Gezondheid
Doula springt in het gat
van de kraamzorg
Instrument
mmm
Website Amazones
krijgt flinke make-over
V
Vrouwen hebben
wellicht meer eicellen
Ook volwassen lichaam
beschikt over 'bruin vet'
Snelle nieuwe test voor
tandvleesontsteking
EP
PZC Zaterdag 18 april 2009 1 1
Na de doula, de coach voor
barende vrouwen, is er nu
ook een begeleider voor na
de bevalling: de postpartum
doula. Wat een aardige
aanvulling lijkt op de
ingeperkte kraamzorg, wekt
vooral de ergernis van
kraamverzorgenden. „Dit is
basiszorg, daar zet je geen
ongekwalificeerde mensen
op."
door Mandy Pijl
Verloskundigen en gynae
cologen hebben er sinds
een aantal jaren bij som
mige bevallingen een
zorgverlener bij: de doula. Deze be-
vallingscoach, een uit de Verenig
de Staten overgewaaid fenomeen,
biedt mentale ondersteuning aan
barende vrouwen, omdat dat er
soms vanwege de hoge werkdruk
bij inschiet. Doula's zijn er vooral
voor vrouwen die er tijdens de be
valling alleen voor staan of barings
angst hebben.
Tegenwoordig kan een doula ook
na de bevalling worden ingescha
keld. Doula Teddy Roorda is zo'n
postpartum doula. Ze begeleidt
kraamvrouwen bij het geven van
borstvoeding, doet de was en
neemt de zorg voor een ouder
we echter vaak vanuit onze borst.
We gebruiken dan alleen het bo
venste tweederde deel van onze
longen, waardoor we een hogere
ademdruk krijgen, sneller kunnen
gaan spreken en sneller hees wor
den."
Ook houding is belangrijk. Bij een
tenniscoach die met luide stem en
met zijn hals naar voren gestrekt
zijn trainingsgroep aanwijzingen
geeft, komen de stembanden on-
Coed voor de stem
Een gezond leefpatroon, met
genoeg slaap, weinig alcohol,
niet roken.
Een goede lichaamshouding.
Een lage ademhaling.
Rustig spreken met normale
adempauzes tussen je zinnen.
Op tijd pauzeren (zwijgen) als
je je stem intensief gebruikt.
Warming-up doen voor stem.
kind op zich; werk dat doorgaans
door kraamverzorgenden wordt ge
daan. Maar, zegt Roorda, „het is
aan de ouders te bepalen wie ze
na de bevalling inhuren, het is
hun feestje."
Zo begeleidde Roorda een gezin
dat geen kraamzorg wilde omdat
de opvattingen van de ouders over
opvoeding zouden botsen met die
van de reguliere zorg. Een ander
gezin huurde haar in omdat het
niet meer dan vier uur kraamzorg
kreeg. Roorda vulde dat gat door
er de overige uren te zijn, waar
mee ze het gezin - de echtgenoot
was door zijn werk afwezig en er
was een peuter - draaiende hield.
In dat laatste geval vergoedde de
zorgverzekeraar Roorda's geboden
diensten. „Een uitzondering", zegt
ze. „De postpartum doula staat ze
ker niet op de standaardlijst van
zorgverlening die wordt vergoed,
al zou dat natuurlijk mooi zijn."
Siska de Rijke, voorzitter van de
Nederlandse Beroepsvereniging
van Kraamverzorgenden, vindt
het onwenselijk dat een nieuwe
zorgverlener, de postpartum dou
la, in het gat springt dat wordt ver
oorzaakt door een gebrek aan
kraamzorguren. „Het begeleiden
van gezinnen na de bevalling is ge
woon kraamzorg en dat is basis
zorg. Daar zet je geen ongekwalifi
ceerde mensen op."
Alleen een gediplomeerde kraam-
verzorgende is volgens De Rijke in
staat de ontwikkeling van een
kraamvrouw en een pasgeborene
goed te volgen en eventuele com
plicaties te signaleren. „Postpar
tum doula's doen vrouwen, maar
ook zichzelf tekort. De doula-oplei-
ding van ongeveer een jaar leidt ze
niet voor dit werk op. Ze kunnen
geen zorg op hoog niveau bieden.
Bovendien, wie toetst hun werk?"
Op het verschijnsel doula klinkt va
ker kritiek. Hoewel niemand aan
het positieve effect van de persoon
lijke begeleiding van een barende
vrouw lijkt te twijfelen, vindt men
de aanwezigheid van nog een zorg
verlener tijdens de bevalling on
wenselijk. „Het is bewezen dat
meer begeleiding voor minder
doorverwijzingen naar de gynaeco
loog zorgt. Maar we geloven niet
dat de doula de aangewezen per
soon is om die begeleiding te ge
ven", zegt Franka Cadee van de Ko
ninklijke Nederlandse Organisatie
van Verloskundigen.
Juist de kraamverzorgende is vol
gens haar de bevallingscoach bij
Kraamzorguren
Tot 2005 had iedere kraam
vrouw recht op 8 uur per dag
kraamzorg, 8 dagen lang. Dat is
veranderd met de invoering
van het Landelijk Indicatie
Protocol. Sindsdien krijgen ge
zinnen over het algemeen zo'n
5 tot 6 uur kraamzorg per dag.
Bovendien is er een tekort aan
kraamverzorgenden: er zijn
zo'n 9.000 kraamverzorgenden
tegenover 180.000 baby's. Om
die reden besloot minster Ab
Klink van Volksgezondheid vo
rig jaar extra geld uit te trek
ken voor versnelde opleiding
van kraamverzorgenden.
der spanning te staan, met als ge
volg verkeerd stemgebruik. De ma
nager die zelfverzekerd rechtop
een praatje houdt, doet het echter
ook niet goed: nu ligt het gevaar
van overstrekking op de loer.
