Maand van het Spannende Boek
Van een minderwaar
dig genre is het span
nende boek de laat
ste jaren uitgegroeid
tot een verkoopsuc
ces. „Een goed en
spannend verhaal
schrijven is een vak."
In de maand jurji
staat het spannei [de
boek centraal.
Het thema is
dit jaar wra
Hermans zet' zijn
oud-collega's te kijk
De Zwaan helpt literaire
jury om zeep
Producente CSI haalt haar
gram via script
1 2 Woensdag 27 mei 2009
De thriller
mt wraak
door Maartje Huijben
en Niek Opten
Gerenommeerde litera
toren als Gerrit Kom-
rij en Connie Pal
men zien het met le
de ogen aan. Het lite
raire genre bindt in aan populari
teit, terwijl het spannende boek -
meer specifiek de literaire thriller -
steeds beter verkoopt. De gevierde
schrijvers noemen titels van bij
voorbeeld Saskia Noort en Esther
Verhoef'geen literatuur'. Niette
min zijn de boeken wel populair
bij het grote publiek.
In het eerste kwartaal van vorig
jaar gingen een kleine 12 miljoen
boeken over de toonbank. In de
zelfde periode dit jaar waren er dat
ruim 11 miljoen. Een afna
me van 3,5 procent. De
verkoop van spannen
de boeken is met 11,4
procent echter flink
toegenomen. „Dat
is niet van de ene
op de andere dag ge-
gaan", meent Erik
Timmermans van
het Nederlands Uit
geversverbond. „De
trend is een aantal ja-
1—ren geleden al
ingezet. In die
tijd waren de boe
ken van John Gris
ham bijvoorbeeld zeer populair."
De laatste jaren wint met name de
literaire thriller aan populariteit.
„Het is een beetje een marketing
truc", vindt Timmermans. „Een
auteur schreef vroeger óf literatuur
óf een thriller. Iets daar tussenin
was er niet. Tegenwoordig kan een
uitgever er het label literaire thril
ler aanhangen, waardoor het pro
minenter in de winkel komt te lig
gen. Hiermee is de scheidslijn tus
sen literatuur en spanning ver
vaagd."
Een vergelijkbare trend is volgens
Timmermans ontstaan in het gen
re literaire non-fictie. „Een mooi
voorbeeld is Geert Mak met In Eu
ropa. Een prachtig geschreven
boek over geschiedenis. Valt het
onder literatuur of onder non-fic-
tie? Een aparte categorie schept ge
lijk duidelijkheid."
Geïnspireerd door het succes wa
gen steeds meer Nederlandse au
teurs zich aan de thriller. Bijna de
helft van de titels in de lijst van de
zestig best verkochte spannende
boeken in de afgelopen twaalf
maanden is geschreven door een
Nederlandse auteur. Volgens Peter
Rosendaal van de Stichting Collec
tieve Propaganda van het Neder
landse Boek (CPNB) is die trend
een jaar of zeven geleden ingezet.
„Daarvoor waren er vooral buiten
landse auteurs op dit vlak. Ameri
ka, maar ook Scandinavië is goed
in dit genre. Het valt wel op dat de
Nederlandse auteurs vooral
vrouwen zijn. Waarom? Geen
idee."
Makkelijk leesba
re boeken doen
het goed, ook binnen de lite
ratuur, valt Gilles Dorleijn
op, als hoogleraar moderne
letterkunde verbonden aan
de Rijksuniversiteit Groningen.
„De shortlists van de Ako- en de
Librisprijs bestaan grotendeels uit
publieksboeken. De schrijver van
nu heeft een heel goed oog voor
wat de markt vraagt. Vroeger niet.
Of een schrijver zou destijds nog
eerder zijn tong afbijten dan het
toegeven." Er zijn veel lezers, en
het merendeel heeft het niet zo
met moeilijke boeken. „Daar is he
lemaal niets mis mee. Boekhan
dels spelen daar heel erg op in,
met hun grote stapels met goedver-
kopende boeken."
