Vijftig jaar Slochteren
'Zonder gas waren we ook wel
Gasopbrengst heeft
pijn verzacht in
moeilijke tijden.
Vijftig jaar geleden werd de enorme aardgasvoorraad
in de Groningse aarde ontdekt. Nu de bodem van de
goudmijn langzaamaan in zicht komt, wil de
Gasunie zich toeleggen op andere toepassingen.
Groen gas bijvoorbeeld en de opslag van CO,
'De huidige kleine
velden voldoen
nog zeker tot 2025'
10 Vrijdag 10 april 2009 PZC
Wie doet wat?
De Nederlandse Aardolie
Maatschappij (NAM) is eigen
dom van Shell en Exxon Mo
bil (beide 50 procent) en
werd in 1947 opgericht na de
vondst van aardolie in het
Drentse Schoonebeek. Een
jaar later werd voor het eerst
gas naar boven gehaald, in
Coevorden.
t» De NAM heeft in Nederland
de meeste concessies van de
staat gekregen voor winning
van gas en olie. Amoco, eigen
dom van he Britse concern
BP, haalt nabij Alkmaar aard
gas uit de grond. Vermilion
uit Canada wint gas bij Frane-
ker.
In 1963 werd de Gasunie op
gericht als verkooporganisatie
van het Nederlandse aardgas.
In hoog tempo legde de Gas
unie de noodzakelijke infra
structuur aan. Binnen tien jaar
beschikte driekwart van Ne
derland over aardgas, na onge
veer twintig jaar 98 procent.
Sinds kort is het leidingennet
in Noord-Duitsland ook eigen
dom van de Gasunie.
Op last van de overheid is in
2005 een splitsing gemaakt
tussen de leverancier van het
aardgas en de beheerder van
het netwerk. Daarmee kun
nen ook anderen gebruikma
ken van de leidingen. Sinds
dien werkt de handelsdivisie
van de Gasunie juridisch zelf
standig onder de naam Gas-
terra.
Wat moeten we met al dat
gas, vroegen aandeel
houders van Shell en Es-
so zich vijftig jaar geleden af! Hun
Nederlandse Aardolie Maatschap
pij (NAM) had een geweldige ont
dekking gedaan in de Groningse
bodem, maar de toekomst zou
kernenergie zijn. Snel opmaken
werd het parool en dat kon het bes
te door alle Nederlanders te laten
koken en stoken met aardgas. Bin
nen tien jaar was heel Nederland
aangesloten op het aardgasnet.
Was de enorme gasbel er niet ge
weest, dan zouden we nu veel
meer afhankelijk zijn geweest van
kernenergie, zoals bijvoorbeeld
Frankrijk. Dat stelt Herman de
Jong, directeur van het N.W. Post
humus Instituut in Groningen, dat
zich bezighoudt met economische
en sociale geschiedenis. „De discus
sie over kernenergie werd door
het gas uitgesteld naar de jaren ze
ventig. Toen werd er veel negatie
ver over kernenergie gedacht." En
dus bleef het aantal centrales op
kernenergie in Nederland steken
op twee.
Zonder het Groningse goud zou
den we minder geld hebben te be
steden. Tussen 1965 en 2004 is een
slordige 159 miljard euro aan aard
gasbaten de staatskas ingevloeid.
Maar het aardgas heeft volgens De
Jong niet voor ingrijpende veran
deringen gezorgd in ons land, zo
als veel mensen denken.
Neem het sociale stelsel. „De wet
geving daarvan dateert uit de jaren
vijftig, al voor de vondst van het
gas", stelt de Groningse weten
schapper. Het heeft echter wel de
pijn verzacht in moeilijke tijden,
in de jaren zeventig en begin jaren
tachtig. „Door de aardgasbaten
kon het dichten van het begro
tingstekort worden uitgesteld."
