De groene gevels
van Patrick Blanc
Verticaal groen in Nederland
•«Bah.
In zijn boek The Vertical Garden doet Patrick
Blanc verslag van zijn persoonlijke ontwikke
ling en laat hij de lezer delen in zijn plantken
nis en de schoonheid van zijn groene gevels.
Als kleine jongen was hij gefascineerd door
aquaria. Hij experimenteerde wat met water
planten en ontdekte dat die helemaal geen
aarde nodig hebben om wortel te schieten.
Toen hij als student bosbouw het tropisch re
genwoud van Thailand bezocht, zag hij in de
metershoge bomen zelfs bovenin allemaal
planten groeien. In andere omgevingen ont
dekte hij dat planten prima op rotsen en
keien kunnen gedijen. Hoe kan dat, vroeg hij
zich af. Blanc concludeerde dat planten al
leen aarde nodig hebben
voor stevigheid. Als je ze
voorziet van water en mi
neralen en ze houvast
biedt, kunnen ze groeien
zonder grond in een verti
cale constructie.
Weer thuis, in Frankrijk,
experimenteerde hij met
niet-grondgebonden con
structies waarop planten
verticaal kunnen groeien.
Dat mondde uit in raam
werken van roestvrijsta
len staanders en liggers
die 6 centimeter van een
muur worden geplaatst.
Hier tegenaan worden
pvc-platen geschroefd, met daarop wolvilt
en een speciaal ontwikkeld vilten doek waar
in kleine nestjes zijn geniet. Hierin komen
de planten met kluit en al. Zodra de aarde
door neerslag is weggespoeld, zoeken de
wortels houvast in het doek.
Nadat Blanc in 1991 ging samenwerken met
diverse architecten, maakt hij de ene impo
sante verticale tuin na de andere. Waarom
zijn zijn tuinen zo geliefd? 'Omdat ze ons de
adem van de wildernis laten voelen in het
midden van de stad. Ze groeien verticaal en
dat geeft ons een nieuwe sensatie: ze wor
den als onszelf. Ze ontwikkelen zich op hun
eigen manier ten overstaan van ons, terwijl
al hun verschillende delen zichtbaar zijn', al
dus Blanc in zijn lijfboek. Ook denkt hij dat
mensen door zijn murs végétal worden aan
getrokken omdat er zo'n fijne, zuurstofrijke
lucht omheen hangt.
D
e verticale tuin gaat een hype
worden", is de stellige overtui
ging van Ben Vriesema en Hans
Mol van The Vertical Green Com
pany in Boven-Leeuwen. „Maar
we staan in Nederland nog aan
de vooravond van deze ontwikke
ling."
Verticale tuinen spelen ook een rol in de toekomstvisie van
de Nederlandse trendvoorspeller Lidewij Edelkoort. In
Greening perspectives 2oio, haar nieuwste boek, plaatst ze verti
cale tuinen in een breder perspectief: mens en natuur
groeien in de toekomst weer naar elkaar toe en grenzen ver
dwijnen. Een van de manieren waarop dat tot uiting zal ko
men, is de verticale tuin. Zij verwacht in de toekomst gebou
wen waarin groene gevels al zijn geïntegreerd. Uiteindelijk
zullen er 'helende huizen' ontstaan die niet alleen de mens,
maar ook de natuur beschermen.
Een verticale tuin is een niet-grondgebonden tuin die met
een constructie verticaal op een muur kan worden geplaatst,
zowel binnenshuis als buitenshuis. Voorwaarde is dat er vol
doende licht, water en voedingsstoffen voor de planten aan
wezig zijn. Het is pas sinds kort dat er verticaal groen wordt
toegepast. Daarvoor werd aangenomen dat planten met hun
voeten in de aarde moeten wortelen en dat je muren hooguit
met klimplanten kunt bekleden.
De Frans botanicus Patrick Blanc heeft de verticale tuin 'uit
gevonden'. Dat was een proces van jaren
(zie kader). Ofschoon hij pas sinds 1991
echt bezig is met het ontwerpen van verti
cale tuinen, heeft hij over de hele wereld
inmiddels metershoge, groene kunstwer
ken gemaakt.
Ir. Mare Ottelé, promovendus Civiele Tech
niek en Geowetenschappen aan de
TU Delft, bereidt een proefschrift voor
over verticaal groen. Hij denkt dat er in de
toekomst een belangrijke rol voor deze
groenvorm is weggelegd. „Het voordeel
van verticaal groen is dat het weinig ruimte inneemt. En je
kunt het niet alleen toepassen op gebouwen, maar ook op ge
luidsschermen langs snelwegen en in tunnels."
'Wat kan de bijdrage zijn van verticaal groen aan een gezon
dere leefomgeving, zonder dat we hier energie voor gebrui
ken?', luidt zijn onderzoeksvraag. „Met planten kun je de
luchtkwaliteit verbeteren en een stukje ecologische kwaliteit
aan de leefomgeving toevoegen", licht hij toe. „Er is al langer
bekend dat planten koolstofdioxide omzetten in zuurstof en
het schadelijke fijnstof vasthouden. Met behulp van het op
zetten van een proefopstelling ga ik gecontroleerd meten wat
het effect is van verticaal groen op de omgeving. En als er een
effect is, hoe je dat kunt optimaliseren."
