reizen^
EL
Kopieermachines
■t
Mijn kinderen willen
niets weten van
die lelijke dikkerds
Irkoetsk en het Bajkalmeer liggen naar
Russische begrippen niet ver van elkaar
vandaan. Joost Bosman schetst een portret
van wat ooit het 'Parijs van Siberië' werd
genoemd en van het diepste meer ter
wereld, dat soms spookachtig gromt.
Zaterdag 23 mei 2009
i reizen@wegener.nl
1 024-3650360
De eerste 'Art Galery' die in Saigon mijn aandacht
trekt, is een garagebox waarvan de wanden behan
gen zijn met oude meesters. Tegen de muren staan
spieramen, gesorteerd naar grootte. Allemaal voorzien van
een schilderij. Van Gogh, Monet, Kandinsky, Hopper.
Alle afbeeldingen die ik ken uit het museum of als Verkerke
poster, staan hier in echte acrylverf te wachten op een ko
per. De baas van de zaak is bezig met een meesterwerk. De
Nachtwacht, 5 meter lang en 2 meter hoog. Het zijn uiter
aard geen originelen waarin deze kunstwinkel handelt In
Vietnam kopieert men alles, dus dit ook.
De kunstenaar die aan de Nachtwacht zit te werken, ge
bruikt als origineel een ansichtkaart.uit Amsterdam. Het
ding zal 10 bij rs centimeter zijn en de 'Groeten uit Amster
dam' staan met zwierige letters boven de zeventiende-eeuw-
se schutters. Het is verbijsterend goed wat de kunstenaar
weet te maken van zijn voorbeeldje. Zet dat maar eens over
naar het enorme doek waarmee hij bezig is. Rembrandt
doet het hem niet na. Heel knap.
Hij is niet de enige kopieermachine. In het centrum struikel
je over de kunsthalletjes. De ene pijpenla na de andere afge
laden vol. Overal mannen die gehurkt in rijen zitten te schil
deren. Alsof ze Van Gogh zelf zijn. Dat langdurig op de hur
ken zitten, vind ik al knap. Daarbij dan ook nog eens met
vaste hand die vlekkerige zonnebloemen naschilderen, is
een topprestatie. Na een stuk of wat galeries der hoge kun
sten te hebben bezocht, merk ik dat ik er langzamer
hand verstand van krijg. Van die namaakschilde-
rijen, bedoel ik. Overal schildert men namelijk onge
veer dezelfde catalogus. Kwaliteitsverschil is er over
duidelijk. En hoe meer ateliers ik bekijk, hoe meer
ik een kenner word.
Steeds springt dezelfde schilder er kwantitatief uit.
Met de werken van de Colombiaan Fernando Bo-
tero word je echt doodgegooid. De grappige, decora
tieve tafereeltjes zijn blijkbaar buitengewoon ge-
schikt om na te schilderen. Botero is bekend van zijn karika
turaal dikke mannen en vrouwen. Een orkestje van komisch
kijkende muzikanten met veel overgewicht Of een dikke da
me op bed, die in de spiegel kijkt. Of een gezin van dikke
ouders en dikke kinderen. Leuke schilderijen. En hoewel ik
in eerste instantie met de neus omhoog aan de nepkunst
voorbij ben gelopen, raak ik steeds geïnteresseerder in de
aanschaf van zo'n nepper.
Eerst eens kijken waar ze de beste kwaliteit leveren. Als een
ware deskundige ga ik van atelier naar atelier en bestudeer
de kopieën. Hoe zijn de ogen geschilderd, de lampjes, de
handen, de snaren op de instrumenten, het lege glaasje op
tafel? Ik lijk Pierre lansen wel. Maar dan zonder trillen. En
uiteraard ook zonder enige échte kennis van zaken.
Zodra de beste winkel is gelokaliseerd, beginnen de onder
handelingen. De Botero's zijn in diverse maten verkrijgbaar.
Heel groot, groot en redelijk groot. Na langdurig wikken en
wegen, valt mijn keuze op twee grote afbeeldingen van een
geinig orkestje. En een minder grote van een dansend stelle
tje. Bij elkaar ben ik too euro kwijt. Ja, ja, de originelen gaan
voor vele miljoenen van de hand en hier heb ik er al drie
voor een honderdje. Arme Fernando Botero.
