N
Genetica verbetert de kijk
A
Thuisdokteren
Psyche
HUISARTS
Slapeloosheid
8 I Maandag 27 april 2009 PZC
door Paul van Dijk
iet zelden denk ik aan
het eind van een
werkdag: ik lijk wel
een psychiater, een
biechtvader of een maatschappe
lijk werker. Soms wordt het
grootste deel van mijn spreek
uur in beslag genomen door psy
chische en sociale problemen.
Mirjam vertelt dat ze niets meer
ziet in haar partner na vijftien
jaar huwelijk. Scheiden durft ze
niet vanwege angst voor agressie
van haar partner. Kees loopt vast
op zijn werk, hij kan niet om
gaan met de eenzijdige gericht
heid op omzet en prestatie. Hij
slaapt niet, kan zich niet concen
treren en maakt met iedereen ru
zie. Patrick ziet het niet meer zit-
Beetje pastoor en beetje
psychiater is nog niet zo
gek voor een huisdokter
ten nadat vorig jaar zijn partner
omkwam bij een auto-ongeval.
De kinderen denken dat hij het
wel redt, maar hij redt het niet.
Zijn leven is zinloos geworden.
Zomaar een greep uit dagelijkse
problemen. De huisarts is voor
velen het eerste aanspreekpunt
als het gaat om psychische en so
ciale problemen. Volgens onder
zoek bestaat een kwart van de
spreekuurcontacten uit niet-li-
chamelijke problemen. De huis
arts is voor de patiënt een ver
trouwd persoon. Hij of zij kent
de woonsituatie, het werk, het
gezin en de familieomstandighe
den en hoeft zich niet meer te
verdiepen in de leefsituatie van
de patiënt. Het ligt dus voor de
hand dat de patiënt bij geeste
lijke nood makkelijk aanklopt
bij de huisarts.
Enkele decennia geleden was
het gebruikelijk dat de huisarts
in de middag tijd uittrok voor
langere gesprekken. Hij of zij no
digde de patiënt uit buiten het
gewone spreekuur te praten
over psychische problemen. In
de negentiger jaren verdween
dit. Huisartsen richtten zich op
hun core businessdeskundigheid
in fysieke kwalen. De taak van
de huisarts was onderscheid ma
ken tussen pluis en niet pluis.
Tijd en aandacht voor de geeste
lijke gezondheidszorg raakten
enigszins op de achtergrond.
De laatste jaren is er een revival
wat betreft de betrokkenheid
van huisartsen bij psychische
problemen. Het aantal nascholin
gen en trainingen op dit gebied
neemt toe, ziektekostenverzeke
raars geven financiële prikkels
aan huisartsen die psychologi
sche hulp weer duidelijk op hun
programma zetten en er komen
steeds meer bruikbare instru
menten om mensen met psychi
sche problemen te behandelen
in de huisartsensetting.
Het grootste probleem is de tijd.
Met mensen over problemen pra
ten, kost meer tijd dan pillen
voorschrijven en lichamelijke
klachten behandelen. Opvallend
is echter, zo blijkt uit recent on
derzoek, dat huisartsen die meer
aandacht besteden aan psychi
sche en sociale problemen het
niet drukker hebben dan colle
ga's die zich meer richten op li
chamelijke kwalen. Zelf zie ik
het als belangrijk onderdeel van
mijn werk om mensen ruimte
te geven te praten over andere
zaken dan alleen de lichamelijke
klachten. Als huisarts heb je im
mers het voorrecht dat je op een
holistische manier met mensen
kunt omgaan. Dat betekent dat
lichaam en geest onafscheidelijk
verbonden zijn en dat lichamelij
ke en geestelijke problemen een
nauwe samenhang vertonen.
Dat beetje psychiater en dat beet
je pastoor, is dus nog niet zo gek
voor een huisdokter.
in deze rubriek geven twintig huisartsen tips voor
behandeling van veelvoorkomende klachten. Wat
kan patiënt zelf doen, wanneer is expertise van
de huisarts nodig? Vandaag: slapeloosheid.
DE KLACHTEN - Slecht slapen (moeilijk inslapen, vroeg en/of vaak wak
ker). - Overdag niet fit. - Vermoeidheid. - Slaperigheid. - Prikkelbaar
heid. - Slechte concentratie.