Ook omgevingsfactoren zijn be
langrijk volgens Bastin. Rook is fu
nest voor mensen met een gevoeli
ge stem, net als een te lage lucht
vochtigheid. „In Breda bleek on
langs uit onderzoek dat op twee
scholen de luchtkwaliteit niet
goed was. Dat kan zorgen voor
concentratieproblemen bij de leer
lingen, maar ook voor stemirrita-
tie bij de docent."
Een logopedist kan mensen die de
stem beroepsmatig gebruiken, veel
leren. Bastin vat ze samen onder
'doseren' en 'regisseren'. „Met do
seren bedoel ik dat iemand die
zijn stem bewust gebruikt, op tijd
een adempauze inlast en deze luis
termomenten ook gebruikt om
even bij zichzelf te komen. Met 're
gisseren' bedoel ik dat iemand de
toonhoogte, luidheid en intonatie
van zijn stem bewust inzet om
zijn boodschap zo goed mogelijk
over te brengen. Als je wilt dat een
boodschap goed aankomt tijdens
een lezing, ga je bijvoorbeeld met
je stem omlaag en last daarna een
pauze in. Zo geef je een stem letter
lijk en figuurlijk gewicht."
Q De Werelddag van de Stem vindt
morgen (donderdag 16 april) plaats
en is georganiseerd door de Neder
landse vereniging voor Logopedie en
Foniatrie. Logopedisten in het hele
land organiseren activiteiten. Kijk
voor het programma op www.ie-
der! stem.nl
De website voor jonge vrouwen
met borstkanker, Amazones.nl,
krijgt een opknapbeurt dankzij
een donatie van 233.500 euro van
de stichting Pink Ribbon. De web
site van de Stichting Amazones,
die maandelijks 35.000 bezoekers
trekt, wordt toegankelijker en actu
eler. Te denken valt onder meer
aan een fotogallery, zodat vrouwen
die voor een borstamputatie of-re-
constructie staan, zich goed kun
nen informeren. Het geld dat Pink
Ribbon schenkt, is afkomstig van
KPN en Samsung.
www.amazones.nl
uitstek. Om diezelfde reden
schoolt verloskundige Beatrijs
Smulders kraamverzorgenden bij
in zogeheten doulaworkshops,
waarin ze ze leert vrouwen vanaf
de allereerste wee te begeleiden.
Dat onderdeel van het kraamvak is
in de loop der tijd wegbezuinigd.
Vooralsnog lijkt het inhuren van
de - al dan niet postpartum - dou
la de snelste manier om de meest
complete zorg rond de bevalling te
krijgen, aangezien kraamzorg tij
dens het bevallen niet wordt ver
goed en daarna slechts gedurende
een beperkt aantal uren per dag.
Een ongewenste ontwikkeling,
vindt Cadee. „Alleen vrouwen die
het zich financieel kunnen veroor
loven, kunnen een doula inhuren.
Dat zijn meestal niet de vrouwen
die deze begeleiding het hardst no
dig hebben."
Maar de opkomst van de doula,
ook die van de postpartum doula,
is onomkeerbaar, meent Benita
Verheem, secretaris van de Neder
landse Beroepsvereniging voor
Doula's. „Er wordt nu eenmaal
ontzettend beknibbeld op uren,
waardoor er gewoon behoefte is
aan deze zorg." Alle kritiek wijt ze
aan onbekendheid met het dou-
laschap. „Doula's achten zich echt
niet bekwaam genoeg voor het
werk van kraamverzorgende of ver
loskundige. Als postpartum doula
werk ik naast de kraamverzorgen
de en bij bevallingen gaat het net
zo. Zodra de verloskundige bin
nenkomt, geef ik het stokje aan
haar over. Zij is de baas."
reageren? gezondheid@wegener.nl
Wie de stem veel gebruikt, moet op de juiste techniek letten. foto CPD
Het idee dat vrouwen na hun ge
boorte niet meer in staat zijn nieu
we eicellen in hun eierstokken aan
te maken, moet op de helling. De
eierstokken van volwassen muizen
bevatten stamcellen die in staat
zijn uit te groeien tot nieuwe eicel
len, die na bevruchting nakomelin
gen kunnen opleveren. Dat meldt
K. Zou in het vakblad Nature Cell
Biology. Of menselijke eierstokken
ook dergelijke stamcellen bevatten
en, zo ja, wat hun functie is, is nog
niet bekend.
www.nature.com/ncb
Net als bij een baby bevat ook het
lichaam van een volwassen mens
'bruin vet'. Dit vet stimuleert, voor
al bij onderkoeling, de verbranding
van het gewone 'wit-gele vet'.
Vrouwen, slanke mensen en men
sen met een laag bloedsuikergehal
te beschikken over het meeste brui
ne vet, blijkt uit drie artikelen in
het New England Journal ofMedi-
cine. Als het mogelijk wordt de ac
tiviteit van het bruine vet te prikke
len, zou dit gewichtsverlies kun
nen bevorderen.
Q http://content.nejm.org
Amerikaanse onderzoekers heb
ben een test ontwikkeld waarmee
snel en eenvoudig kan worden na
gegaan of iemand ontstoken tand
vlees heeft. De test bestaat uit een
strip die in de mond moet worden
gebracht. Als de strip geel kleurt, is
er sprake van tandvleesontsteking.
In vergelijking met onderzoek van
het tandvlees door de tandarts,
blijkt de strip even betrouwbaar in
het aantonen van tandvleesontste
kingen. Dat stelt A. Khorcht op ba
sis van een studie bij 73 personen.
www.sciencedaily.com
