Nationaal landschap op gang
Mannen die d'r broekrieme nooit mi zaehe
fa
28 Dinsdag 21 april 2009 PZC
v wy/-
Nederland heeft sinds enkele jaren 20
nationale landschappen. Gebieden die
'internationaal zeldzaam of uniek' zijn.
Eén ervan is het nationaal landschap
Zuidwest-Zeeland, bestaande uit drie
onderdelen: het platteland van Walche
ren, de Zak van Zuid-Beveland en
West-Zeeuws-Vlaanderen. De activitei
ten om deze gebieden nog mooier te
maken, zijn op gang gekomen.
door Rinus Antonisse
Het begint aardig te draaien, stelt
provinciaal medewerker Jos
Vaessen met voldoening vast.
„Het komt los. Ik heb het idee
dat het nationaal landschap meer gaat le
ven. Niet alleen bij de organisaties die er
baat bij hebben. Ook breder, bijvoor
beeld bij ondernemers. Ik moet wel eer
lijk zeggen dat het geen onderwerp is
waarover je op een verjaardag volop
hoort praten."
Waar gaat het bij de Zeeuwse nationale
landschappen om? In elk geval om gebie
den waar sprake is van een bijzondere
combinatie van cultuurhistorische en
natuurlijke elementen. Duinen, dijken,
poelgronden en kreekruggen op Walche
ren. Kreken en de in de Tachtigjarige
Oorlog ontstane Staats-Spaanse Linies in
West-Zeeuws-Vlaanderen. Een kleinscha
lig landschap met heggen, hollebollige
weilanden en historische bebouwing in
de Zak van Zuid-Beveland.
Voor alle duidelijkheid: een nationaal
landschap is geen openluchtmuseum
waar niks meer kan. 'Behoud door ont
wikkeling' is het etiket dat op de nationa
le landschappen is geplakt. Het betekent
dat wonen, werken, ondernemen en re
creëren gewoon moeten doorgaan. De in
steek is anders dan bij een nationaal
park, zoals de Oosterschelde. Daar draait
het vooral om bescherming en verbete
ring van de natuurwaarden.
Met de aanwijzing van de drie gebieden
tot nationaal landschap komt er van het
Rijk geld beschikbaar om 'leuke dingen'
te doen. Voor vijfjaar, de periode
2008-2013, is er 2,3 miljoen euro gegeven.
„We verwachten dat het eerder op zal
zijn", zegt Vaessen. „Zo'n bedrag gaat er
gauw doorheen als je hoge ambities
hebt. Er is een programma opgezet dat
uitging van 20 miljoen en we hebben 2,3
miljoen euro gekregen. Er is dus flink op
bezuinigd."
Hij wijst erop dat altijd sprake is van me
de-financiering. Een project kan voor de
helft uit de pot van het nationale land
schap worden betaald en voor de rest
moeten andere bronnen worden aange
boord. Onder meer geld voor plattelands
ontwikkeling van de Europese Unie. Tot
nu toe hebben vooral overheden en (na
tuurorganisaties ervan geprofiteerd. Bij
voorbeeld de Stichting Landschapsbe
heer Zeeland (SLZ) is volgens Vaessen
erg actief en creatief in de weer.
„Wat ik zelf leuk vind is het wandelnet
werk dat in de Zak van Zuid-Beveland is
aangelegd. Een schitterende ervaring.
Het is een typisch project voor een natio
naal landschap. In West-Zeeuws-Vlaande
ren zijn tot nu toe vooral de Staats-
Spaanse Linies in beeld, maar ook daar
speelt totstandkoming van een wandel
netwerk. Er ligt ook een initiatief voor
een ruiterroute."
De meeste activiteiten zijn uitgevoerd in
het nationaal landschap Walcheren. Ook
hier een wandelnetwerk en waterschap
Zeeuwse Eilanden heeft geld gekregen
voor aanleg en herstel van groenvoorzie
ningen. Maar het aanleggen van een om
metje bij Ritthem en versterking van het
landschap rond de dorpsbegraafplaats ho
ren erbij. De SLZ kan aan de slag met
het weer in beeld brengen van verborgen
buitenplaatsen op Walcheren. Voor ieder
een die in het buitengebied vertoeft, zijn
de resultaten zichtbaar van het heggen-
project d'Aegen dat stichting Het Zeeuw
se Landschap uitvoert. Zodat Walcheren
straks, net als vroeger, weer met recht de
Tuin van Zeeland genoemd kan worden.