NAAR DE DOKTER? - Ja, bij lichamelijke klachten die het slechte slapen
veroorzaken. - Ia, als u er met onderstaande adviezen niet uitkomt.
WAT KUNT U ZELF DOEN? - Op regelmatige tijden naar bed en opstaan. -
Geen middagdutjes doen. - Pas naar bed als u slaap hebt. - Opstaan als u
niet kan slapen en iets doen. - Minstens een uur voor het slapengaan,
stoppen met werken en dan niet meer naar spannende films kijken. - 's
Avonds geen koffie, thee, cola, alcohol of zware maaltijden. - Een avond
wandeling maken. - Zorgen voor goed geventileerde slaapkamer en goe
de matras. - Beweeg overdag wat meer. Ga fietsen, wandelen of sporten.
- Praten over eventuele spanningen/zorgen. - Dagboek bijhouden en
schrijven over slaapverstorende gedachten. - Ontspanningsoefeningen
doen (yoga) of sporten. - Meldt u aan voor cursus 'leren slapen' bij de
stichting thuiszorg.
Thuisdokteren, spoorboekje voor alledaagse klachten. Paul van Dijk e.a. Uitg. Adr. Heynen.
9,95 euro.
Voortaan zonder bh door het leven? Geen probleem. Tenminste, als je 5.200 euro en een
operatie over hebt voor een 'inwendige bh'. Plastisch chirurg Hans de Bruijn ontwikkelde
zes jaar geleden het concept en bemerkt een sterk stijgende belangstelling.
In het Deventer Ziekenhuis leidt hij nu ook andere chirurgen op
om de ingreep uit te voeren.
door Francisca Muller
Bijna geen enkele vrouw
ontkomt eraan. Met het
stijgen der jaren zakken
de borsten. De meeste
vrouwen ondergaan het
met een zekere berusting en zoe
ken de oplossing in een stevige bh.
Wie de zaak rigoureuzer wil aan
pakken, kan de voorgevel laten 'op
hijsen' met een borstlift óf zich
een inwendige bh laten aanmeten.
Die laatste oplossing is afkomstig
van plastisch chirurg Hans de
Bruijn. In het Deventer ziekenhuis
voert hij operaties uit waarbij de
borsten voorzien worden van een
inwendig netje, waardoor ze vol
gens hem tot in lengte van jaren
weer fier vooruit prijken. In De
venter is De Bruijn ook begonnen
met een opleidingscentrum voor
artsen. Hij leert ze de techniek, zo
dat ze die in hun eigen kliniek of
ziekenhuis kunnen toepassen.
De Bruijn is al zes jaar bezig met
deze techniek. Hij ontwikkelde
het concept destijds samen met
twee Zuid-Afrikaanse artsen, die
volgens hem op ongeveer hetzelf
de moment met hetzelfde idee
kwamen. „Dus waarom zou je het
dan niet samen doen in plaats van
elkaar te beconcurreren?"
De Bruijn baseerde zijn idee op de
kunststof netjes die al tientallen ja
ren bij buikoperaties en het herstel
len van liesbreuken gebruikt wor
den als hechtmateriaal. „Het mate
riaal is veilig voor het menselijk
lichaam, heel sterk, maar tegelijker
tijd ook zacht en soepel. Daardoor
is het ook perfect om borsten te
ondersteunen."
Hij vond een fabrikant die de net
jes kon produceren in de vorm
van een vrouwenborst, in vier ma
ten. Het materiaal wordt rondom
de borstklier gelegd en hecht zich
aan het weefsel. „Stevigheid gega
randeerd voor de rest van je leven.
Je kunt je bh aan de wilgen han
gen. Dat is het grote verschil met
een traditionele borstlift. Het ef
fect daarvan is altijd tijdelijk. Op
den duur gaat het allemaal toch
weer hangen. Met een borstlift ver
ander je namelijk niets aan de
structuur van het weefsel."
De Bruijn en zijn Zuid-Afrikaanse
collega's hebben de afgelopen ja
ren ongeveer 220 vrouwen met suc
ces voorzien van de inwendige bh.
De plastisch chirurg durft daarom
de stelling aan dat de behandeling
veilig en ook op de lange duur ef
fectief is. „Ook bij controles na
meerdere jaren blijkt dat de bor
sten niet opnieuw uitzakken. We
weten dat heel exact omdat we al
les elke keer opnieuw opmeten.
