wat werk van
mezelf te laten zien. Hij adviseerde me
een poging te doen om op de Konink
lijke Academie voor beeldende kunst
in Den Haag te komen. Ik moest dan
nog wel wat meer gaan tekenen, vond
hij."
Natuurlijk nam zij dat advies ter harte.
Ondanks dat haar oom vroeg; „Zou je
dat nou wel doen? In de kunst?"
Miems vond van wel en vanuit Burgh
kwamen er geen overwegende bezwa
ren. Zij ging eerst nog wel een jaartje
naar Genève, als au-pair, om beter
Frans te leren én om kennis te maken
met beeldhouwen aan de Académie
des Beaux Arts.
Miems ontwikkelde zich in tal
van kunstuitingen. Zij hakt,
boetseert, kneedt en schil
dert. Zij geeft expressie aan haar gevoe
lens en observaties, zowel abstract als
figuratief, met olieverf, aquarel, houts
kool en Siberisch krijt. Zij maakt ook
etsen en bronzen beelden. Het monu
ment voor de redders van de KNRM
op de pier in het haventje van Burgh-
sluis en het beeld op het schoolplein in
Burgh-Haamstede zijn slechts enkele
voorbeelden van haar bekende kunst
werken. Samen met wijlen beeldhou
wer Ad Braat stond zij een halve eeuw
geleden aan de wieg van de Zeeuwse
Kunstkring, waarvan ze nog steeds lid
is.
Zij volgde de Kunstacademie in een
tijd dat het aardig begon te bruisen bin
nen de beeldende kunst. Het was de
tijd waarin onder meer de Cobragroep
zich manifesteerde. Miems had veel
vrienden met wie ze intense discussies
over kunst voerde. Zij slurpte alle ken
nis en ervaringen gretig op, haalde
haar diploma als uitvoerend kunste
naar én lerares tekenen en schilderen.
En toen....wilde ze toch wel terug naar
Zeeland. Zij kreeg een baan als docente
aan de Vakschool voor meisjes met ves
tigingen in Goes en Zierikzee, gaf les
aan een groepje cursisten aan huis en
daarnaast creëerde ze haar eigen werk.
In een poging zo'n breed mogelijke in
druk te schetsen van alles wat ze heeft
ondernomen in haar leven en vooral
van hetgeen haar bezighoudt, wordt
haar verhaal fragmentarischer.
„Een mooie tijd was ook de elf jaar dat
ik les gaf aan de Dr. Henri van der Hoe
ven-kliniek in Utrecht. Daarnaast heb
ik veel gereisd, vaak met vrienden,
soms alleen. Naar Frankrijk en naar Ca
nada, daar heb ik ongeveer anderhalf
jaar gewoond. Ik heb in Canada ook
geëxposeerd en ik heb er zelfs skiles ge
geven aan leden van de YMCA."
Heeft ook de liefde haar pad gekruist?
„Ach, de liefde. Natuurlijk, want ik
houd van alles: van mannen, van vrou
wen, van mensen en dieren. Natuurlijk
heb ik ook gevreeën, maar er zijn nooit
kinderen uit geboren. De liefde is een
soort huis waar je in woont, maar ik
heb ook ruimte nodig. Kijk, dit beeldje
heb ik pas geleden gekocht van een
goede vriend. Het was fijn elkaar weer
te zien. Het zit er nog, dat gevoel, weet
je dan."
Ze koestert even het kleine, bronzen
beeldje dat volgens haar precies de be
tekenis van liefde in haar leven ver
beeldt: een dansend liefdespaar, getui
gend van innige verbondenheid, maar
met een kleine, maar duidelijke ruimte
tussen hen in. „Dat vind ik mooi. Daar
kies je dan voor. Misschien komt het
wel doordat ik altijd door dames ben
opgevoed", voegt zij er zachtjes aan
toe.
Eén van de werkstukken die op dit mo
ment onder Miems handen ontstaan, jj
is het hoofd van koningin Beatrix.
„Haar gezicht was zo ontzettend door
verdriet getekend aan het einde van
die Koninginnedag in Apeldoorn. Dat
heeft me geraakt, ik moet het gewoon
boetseren. Langzaam begint het vorm
te krijgen."
Miems van Citters
- Anna Cornelia (Miems) van Citters
-Geboren: 3 mei 1936 in Burgh
- Huidige woonplaats: Burgh
Burgelijke staat: Ongehuwd
Opleiding: Lagere school, Meisjesschool
(vergelijkbaar met MMS), cursus Acade
mie des Beaux Arts in Genève, Academie
voor Beeldende Kunst in Den Haag.
Beroep: Beeldend kunstenares, voormalig
docente nijverheidsonderwijs, tekenen en
schilderen.