Landschap bij de Noordweg te Oostkapelle, met kleurige akkerrand en erachter de aanzet voor een bosje van d'Aegen.
foto Het Zeeuwse Landschap
door Frans van der Heijde
Ao je vère reizen doet dit keer nie mee
een bus...), dan kao je vee vertelle. Di-
rom neem'ik julder noe in gedachten
mee nè Zuud- Spanje, nauwkeuriger ge-
zeid nè de zaal van 't hotel wi ze twi keer per
dag een meer dan uutgebreid mael klaermaeke
vö de kaele, grieze en/of biegeverfde mensen
uut het kouwere deêl van Europa. Buten 't sei
zoen bin 't de 'Rentner', de mensen die 'van
Drees trekke', die van de 'derde leeftied', de pen-
sionado's, of oe ao je ze wil noeme, die geniete
van 't milde klimaat en 't verwend ore in vier
sterren. Ze lope, schufele of drentele, mee of zon
der ulpmiddelen, langs de overheerlijke gerech
ten. Ze maeke moeiteloos uldere keus uut een ei
tje bie 't ocheneten, in vuuf verschillende vur-
men angeboöie. Of ze skraevele onophoudelijk
in bakken mee 'groenvoer'. En bie de toetjes
's aevens is de variatie zö hroöt, da ze stikem wè
es wat proeve en wi trug leie. Aest hebbe ze nie
en ze komme eus nie om van den oenger. En
tussen die mensen bewoog ik m'n eihen noe
ook twaolf daehen, zonder op te vallen..!
M'aode een zeer geschikt taefeltje toegeweze ge-
krege, vlakbie de voerbakken, en zodoende ao'k
aole gelegenheid het bonte gezelschap te bekie-
ken.
De meêste waere dus a in de tied nae d'r werk-
zaem leven. En... van de tiene waere d'r zeker
zesse te zwaer. En te zien an de voorraeden die
ze meenaeme, wier dat er nie beter op. De verlei
dingen waere ook te hroöt, wan 't is toch anders
's ochens dan tuus mee alleên twi sneejes brood
mee jam en een komme thee. Ik dienke, da ze
die maeltieden iedere keer wi beschouwde as
oogtepunten van de dag! En ze waere in goed ge
zelschap...
Oord'ik noe in Nederland praote over 'de broek
riem anaele..?' Ier liepe wat mannen rond, die
d'r broekrieme alleên nog voelde, nooit mi zae
he... Di viel niks an t'aelen, oogstens losser te
maeken.
Ik ebbe ook mè meegedae, wan je val zö vlug
uut de toon. Ik troostte me mee de gedachte
tuus wi op gewicht te kommen. Di bin hin vuuf-
tien verschillende toetjes en hin pannenkoeken,
die je kele nie raeke!
In 't hotel zelf doen ze op uldere manier toch d'r
best om 'taol een bitje in d'and touwen. Vlak
bie de eetzaal stae een hröte weegschaele. Je
moe alleên een euro betaele om te weten te kom
men oevee of j'angekomme bin. Da's eigenlijk ge-
meên. En in je kaemer bin d'r nie minder dan
drie levenshröte spiegels, wi ao je j'n eihen van
aole kanten kan bewondere, voral 'en profiel',
'k Docht even dat het lachspiegels waere...! Ge
lukkig was de spiegel in de badkaemer drek nae
't douchen êlemaele beslohe...
Schril stak 't volgende tafreêltje af bie aol de
luxe. Op net onderd meter van "t hotel stong
eên van de vele doenkerzwarte verkopers van
tassen, brillen en horloges. Ie stoeng di uren en
ik ebbe nie gezie dat'n wat verkocht. Op een
muur achter z'n stoeng in 't Spaans: 'Stop de im
migratie.' Een hroöt wereldprobleem, gevange in
eên beeld. Ik bin noe ook een echte nep Armani
-zunnebril rieker, vö acht euro....
Op 't strange di ebb'ik dit verhaaltje geschreve
en tuus an de computer toevertrouwd. M'ebbe
kredietcrisis en 't gae slecht op de geldmart. En
ik docht wi an die dikke vent die 'noe ook voelt
wat een vrouwe voelt, die op aole dag loopt en
wi aoles in de wehe'zit' èn a door n die boom
lange spriete uut Afrika, wi ik m'n 'Armani' van
gekocht ao.... Zou 't eên mee 't andere te maeken
kunne ebbe..?
