De gesloten
kringloop van Shaw
worpen en behandeld volgens de wetten van de technosfeer.
Zodoende kunnen ze niet schadelijk zijn", zegt Catharena van
Zyl, projectmanager bij EPEA (Environmental Protection and
Encouragement Agency) in Hamburg, het adviesbureau van Mi
chael Braungart. EPEA staat bedrijven bij, die hun productie
processen Cradle to cradle willen maken. „Eigenlijk is het hele
concept slechts een truc om de tweedeling tussen de mens en
zijn omgeving op te heffen. We moeten onze economische, so
ciale en ecologische systemen als gelijkwaardige systemen gaan
zien. Doe je dat niet, dan ontstaat er hiërarchie en gaat het een
ten koste van het ander."
Als een bedrijf alleen op productniveau dingen wil veranderen,
hoeft het niet aan te kloppen bij EPEA. „Minder slechte produc
ten maken, is geen oplossing", aldus Van ZyL „Ér moeten
eco-effectieve producten worden ontworpen. Daarvoor is ver
andering van hele productielijnen nodig. Dit zonder concessies
te doen aan de schoonheid en economische haalbaarheid. Dat
dit tijd kost, snappen wij ook wel. Bedrijven hoeven niet mor
gen helemaal over te zijn, maar kunnen zich als doel stellen dat
over tien of twintig jaar te zijn en de stappen plannen die no
dig zijn om dat doel te bereiken."
In Amerika zijn bedrijven vooral geïnteresseerd in de Cradle to
cradle-certificaten waarmee ze aan de consument laten zien
hoe milieubewust ze zijn. „In Europa zien we weer in member
ship. Bedrijven worden lid van de 'Cradle to cradle Communi
ty'. Die kan hen helpen met het maken van een strategische vi
sie. Ook is er een toxicologie-assessment waarin wordt bekeken
wat voor een stoffen er in producten verwerkt zitten. Door de
toenemende globalisatie, waardoor wordt gewerkt met meerde
re aanbieders, weten bedrijven dat zelf vaak niet eens. Vervol
gens gaan ze deelnemen aan de Cradle to cradle Community
en stellen zichzelf doelen die ze binnen een bepaalde tijd moe
ten halen."
Bij het Amerikaanse bedrijf Steelcase, dat kantoormeubelen
maakt en waarvan het hoofdkantoor voor de Benelux is geves
tigd in Amsterdam, is het Cradle to cradle-concept dagelijkse
praktijk. „Als wij een nieuw product ontwerpen, zitten een de
signer, een ergonomie-expert en iemand die verstand heeft van
duurzaamheid voortdurend bij elkaar", zegt Serena Borghero,
marketingmanager voor de Benelux. „Zij sleutelen net zo lang
aan het product, totdat een goede balans is-gevonden tussen de
ze drie aspecten. Als een product op een van de aspecten een
onvoldoende
scoort, wordt het
niet gemaakt."
Het gebruik van
pvc not done, net
als andere schade
lijke stoffen. Be
kleding zit bij
voorbeeld niet
vastgelijmd.
Steelcase had in
1996 een primeur
met de eerste
composteerbare Cradle to cradle-stof Ook ontwierp het bedrijf,
de eerste Cradle to cradle-bureaustoel in de VS: de Think. Deze
stoel is voor 44 procent gemaakt van gerecycelde materialen.
Hij is binnen vijf minuten te demonteren en 99 procent van
het materiaal kan weer gebruikt worden om bijvoorbeeld een
nieuwe stoel te maken. Steelcase is met afvalophaalbedrijf Van
Gansewinkel bezig een structuur op te zetten voor het ophalen
van afgeschreven producten zodat deze aan een tweede leven
kunnen beginnen.
Borghero denkt dat de tijd rijp is voor Cradle tot cradle. „Het is
onzin dat Cradle to cradle extra geld kost. Zie het als een ma
nier om te innoveren. De economische crisis is bij uitstek een
punt waarop we de dingen die we doen, kunnen veranderen."
Meer informatie
Cradle to Cradle-Afval=Voedsel, Michael
Braungart en William McDonough, 2007
Search Knowledge BV Heeswijk.
Dit is een vertaling van Cradle to cradle:
Remaking The Way We Make Things.
www.cradletocradle.nl
www.epea.com
■Cradle to cradle werkt met gesloten
kringlopen. Afval bestaat niet, maar staat weer
aan de wieg van iets nieuws. Een criterium
voor Cradle to cradle-producten is dat het
eerst geproduceerde product dient te
beschikken over een hoeveelheid materiaal
dat na de levensduur van het product volledig
en permanent recyclebaar is. Zoals bij de
tapijttegels van de Amerikaanse tapijt- en
tapijttegelfabrikant Shaw Industries.
De tapijttegels van Shaw zijn sinds 2003
gecertificeerd nadat het bedrijf zich had laten
adviseren door Braungart en McDonough.
Inmiddels is ook het kamerbrede tapijt
gecertificeerd. „Bij Shaw hebben ze de hele
productielijn compleet omgegooid", zegt
Sacha van Eibergen Santhagens van
P-R Trading in Oosterhout (Br.), de
distributeur voor Nederland en België. „We
hebben afscheid genomen van pvc in de rug
van het tapijt en werken volledig Cradle to
cradle. Het type nylon waarvan het tapijt van
Shaw is gemaakt, is uiterst duurzaam. De rug
is van polyolefine de vervanger van pvc."