Verticaal groen kan ook een bijdrage leveren aan de ecologi
sche biodiversiteit in steden. „In steden is vaak een gebrek
aan groen. Toch zijn planten belangrijk in een stad. Je creëert
broed- en nestmogelijkheden voor dieren. Ook brengen plan
ten vocht terug in de lucht, wat goed is voor de luchtwegen
van mensen. Verticaal groen kan ook een rol spelen bij het zo
genaamde heat-island-effect. Dat is het verschijnsel dat de
stad in de zomer sterker opwarmt dan zijn omgeving, wat
komt doordat gebouwen de warmte vasthouden. Als gevolg
daarvan gaan mensen sneller hun airco aanzetten. Verticaal
groen kan de temperatuur reguleren. De oppervlakte achter
een muur die hiermee is bekleed, kan nooit warmer worden
Meer informatie
Patrick Blanc - The Vertical
Garden, From nature to the city.
Uitgeverij w.w Norton Com
pany, New York, London. Prijs:
46 euro. www.thevertical-
gardenpatrickblanc.com
dan 35 graden Celsius, mits er voldoende vocht is in de lucht.
Andersom werkt het ook: 's zomers houd je de warmte bui
ten, 's winters houd je de warmte vast. Er is echter nooit pre
cies onderzocht wat de effecten zijn." Daarnaast absorbeert
verticaal groen volgens Ottelé geluid. Ook gaat het het spui
ten van graffiti tegen, wat veel geld bespaart. „Graffitispuiters
kunnen groene gevels bekladden, maar dat kost de overheid
geen cent. De planten laten hun bladeren vallen en groeien
vanzelf weer aan."
Er zijn ook nadelen. „Het kan zo maar zijn dat groene gevels
insecten aantrekken en dat kunnen mensen als hinderlijk er
varen", zegt de promovendus. „Groene gevels moeten ook
worden onderhouden. Naarmate de constructie hoger is,
wordt het moeilijker dat zelf te doen. En werk dat je uitbe
steedt, kost geld." Maar de voordelen zijn vele malen groter
dan de nadelen, schat hij in. Hij verwacht dat gemeentes het
gebruik van groene gevels uiteindelijk gaan stimuleren door
het geven van subsidies.
Dat het prettig is bij levend groen in de buurt te verkeren,
daarvan zijn ze ook bij the The Vertical Green Company over
tuigd. „Planten zuiveren de lucht", zegt Ben Vriesema. „Uit
onderzoeken blijkt dat groenbeleving ook goed is voor de psy
che: groen zorgt voor minder (werk)stress en ziekenhuispa
tiënten die op groen uitkijken, blijken eerder te herstellen."
Bij het bedrijf zien ze ook een rol weggelegd voor verticaal
groen op de particuliere markt. Vriesema: „Verticaal groen is
enorm efficiënt in kantoren of op kleine balkons. Het neemt
op de vloer totaal geen ruimte inneemt,
zoals bijvoorbeeld plantenbakken wel
doen. Op een balkon van 2,5 meter diep
kun je op een wand zorgen voor een
groenbeleving van 6 vierkante meter, ter
wijl het slechts 0,5 vierkante meter vloer
oppervlakte kost. Of denk eens aan een
kantoor. Kantoorruimte is duur. Met een
verticale tuin heb je relatief veel groen,
terwijl je hiervoor een minimale opper
vlakte nodig hebt."
In Amsterdam wilden buurtbewoners alleen meewerken
aan het plan een nieuw sportpaleis te bouwen in het Rem-
brandtpark als het gebouw het groene aanzicht van het
park niet zou verstoren. De wanden van Sportplaza Merca
tor werden daarom in 2006 bekleed met 60 verschillende
plantensoorten, afgestemd op de vier windrichtingen, door
Copijn Tuin- en Landschapsarchitecten in Utrecht. De lobby
van het hoofdkantoor van Ahold is in 2006 door hetzelfde
bedrijf voorzien van een tropische geveltuin, waardoor een
aangenaam binnenklimaat ontstaat.
In Nijmegen heeft de gemeente het niet-grondgebonden
verticaal groen ontdekt. In de nabije toekomst krijgen de
witte liftschacht bij de Mariënburggarage en de schoor
steen op de hoek Augustijnenstraat/Stikke Hezelstraat groe
ne muren „We gaan hiermee beginnen omdat je in de bin
nenstad met weinig ruimte zit", licht een ambtenaar toe.
„Op deze manier kunnen we toch een stuk groenbeleving
toevoegen." Afhankelijk van de ervaringen met bijvoor
beeld onderhoud, bepaalt de gemeente of er vaker verti
caal groen wordt ingezet in de binnenstad.
Foto's 1. Bij Patrick Blanc thuis.
2. 'Binnentuin' van het Pershing Hall Hotel in Parijs.
3. De buitenkant van het Quai Branley Museum in Parijs.
4. Patrick Blanc. (Patrick Blanc en Véronique Lalot)