Of literaire thrillers echte litera
tuur zijn vindt Dorleijn moeilijk
te zeggen. Dat verschilt per titel.
„Het spannende boek was jaren
lang een marginaal genre, het
werd niet serieus genomen. Ten
onrechte, want een goed en span
nend verhaal schrijven is een vak."
Het spannende genre is vooral te
gen de zomer populair. „Je ziet dat
juist in de maanden juni en juli
een piek zit in de verkopen",
meldt Rosendaal. „Waarschijnlijk
leest het makkelijk weg in de va
kantie. Het genre is overigens heel
breed. Vrouwen houden over het
algemeen meer van een psycholo-
gische thriller. Mannen willen
meer actie."
En de woede van Connie Palmen
en Gerrit Komrij over het literaire
verval? „Dat soort klachten bestaat
al zo lang de boekhandel bestaat",
weet Dorleijn. „Laat mensen alsje
blieft lezen wat ze willen lezen. Zo
genoemde moeilijke boeken zul
len er altijd blijven, ook al zijn de
oplages klein. Literaire toppers als
Ulysses van Joyce en de boeken
van Proust hadden in hun tijd ook
geen hoge oplages."
Verkochte boeken
spannende boeken
L,i Algemene boeken*
Totale verkoop Totale verkoop
11.690.595 -3,5% 11.275.899
Schrijver en wetenschapper Willem Frederik Hermans
heeft in maar liefst drie romans wraak genomen op de
Rijksuniversiteit Groningen. De meest bekende van de drie,
Onder Professorenverscheen in 1975, twee jaar nadat Her
mans ontslag had genomen als lector bij de vakgroep fysi
sche geologie in Groningen. Collega's klaagden dat Her
mans weinig op het werk verscheen en te veel tijd aan het
schrijven van romans besteedde. Het leidde zelfs tot Kamer
vragen. Een commissie pleitte Hermans vrij van alle be
schuldigingen, maar het zou nooit meer goed komen tus
sen de universiteit en de schrijver. In Onder Professoren zet
Hermans hoogleraren, die duidelijke trekken vertonen van
bestaande professoren, neer als kneuterige mensen die zich
vooral met kleinigheden bezighouden.
Twaalf jaar geleden werd schrijver Peter de Zwaan met zijn
thriller Een keel van glas genomineerd voor de Gouden
Strop. Het was echter de Vlaming Bob Mendes die er des
tijds met deze literaire prijs vandoor ging.
De Zwaan: „Ik vind nog steeds dat ik de prijs had moeten
krijgen. Zo'n boek schrijf je maar één keer in je leven. Elk
hoofdstuk begint met een fragment uit het dagboek van
een keelkankerpatiënt. Het betreft een authentiek dagboek,
maar ik hoorde later dat de jury aan de echtheid twijfelde."
De Zwaan nam daarop wraak door in zijn volgende boek
Buiten leven een literaire jury om zeep te helpen. Dat boek
werd door de nieuwe Gouden Stropjury niet eens een plek
op de shortlist gegund. De Zwaan: „Maar ik knapte er erg
van op."
1e kwartaal
2009
fictie (waaronder literatuur), non-fictie,
kinderboeken
infographic: AA/bron: CFK Retail and Technology
TWee Amerikaanse makelaars hebben deze week een produ
cente en scriptschrijfster van televisieprogramma Crime Sce
ne Investigation (CSI) voor de rechter gedaagd, omdat de
vrouw uit wraak twee louche personages in de serie naar
hen zou hebben vernoemd. Het echtpaar eist een schadever
goeding van zes miljoen euro.
Volgens het echtpaar Scott en Melinda Tamkin zouden ze
zijn weggezet als twee malafide handelaren in onroerend
goed. De naar Scott en Melinda vernoemde personages ver
maken zich onder meer met overmatig drankgebruik, por
nografie en sm. Volgens het echtpaar was de producente uit
op wraak wegens een mislukte vastgoeddeal. De vrouw zou
ook geholpen hebben bij de casting van acteurs die lijken
op het echtpaar.