Achtergrond
Paus Benedictus loopt in
het Heilig Land op eieren
DUITSLAND
Makkelijk van
je dure internet-
contract af!
Uit armoede de Opstand in
Met de Directe Overstaphuip
IA
0)
Het Net
adslwinkel.nl 0900-1990
PZC Maandag 11 mei 2009 9
Het Net zegt je
Internet vanaf
huidige contract op
c
Je zit geen dag
wem p/mnd
zonder internet
Maandcontract
L J
Overstaphuip is afhankelijk van uw provider en de looptijd van uw huidige contract
Kweken van wederzijds
vertrouwen kost veel
hoofdbrekens.
door onze correspondent
Ad Bloemendaai
Als de paus aan het eind
van de week het Heilig
Land verlaat zal zijn be
zoek worden gewaardeerd aan de
hand van slechts één vraag: in hoe
verre heeft het bijgedragen aan we
derzijds vertrouwen? Dat is de ver
wachting van Daniel Rossing, di
recteur van het in Jeruzalem geves
tigde Centrum voor Joods-Christe
lijke Betrekkingen. Eerder leidde-
hij de afdeling christelijke gemeen
schappen van Israels ministerie
van Godsdienstzaken.
„Natuurlijk is iedereen geneigd ver
gelijkingen te trekken met zijn
voorganger, Johannes Paulus II,
maar daarvoor is het nog veel te
vroeg in zijn pausdom. Eén ding
staat vast: Benedictus XVI was
ook als kardinaal Ratzinger al zeer
geïnteresseerd in de verhouding
tussen christenen en joden." Ros
sing heeft de dialoog met het Vati-
caan vele jaren van nabij meege
maakt. Er zijn weinig joden in dit
land die zoveel van het christen
dom weten als Rossing. „Er heerst
hier een enorme onwetenheid
over alles wat met het christen
dom te maken heeft", stelt hij vast.
Er zijn maar weinig Israëlische jo
den die persoonlijk christenen ken
nen, laat staan onder hun vrien
den rekenen, al kan dat natuurlijk
niet worden losgezien van de om
standigheid dat bijna alle christe
nen Arabieren zijn.
Die verweving van godsdienstige
en nationalistische aspecten maakt
een pauselijk bezoek aan het Hei
lig Land tot een hachelijke onder
neming. Benedictus loopt deze
week op eieren en het staat vast
dat er bij zijn bezoeken aan Jeruza
lem, Bethlehem en Nazareth een
aantal zal breken, hoezeer hij ook
zijn best zal doen in het spoor te
blijven van zijn voorganger.
door Rinus Antonisse
Aan de Tachtigjarige Oorlog
- ook de Opstand ge
noemd - zijn de jaartallen
1568-1648 verbonden. De strijd te
gen het Spaanse gezag werd al en
kele jaren eerder ingezet, zij het
niet als een brede volksbeweging.
In Zeeland keken de mensen aan
vankelijk de kat uit de boom. Dat
dit in een vrij vroeg stadium om
sloeg, had een heel nuchtere, men
selijke oorzaak.
Niet het opkomende protestantis
me, maar werkloosheid en armoe
de waren de belangrijkste redenen
voor de inwoners van een aantal
Zeeuwse plaatsen om het Spaanse
juk af te schudden. In Vlissingen,
Veere, Brouwershaven en Zierik-
zee leefden ze vooral van de zee.
De Watergeuzen belemmerden
handel en visserij. Ze gaven alleen
ruimte als de kant van Willem van
Oranje werd gekozen. De Opstand
begon in Zeeland in 1572 dan ook
onder de bevolking van kustplaat
sen. Tot- die conclusie komt Cla-
sien Rooze-Stouthamer uit Elle-
woutsdijk in haar boek De opmaat
tot de Opstand. Zeeland en het
centraal gezag (1566-1572). Ze geeft
aan dat de stadsbesturen wel lo
yaal bleven 'aan het door de hertog
van Alva verpersoonlijkte Spaanse
gezag. Zeker in Goes, Reimerswaal
en Tholen. In andere steden over
speelden de inwoners, soms ge
steund door de schutterij, hun
stadsbestuur. Daar werd het Oran
je boven.
Het geloof speelde wel een duide
lijker rol in het zogenoemde Won
derjaar (ook wel treffender honger
jaar gedoopt), dat Rooze tussen
april 1566 en april 1567 dateert.