Een paar weken later loop ik in de Colombiaanse hoofdstad
Bogota langs het indrukwekkende Botero Museum. Terwijl
mijn kopieën in de schilderwerkplaats in Amsterdam op
een houten raam gespied worden, hangen hier de originele.
Natuurlijk wil ik zien wat de echte Botero ervan gebakken
heeft. Ik ga naar binnen, maar had beter kunnen doorlopen.
I11 het overdonderend mooie museum hangen 123 originele
werken van de meester. Terwijl ik dacht dat mijn afbeeldin
gen groot waren, zie ik dat de echte schilderijen vaak im
mens zijn. Mijn kopietjes lijken daarbij wel postzegels. Naar
mate ik meer van Botero zie, verdwijnt mijn enthousiasme
voor de Vietnamese aanschaf Uiteindelijk sta ik oog in oog
met de werken waarvan ik een min of meer precieze kopie
heb gekocht. Tja, wat zal ik daar nu eens van zeggen?
Terug in Nederland haal ik mijn Botero's op bij de werk
plaats en kijk teleurgesteld naar de opgespannen doeken.
Lang zo goed niet als ik dacht. Had ik die originelen maar
nooit bekeken. Ik probeer de kinderen elk nog een kunst
werk door de strot te duwen, maar zij willen niets weten
van die lelijke dikkerds. Daar sta ik dan met mijn koopjes.
Gelukkig heb ik een grote, donkere kelder.
Een potje schaken
op de Chinese
markt in Irkoetsk.
Wie door Irkoetsk
loopt, vergeet
soms bijna dat hij
in Rusland is. De
stad zou, met zijn
classicistische gebouwen die een
sobere gratie ademen, zo ergens in
Frankrijk kunnen liggen. Wellicht
is de benaming 'Parijs van Siberië',
zoals het in de negentiende eeuw
wel werd genoemd, wat aanmati
gend, maar Irkoetsk kan de vergelij
king met een stad als Sint-Peters-
burg wel doorstaan.
Dwalend door de lange straten,
word je op nagenoeg elke hoek ge
dwongen af te slaan, aangetrokken
door een bezienswaardig pand of
een nieuwgebouwde dan wel geres
taureerde kerk. Irkoetsk is ook be
kend om zijn izba's, de typisch
Russische huisjes, opgetrokken uit
hout en voorzien van fraai ingesne
den ornamenten aan de vensters
en daken. Aan de grauwe oever
van de Angara-rivier geeft de
sprookjesachtige Bogojavlenski-
kathedraal kleurige levendigheid
aan zijn verder zo grimmige omge
ving.
Irkoetsk heeft een krankzinnige ge
schiedenis. De statige uitstraling is
te danken aan het feit dat de stad
een belangrijk kruispunt vormde
op de handelsroute tussen Rus
land en China. Ze werd in r652
door kozakken gesticht als verster-
kingspost tegen de inheemse Boer-
jaten, maar al gauw werden kost
baarheden als goud, sabelbont en
Treinstation
in Irkoetsk.
Sloten aan een hek in Irkoetsk symboliseren liefdesverklaringen.
foto's Joost Bosman
mammoet-ivoor vanuit Irkoetsk
naar China vervoerd en kwamen
thee, zijde en porselein richting
Rusland. Rijke kooplieden veran
derden Irkoetsk in een mum van
tijd in een sjieke handelsplaats vol
paleizen en villa's.
Bevolkt door veel te snel rijk ge
worden parvenu's en uit Europees
Rusland weggestuurde criminelen,
was de stad bruisend maar ook
bloedlink. Op het hoogtepunt van
de misdaad werd elke dag wel een
moord gepleegd, soms wel twee
honderd per maand. Brave huisva
ders losten voor ze de luiken slo
ten een waarschuwingsschot om
eventuele inbrekers af te schrik
ken. In 1879 brandde Irkoetsk voor
driekwart af Maar kenmerkend
voor de veerkracht van de stad,
was alles een paar jaar later nog
fraaier dan eerst herbouwd.
Tegelijkertijd werd Siberië steeds
meer een gevangenis, waar de auto
riteiten niet alleen misdadigers
maar ook dissidenten naartoe
stuurden. Daardoor kreeg de stad
een wat zachter, meer aristocra
tisch karakter. Veel echtgenoten lie
ten hun heerlijke leventje in
Sint-Petersburg achter en volgden
hun mannen om hen bij te staan
in hun isolement.
