spectrum 4
in Amerika
Lilian
PZC
Zaterdag 2 mei 2009
Onze verslaggeefster Lilian Dominicus reisde
tot half april door het noordoosten van de
Verenigde Staten, op zoek naar Zeeuwse
verhalen.
Haar reiservaringen zijn nog steeds te volgen
op haar weblog:
www.pzc.nl/blog/liliandominicus.
Mosselkweker Theo de Koning
uit Bruinisse vertrok vijf jaar
geleden voorgoed naar Bar
Harbor, een toeristenstadje bij
het prachtige natuurgebied
Acadia National Park in de staat
Maine, aan de oostkust van de
Verenigde Staten. Hij begon er
aan een groot avontuur: de
Zeeuwse bodemcultuurmossel
op de Amerikaanse markt zetten.
door Lilian Dominicus
Zeeuwse mossels
Het is een beetje de omgekeerde wereld
in Amerika. Hangcultuurmosselen ken
nen ze wel, bodemcultuurmosselen
daarentegen, onze traditionele Zeeuwse
mosselen dus, zijn onbekend. „Gek ei
genlijk", zegt Theo de Koning, terwijl hij zijn mossel
schip over de nog deels bevroren wateren rond Mount
Desert Island manoeuvreert. Lente in het noordoosten
van de Verenigde Staten valt een stuk later dan in Ne
derland; pas in mei warmt de aarde hier op. „Bodem
cultuur is een veel goedkopere manier van mossels
kweken."
De wateren rond Bar Harbor zijn een uitstekende plek
voor mosselteelt, zo ontdekte Theo een aantal jaar gele
den. De Koning had al een mosselbedrijf in Bruinisse,
maar zocht naar uitbreiding. „Eerst ben ik in Canada
gaan kijken. Uiteindelijk kwam ik in mei 2004 in con
tact met een bioloog die verbonden met het in de Ver
enigde Staten gevestigde Great Eastern Mussels Farm.
Hij heeft me met ze in contact gebracht." Great Eas
tern Mussel Farm zocht naar een methode om grote
mosselen te kweken. Theo kon ze overtuigen van de
voordelen van bodemcultuur. „In augustus ging ik
weer. Mijn vrouw Fiona kwam dit keer mee. Dat was
handig omdat Engels haar moedertaal is. We hebben
toen de opzeftvan het nieuwe bedrijf doorgesproken."
De knoop was toen nog niet doorgehakt. Weliswaar
hadden ze veelbelovende mosselzaadbanken gevon
den, maar een garantie dat het ook lukt om bodemcul
tuurmosselen te telen is het niet. Eind 2004 vloog
Theo weer naar Maine om op zaad te vissen en op ver
schillende locaties te zaaien. Fiona bleef thuis in Brui
nisse achter, om te zorgen voor het huis en gezin. „In
mei, juni van 2005 kwam het zaad goed van het ijs.
Toen kreeg ik er goede moed in." In juni viel de beslis
sing om de hele familie naar Bar Harbor te halen.
Een nieuw bestaan opbouwen in een ver, vreemd
land vergt veel tijd en energie. Dat was voor Theo, Fio
na en hun kinderen niet anders: alle zeilen moesten
worden bijgezet. Zo moest Theo op het mosselschip
een eigen verwerkinginstallatie bouwen. „In Zeeland
verwerken we de mosselen gewoon aan land. Hier
doe ik het op het water. Volgens de Amerikaanse wet
geving mag verwerken op het land wel, maar de te
kleine mosseltjes moet je weggooien. Terwijl als je ze
teruggooit en nog een maandje laat groeien, ze wel
goed zijn." Ook kregen ze te maken met de plaatselij
ke bevolking, die niet direct zat te springen om een
mosselkweker. „We hebben een voorlichtingsbijeen
komst gehouden. Toen waren de meesten om." Ook
milieugroeperingen waren aanvankelijk sceptisch. Fio
na: „Die waren bang dat het zeegras in het gedrang
zou komen. Gelukkig is de relatie tussen aquaculturis-
ten en milieuactivisten hier veel beter dan in Neder
land. We hebben afgesproken om elke zomer zeegras
te planten langs een van de mosselpercelen, vergelijk
baar met de akkerranden in Zeeland. Mosselen en
zeegras hebben één ding gemeen: ze hebben goede wa
terkwaliteit nodig om te gedijen."
De twee vonden een mooie, ruime houten woning
midden in een bos rondom het toeristische Bar Har
bor. Het hele huis wordt verwarmd met een houtka
chel, waar het hondje zich behagelijk voor posteert.
Het is tevens de plek waar Fiona hele dagen kantoor
houdt. Sinds de emigratie is ze ook bij de zaak betrok
ken. Dat was in Bruinisse niet nodig.
Net toen Theo en Fiona dachten dat ze eindelijk de
zaak op de rails hadden, trok Great Eastern Mussels
Farm in mei 2008 de stekker eruit, zonder waarschu
wing vooraf Fiona: „We moesten helemaal opnieuw
beginnen. Achteraf is dat misschien ook wel goed ge
weest. Nu is het bedrijf helemaal van ons. Maar toen
waren we niet blij."
De voor Amerika onbekende vakkennis van de bodem
cultuurmossel bezorgde De Koning zijn Amerikaanse
werk- en verblijfsvergunning. Inmiddels adverteert hij
er mee: 'Hollander 8c Koning Mussels, Mussel proces
sors', staat er op het gloednieuwe vignet van Acadia
Aqua Farms van Bar Harbor in Maine. Met een molen
in Delftsblauwe kleuren en superlatieven als 'Dutch
style' ('Nederlandse stijl"), 'European farming method'
('Europese kweekmethode') en 'Bold...clean flavor'
('Volle, eerlijke... zuivere smaak'). De Koning krijgt er
een beetje een blos van op zijn wangen, alsof hij het
als nuchtere Zeeuw een beetje 'overdone' vindt. „Ik
heb iemand ingehuurd om mijn mosselen in de markt
te zetten. Hier in Amerika moeten we inspringen op
het exclusieve karakter van de Zeeuwse mossel. De
umlaut op de 'o' van De Koning en Hollander zijn er
bijgezet om het authentiek te doen klinken." Inmid
dels heeft De Koning vaste klanten gevonden, dus de
verkoopmethode lijkt aan te slaan. „We vervoeren ze
nu naar Boston, Ohio, Florida... Alleen hele verre plek
ken als Californië doen we nog niet. Gelukkig maar
ook, trouwens, want dan moeten ze per vliegtuig wor
den getransporteerd. Dat geeft weer nieuwe verpak
kingsproblemen."
Meer informatie over Acadia Aqua Farms in Bar Harbor, Mai
ne: www.acadia-aquafarms.com
VERENIGDE STATEN
Theo de Koning uit Bruinisse overziet het mosselzaadperceel eens, nu het ijs na een paar dagen zon net weg is getrokken. Het ziet er goed
uit, constateert hij.
