China: 18 uur per dag blokken
ii spectrum
'Zonder hoge score
kom je niet verder
in de samenleving'
Zaterdag 23 mei 2009
Chinese middelbare scholieren duiken dagelijks urenlang in de boeken om goed voorbereid te zijn op het eindexamen.
menleerlingen van Zhens school een ver
plichte zomeropleiding, voorafgaand aan
de echte start van het schooljaar in septem
ber. In de weekeinden moeten ze nog drie
uur per dag naar een bijspijkerklas. „Voor
dit jaar ging ik vaak met vriendinnen op
stap naar karaokebars en badmintonhal-
len. Ik was eigenlijk best goed in badmin
ton. Daar is nu geen tijd meer voor."
Vandaag is ze een uur eerder vrij. „We had
den een voortoets in wiskunde. Het resul
taat telt niet voor je eindexamen, maar laat
zien hoe je er nu voorstaat. De cijfers wor
den met naam en toenaam in de hal van
de school gehangen, zodat iedereen van el
kaar weet wie beter is. Ook dat maakt ons
erg nerveus. Ik sta op plaats 14 van de 25
leerlingen uit mijn klas."
Zhen draagt het blauwe uniform van de
Fudanschool, een van de betere middelba
re scholen van Sjanghai. Het is een mooi,
oud, bakstenen gebouw. Op het grote ga
zon voor het hoofdgebouw kijken witte
bustes vermanend naar de scholieren.
Ze wil na de zomer economisch recht gaan
studeren aan de Universiteit van Sjanghai.
Om te worden toegelaten, moet ze min
stens 460 van de 630 punten halen in de
vakken wiskunde, Chinees, Engels en na
tuurkunde. Lukt dat niet, dan m'oet ze
naar de Universiteit voor Politiek en Rech
ten, die minder hoog staat aangeschreven.
„Alleen bij een goede universiteit heb ik
toegang tot goede professoren, goede me
destudenten en dus een goed netwerk
voor mijn latere carrière", zegt Zhen.
Het eindexamen in China heeft
weinig te maken met intelligen
tie. Stampen is belangrijker
dan nadenken. Wie goed wil
scoren, moet vooral de examenstof uit het
hoofd leren. Daar worden alle uren van
het laatste schooljaar aan besteed. Dag in
dag uit. In leslokalen lezen leraren de
hoofdstukken uit het boek voor. Leerlin
gen luisteren nauwelijks, maar concentre
ren zich in eigen tempo op de tekst, om
die op tijd uit het hoofd te kennen. Het he
le onderwijssysteem werkt zo toe naar die
drie examendagen.
Voorstanders van het examen prijzen de
eerlijkheid van het systeem. Het geeft elke
scholier de kans naar een goede universi
teit te gaan, of hij nou uit een laag- of
hoogopgeleid milieu komt. De eenduidige
vragen sluiten corruptie uit, die op zoveel
andere plekken in de Chinese samenleving
toeslaat. Examens met mondelinge toetsen
of essays zouden het onderwijs ook cor
rupt maken, is de redenering.
Zolang de leerling kan stampen en de druk
van het examen kan weerstaan, ligt de weg
naar de topuniversiteiten open. En daar
mee ook de weg omhoog op de sociale lad
der. Keerzijde is dat de gevolgen van een
lage score onmogelijk goedgemaakt kun
nen worden.
De examendaik drijft sommige scholieren
tot grote wanhoop, sommigen denken
zelfs aan zelfmoord. Een onderzoek in de
Zuid-Chinese stad Shenzhen legde afgelo
pen najaar de psychische problemen van
scholieren tussen de 11 en 23 jaar bloot.
Ruim een kwart voelde zich structureel on
gelukkig en ruim 12 procent heeft zelf
moord overwogen. Van hen heeft bijna
tweederde ook een echte poging gepland
of gewaagd. Nog eens 12 procent van de
ondervraagde scholieren zei te lijden aan
slapeloosheid of moeite te hebben een nor
maal leven te leiden. In alle antwoorden
kwam de druk in het onderwijs als hoofd
reden naar voren.
De gao kao wordt in China zo serieus geno
men, dat de examenvragen tot op de laat
ste minuut worden bewaakt door militai
ren. De status van de opgaven is verhoogd
van 'staatsgeheim' naar 'top-staatsgeheim',
nadat vorig jaar acht ouders en een leraar
werden betrapt op het doorspelen van de
opgaven. De ouders hadden een leraar om
gekocht om de examens op de toetsdag
naar hen te faxen. Universiteitsstudenten
kregen geld van de ouders om de toets te
maken. Vervolgens speelden de ouders die
antwoorden door naar hun kinderen in
het examenlokaal, via draadloze antenne
oortjes. Zoveel moeite doen om je kind be
ter te laten scoren, geeft aan hoeveel er op
het spel staat. De betrokken ouders en le
raar zijn veroordeeld tot celstraffen van
een half tot drie jaar.
Zhen Jie Yuan moet nog twee weken. Op
6, 7 en 8 juni moet het gebeuren. Een
maand later weet ze of het goed of slecht
is afgelopen. „In de tussentijd ga ik met
vriendinnen naar Hongkong", vertelt ze.
„Winkelen, niets doen. Even maar, want
in juli begint het werk alweer voor de uni
versiteit. Als ik tenminste wordt toegela
ten."
Ze gelooft niet dat het van dit examen af
hangt hoe goed ze het de rest van haar le
ven zal hebben. „Alleen denkt de maat
schappij daar anders over", realiseert de
17-jarige zich. „Zonder hoge score kom je
niet verder in de samenleving."
Ze pakt haar tas en loopt naar haar fiets.
Het is bijna avond, tijd om aan de zes uren
studie te beginnen. Tot middernacht. Om
daarna nog een paar uur te slapen. De wek
ker zal om vier uur weer rinkelen.
reageren?
spectrum@wegener.nl