Als de levensduur is verstreken, neemt de
fabrikant de tapijttegels terug. Op de
achterkant van de tapijttegels staat een
'recycle-telefoonnummër'. „De
vloerbedekking wordt dan opgehaald door
Shaw Industries en verscheept naar Amerika.
Vervolgens gaat het terug naar de fabriek in
Georgia, waar de rug en de garens machinaal
worden gesplitst. De blanco grondstoffen
worden weer gebruikt om nieuwe tapijtgarens
van te maken. De rug wordt gerecycled in een
nieuwe grondstof voor dezelfde rug."
www.pr-trading.nl
www.shawcontractgroup.com
Het boek heeft een vreemd soort aantrek
kingskracht. Je voelt dat het klopt, maar
kunt je vinger er niet opleggen. Is het
echt zo simpel? Kunnen wij door een
beetje na te denken een heleboel milieu
problemen oplossen en toch nog leven
in een wereld van overvloed?
Volgens de Amerikaanse architect Willi
am McDonough en de Duitse chemicus Michael Braungart,
schrijvers van het boek Cradle to cradle: Remaking The Way We
Make Things, wel. De mens is in de achttiende eeuw meege
sleurd in de industriële revolutie en heeft daarom nooit nage
dacht over de manier waarop hij producten ontwerpt. Wordt
hij zich hiervan bewust, dan snapt hij dat er ook een manier is
om het anders te doen. Het boek was in Nederland slechts in
kleine kring bekend totdat redactieleden van het VPRO-pro
gramma Tegenlicht erop stuitten in een wetenschappelijk arti
kel. De documentaire die vervolgens over dit gedachtegoed
werd gemaakt, werd een grote hit. „Niet op de avond zelf, maar
later in de herhalingen en op de site", vertelt journalist-onder
zoeker Gijs Meyer-Swantee van Tegenlicht. „We kregen veel
mail en telefoontjes en er werden spontaan avonden georgani
seerd waarop mensen die uitzending samen gingen bekijken."
Inmiddels zijn er sites, discussieplatforms, 'cradle-cursussen'
en producenten die het concept omarmen. Natuurlijk is er ook
kritiek: er zijn wetenschappers die het een ondoordachte hype
vinden.
Cradle to cradle betekent van de wieg tot de wieg. Het moet de
tegenstelling aanduiden van de 'van-de-wieg-tot-het-grafmen-
taliteit' waarvan tot dusverre sprake is. In onze maatschappij
worden aan de lopende band producten ontworpen. Omdat de
signers er niet bij stilstaan welke stoffen ze hierin stoppen,
blijft de wereld zitten met afval als de spullen worden afge
dankt. Met de gebruikte grondstoffen kunnen we ook niets
meer doen, waardoor sprake is van verspilling. Recycling lijkt
sympathiek, maar lost niets op. De kwaliteit van het materiaal
neemt bij productie van een volgend product af, waardoor je
uiteindelijk toch afval overhoudt.
Braungart en McDonough denken dat onze milieuproblemen
kunnen worden opgelost door producten zo te ontwerpen dat
het leven van de materialen die erin zijn verwerkt, doorgaat in
een eeuwigdurende cirkel van wieg tot wieg (Cradle to cradle).
Het zal nooit lukken dit zonder kunstmatige en gif
tige stoffen te doen. Maar als ontwerpers hier intel
ligent mee omgaan, hoeven deze niet schadelijk te
zijn en kunnen zelfs heilzaam zijn.
Dat betekent dat ontwerpers er van tevoren bij stilstaan wel
ke stoffen ze in een product stoppen en hoe die ma
terialen weer teruggegeven kunnen wor
den aan biologische of technische kring
lopen. Producten moeten volledig af
breekbaar zijn in de biosfeer. Dat bete
kent dat ze zo schoon zijn dat ze als
mest kunnen dienen voor de tuin. Net
als bloesems van een kersenboom die op
de grond vallen en worden afgebroken tot voe
dingsstoffen die micro-organismen, insecten, planten, die
ren en de aarde voeden. Of ze moeten als grondstof dienen
voor nieuwe gebruiksproducten (de technosfeer), wat geldt
voor stoffen die niet biologisch of chemisch afbreekbaar zijn.
Afval bestaat niet meer. Het is voedsel, voor de biosfeer óf voor
de technosfeer.
„Jij eet, maar de zee waarin we ons afval dumpen, eet
ook. De natuur ook zien als consument, dat is
de basis van Cradle to cradle. Producten die
jij niet consumeert, bijvoorbeeld televisies
met al hun giftige substanties, wif de na
tuur ook niet. Die moeten worden ont-
Foto's
1Tapijt Vivid Bloom van Shaw Industries.
2. Cradle to cradle-stoel van MisoSoupDesign.
3. Tapijt A walk in the garden van Shaw Industries.
4 en 5. Extrusiebank
6. Bureaustoel Think van Steelcase. (PR)