En het gas als smeerolie van onze
samenleving? „De baten maakten
het soms makkelijker voor een ka
binet om aan wensen van de TWee-
de Kamer tegemoet te komen.
Maar de opzet van het poldermo-
door Niek Opten
Vol gas
"W" an boeren heb ik ver-
stand, niet van boren.'
Boer Boon in Slochte-
ren reageerde in 1958
niet bepaald enthou
siast op het bericht dat er mogelijk on
der zijn grond een olie- of gasveld zou
liggen. Bovendien had de Nederlandse
Aardolie Maatschappij (NAM) zijn
land uitgekozen om de eerste boorput
te slaan.
Boons humeur veranderde op slag_
toen de schadevergoeding ter sprake
kwam voor de boortoren. „Die be
droeg 2,5 keer de grondopbrengst van
het bepaalde stuk land per jaar", herin
nert Gerard Borghuis (79) zich nog
goed. Hij was destijds werkzaam op de
juridische afdeling van de NAM in Ol-
denzaal.
De proefboring in juni 1959 zou het be
gin zijn van een nieuw tijdperk: onder
Oost-Groningen bleek een reusachtig
aardgasveld te liggen. De eerste schat
tingen, 60 miljard kubieke meter, wer
den in een lange reeks naar boven bij
gesteld. Uiteindelijk bleek het om
ruim 2.700 miljard kuub te gaan. Late
re boringen bewezen dat op nog veel
meer plekken in het noorden en de
Noordzee kleinere gasvelden lagen.
Gas zou de energiebron van alle huis
houdens worden. Daarvoor werd een
fijnmazig netwerk in de Nederlandse
bodeni aangelegd. De leidingen stel
den de inmiddels opgerichte Gasunie
en de overheid voor tal van vragen. Zo
bestonden er nog geen eisen voor la
waai in een natuurgebied. Een land
goed in Ommen bleek een goede
plaats voor het eerste compressorsta
tion, waarmee transport over lange af
standen mogelijk werd. De burgemees
ter van Ommen bedacht de volgende
oplossing voor boer Niens, die enkele
honderden meters van het station
woonde. „Boer Niens moet zonder ge
luidsoverlast 's winters met open raam
kunnen slapen." Dat bleek een werk
baar criterium. Inmiddels is ruim de
helft van het Groningen-veld ver
bruikt.
„De binnenlandse productie halveert
de komende twintig jaar en de vraag
zal nog licht toenemen. Invoer van gas
uit het buitenland is dus steeds belang
rijker, met daarnaast steeds meer de fo
cus op duurzame energie", vertelt Pie-
ter Trienekens, lid van de Raad van Be
stuur van de Gasunie. Hij geeft zijn be
spiegelingen op de bovenste etage van
de 'Apenrots', het imponerende onder
komen van de Gasunie aan de rand
van de stad Groningen.
Om het wegvallen van de eigen pro
ductie op te vangen, gaat de Gasunie
zich onder meer toeleggen op trans
port van groen gas en CO, door de ei
gen transportleidingen. Energieprodu-
centen willen CO.ondergronds gaan
opslaan om het broeikaseffect tegen te
gaan.
Groen gas is net als groene stroom
duurzaam opgewekt. De productie er
van staat nog in de kinderschoenen. Er
zijn vijftien aanmeldingen van bedrij
ven om mee te doen aan een proef in
Zwolle. Groen afval, bijvoorbeeld van
het snoeien van bomen of planten,
wordt dan omgezet in gas, dat wordt
opgenomen in het regionale aard-
gasnet.
Nederland zal steeds meer de functie
van 'gasrotonde' gaan vervullen. Dank
zij het fijnmazige leidingennet en ver
bindingen met de naaste buren is Ne
derland hét gasknooppunt in West-Eu
ropa. Die rol wordt nog versterkt met
de aanleg van Nord Stream, een pijplei
ding over de bodem van de Oostzee
Slochteren in 1959. foto NAM