Natuurlijk zijn er soms wel compli
caties. Er krijgt wel eens iemand
een nabloeding of een lichte infec
tie. En in een enkel geval moeten
we een kleine littekencorrectie uit
voeren. Maar problemen in de zin
van kapselvorming of het stug wor
den van de borst, hebben we nog
nooit meegemaakt."
Het aanbrengen van een
inwendig bh is deson
danks best een forse in
greep, vergelijkbaar met
een borstverkleining. De huid
wordt rondom de tepel losgesne
den, waarna het netje een centime
ter onder het huidoppervlak
wordt aangebracht. Het is een in
greep waarbij de vrouw enkele da
gen in het ziekenhuis moet blij
ven. Bovendien moet zij rekening
houden met littekens rondom de
tepel en dwars over de borst. De
littekens zijn volgens De Bruijn
echter kleiner dan bij andere borst-
operaties. „Bij borstcorrecties
wordt de huid onder spanning ge
sloten en dat levert grote littekens
op. Dat is hier niet het geval."
Inmiddels is de plastisch chirurg
in Deventer een 'trainingscen-
Reageren? gezondheid@wegener.nl
De nog steeds groeiende
kennis over hoe (afwijkende)
genen leiden tot kanker,
verandert geleidelijk de
behandeling van kanker. Niet
langer is de plaats waar de
tumor zit maatgevend voor
de behandeling, het gaat
vooral om het genetische
'profiel' van de tumor.
Ondertussen blijft het
percentage patiënten dat
kanker overleeft, toenemen.
door Marten Dooper
Is patiënt krijg je in eerst
instantie nog steeds te
horen: 'U heeft borstkan
ker, prostaatkanker, long
kanker, enzovoort'. Was deze diag
nose voor de behandelende arts
tot voor kort voldoende om een
standaardbehandeling te begin
nen, tegenwoordig is de diagnose
steeds vaker het begin van aanvul
lende diagnostiek, die erop gericht
is de genetische kenmerken van
de tumor in kaart te brengen.
„Het wetenschappelijk onderzoek
van de afgelopen decennia heeft
duidelijk gemaakt dat kanker een
ziekte is van het DNA, het erfelijk
materiaal", legt prof. Hans Bos uit.
Hij is directeur van het Cancer Ge
nomics Centre, waarin sinds 2002
wetenschappers samenwerken uit
Utrecht, Amsterdam en Rotter
dam. Zij houden zich bezig met
het genetisch onderzoek van kan
ker. „Kankercellen ontstaan door
dat er in het DNA fouten optre
den. Als gevolg van die fouten,
meestal meer dan één per kanker
cel, is de betreffende lichaamscel
in staat zich ongeremd te blijven
delen, te ontsnappen aan het af
weersysteem en zich ook nog eens
uit te zaaien door het lichaam, zo
dat op andere plaatsen nieuwe tu
moren ontstaan. In principe heeft
elke kankercel zijn eigen, unieke
set fouten in het DNA, die de cel
tot een kankercel maken. Een unie
ke set van fouten die onder meer
bepaalt of de kankercel makkelijk
uitzaait en welke medicijnen effec
tief zijn om de kankercel te bestrij
den. En welke juist niet."
Die alsmaar groeiende genetische
kennis over kanker heeft inmid
dels ook de behandelkamer be
reikt. De behandeling van kanker
neemt geleidelijk andere vormen
aan. Bos: „Vroeger was vooral de
plaats waar de kanker zich bevond
maatgevend voor de behandeling.
Borstkanker werd zus behandeld,
darmkanker zo. Nu we weten dat
de ene borsttumor de andere niet
trum' begonnen, waarin hij artsen
opleidt om de ingreep uit te kun
nen voeren. Nederlandse artsen,
maar ook buitenlandse, zegt De
Bruijn. Elke twee weken wordt er
één dag geopereerd in het Deven
ter Ziekenhuis. De belangstelling
voor de nieuwe methode is
groeiende, vertelt de chirurg.
„Vrouwen zijn blij met deze oplos
sing. Het oogt en voelt heel natuur
lijk en zacht en het netje is niet
voelbaar onder de huid. Voor rönt
genfoto's en mammografie levert
het geen problemen op. Ook ver
anderingen in de borst, zoals een
knobbel of een andere afwijking,
blijven voelbaar. Dat is erg belang
rijk in een tijd waarin één op de
acht vrouwen borstkanker krijgt."