Vanaf omstreeks 1560 waren in en
kele Zeeuwse plaatsen calvinisti
sche gemeenten actief De hervor
mingsbeweging breidde zich in stil
te gestaag uit. De onverbiddelijke
manier waarop de nieuwe gods
dienst de kop ingedrukt werd, leid
de in 1566 tot uitbarstingen. Be
kend geworden ais de Beelden
storm. Het begon met hagenpre-
ken in de openlucht. Alleen in
Middelburg en Vlissingen werd
het interieur van kerken vernield,
'gereinigd' van katholieke invloe
den. Elders werd dat voorkomen,
maar het protestantisme had zich
in de provincie wel breed openlijk
gevestigd. Kerkenraden voelden
zich sterk genoeg om mee te wer
ken aan een geuzenaanval op Wal
cheren, dat als de sleutel tot de Ne
derlanden gold. Door verraad mis
lukte in maart 1567 het plan.
Roozes boek valt uiteen in twee
delen. Het eerste gaat over het
Wonderjaar en het bewind van Al-
va. Het tweede is gewijd aan de ge
beurtenissen in 1572, te beginnen
met de weigering van Vlissingen
om een Spaans garnizoen toe te la
ten. Ook wordt stil gestaan bij de
veranderingen in de stadsbesturen
en de strategische plaats van Zee
land, ook voor landen als Frank
rijk en Engeland.
De opmaat tot de Opstand. Zeeland en
het centraal gezag (1566-1572), Door
C. Rooze-Stouthamer. Uitgeverij Verlo
ren, Hilversum. Prijs 25 euro.
Als directeur van het Centrum voor
Joods-Christelijke Betrekkingen
heeft Rossing de dialoog met het Va-
ticaan vele jaren gevolgd.
Paus Johannes Paulus II bezocht
in 2000 Israël en de Palestijnse Ge
bieden en dat was een doorslaand
succes. De toespraken die de kerk
vorst hield bevatten voor kenners
weinig nieuws, maar de meeste Is-
raëiers hadden simpelweg geen
idee dat Rome de joden al zover
was tegemoet gekomen. Daarom
Johannes Paulus II wist alle
politieke voetangels en
klemmen te omzeilen
had het bezoek een grote educatie
ve waarde. De bevolking hier zag
een charismatisch kerkleider, die
alle politieke klemmen en valkui
len wist te omzeilen. Het nieuwe
was niet zozeer wat hij zei, maar
simpelweg dat hij er was.
Diplomatieke betrekkingen tussen
het Vaticaan en de staat Israël be
staan pas sinds 1993. Zes jaar eer
der had Johannes Paulus II offici
eel verklaard dat de joden recht
hebben op een staat 'net als alle an
dere volkeren, volgens het interna
tionale recht'.
Een historische uitspraak in het
licht van eeuwenlange joods-ka
tholieke spanningen. Het was heel
wat anders dan wat Theodor Her-
zl, de grondlegger van het zionis
me, in 1904 bij een audiëntie te ho
ren kreeg van Pius X. Die zei toen:
„We kunnen joden niet verhinde
ren naar Jeruzalem te gaan, maar
we kunnen het nooit goedkeuren.
De joden hebben onze Heer niet
erkend, daarom kunnen wij het
joodse volk niet erkennen."
De wat verlegen opererende intel
lectueel Benedictus heeft de dia
loog met het jodendom en de is
lam van harte voortgezet, maar hij
toont minder diplomatieke gaven
dan zijn voorganger. Zijn onhandi
ge citaten over moslims en zijn am
nestie voor geëxcommuniceerde ul
traconservatieve bisschoppen - on
der wie holocaustscepticus Ri
chard Williamson - bezorgen hem
wat tegenwind bij zijn bezoek aan
het Heilig Land.
Vandaag al wacht hem de vuur
proef in Yad Vashem, het instituut
in Jeruzalem dat de herinnering le
vend houdt aan de zes miljoen jo
den die in de nazi-tijd zijn ver
moord. Israël heeft een gebaar ge
maakt door geen bezoek te eisen
aan het museum. Daar hangt een
foto van paus Pius XII, die de kerk
leidde tijdens de Tweede Wereld
oorlog, en over wiens zaligverkla
ring in Rome nog steeds wordt be
raadslaagd. Het onderschrift meldt
dat Pius heeft gezwegen toen de
nazi's miljoen joden ombrachten.
„Het Vaticaan wil een andere pre
sentatie van een ingewikkelde
kwestie", zegt Daniel Rossing di
plomatiek.
In plaats van het museum te be
zoeken zal Benedictus een toe
spraak houden in de Herdenkings
hal, waarbij alle Israëlische eren ge
spitst zullen staan. Hij zal trou
wens veel korter in Yad Vashem
zijn dan zijn voorganger, maar Ros
sing hecht daar weinig betekenis
aan. „Hoeveel uur is genoeg?" is
zijn wedervraag. „Ie kunt er drie
dagen doorbrengen en de verkeer
de dingen zeggen."