spectrum IO
De overlevingsdrang
van de alliantie
PZC
Zaterdag 4 april 2009
Jarige Navo dubt
Op de grens van Duitsland en
Frankrijk wordt vandaag het
zestigjarig bestaan van de Navo
gevierd. Er zullen gemengde
gevoelens zijn. Want het
bondgenootschap is sinds de
zege op het communisme in
1989 een gespleten
persoonlijkheid geworden.
door Hans de Bruijn
Een identiteitscrisis maak je
meestal door in je puberteit of
zodra de middelbare leeftijd na
dert, maar niet gauw als je al
60 bent. Dan weet je meestal
wel waar je staat in het leven en wat dat
nog te bieden heeft. De vandaag 60 jaar ge
worden Noordatlantische Verdragsorgani
satie (Navo) is echter een geval apart. Die
vraagt zich na al die jaren nog steeds af:
waar moet het met mij naartoe?
Dit weekeinde op het feestje in
Straatsburg/Kehl overheersen gemengde
gevoelens. Aan de ene kant is de historie
van de alliantie een succesverhaal: de Ber-
lijnse Muur is gevallen, het communisme
overwonnen, het was in Europa nog nooit
zó veilig, kandidaat-leden staan te trappe
len toe te mogen treden en de Navo is op
meerdere fronten actief als vredestichter
of-handhaver. Aan de andere kant kan zij
niet op het verleden blijven teren en moet
zich als elke grote organisatie van tijd tot
tijd opnieuw uitvinden. Voor die taak
staan de staatshoofden en regeringschefs
van de 26 lidstaten als zij dit weekeinde op
de grens van Duitsland en Frankrijk, een
symbolische plek, bijeenkomen. Daar moe
ten zij de aanzet geven tot een herbezin
ning op de toekomst en de taken van de
Navo.
De alliantie is sinds de zege op het commu
nisme in 1989 - wat veertig jaar lang toch
het enige bestaansrecht was - een gesple
ten persoonlijkheid geworden. Bij het weg
vallen van de traditionele tegenstander is
de Navo zich gaan bezighouden met mili
taire operaties buiten haar territorium:
eerst in Europa's achtertuin, het vroegere
Joegoslavië, daarna in Afghanistan en
sinds kort zelfs als bestrijder van piraterij.
De vroegere Sovjetvazalstaten in Oost-Eu
ropa die, eenmaal democratisch geworden,
met open armen in de Navo werden ont
vangen, hebben echter heel andere belan
gen. Voor hen is en blijft de belangrijkste
reden dat zij lid van de Navo werden, de
aanwezigheid van de Russische 'beer' aan
hun oostgrens. En die heeft nog niets van
zijn streken verloren, zeggen ze in War
schau, Riga en Boedapest.
De Russische agressie tegen Georgië, de cy-
beraanval op Estland, de gascrisis met Oek
raïne, de obstructie van Moskou in Kos
ovo: het zijn voor de Oost-Europese
Navo-partners bewijzen dat de alliantie
haar oorspronkelijke doelstellingen niet zo
maar bij het huisvuil kan zetten. Het optre
den in Afghanistan is zeker belangrijk,
maar bedreigingen dichter bij huis vragen
ook om waakzaamheid.
Op die verdeeldheid heeft de Navo nog
geen antwoord gevonden. De Navo-leiders
zullen vandaag de opdracht geven tot het
opstellen van een nieuw strategisch con
cept, waarover in 2010 een besluit moet
vallen. Een afweging tussen enerzijds het
optreden als wereldwijd politieagent - met
zijn hoge prijs aan mensen en middelen -
en anderzijds het blijven garanderen van
de veiligheid van Europa.
De Navo moet daarbij nieuwe wegen in
slaan. Zoals die naar nauwere banden met
de EU, die" ook steeds meer veiligheidsta
ken op zich neemt. De vrees in de VS voor
een Europese solotoer zal een stuk minder
worden nu Frankrijk militair weer in de
Navo-schoot terugkeert. Zo'n integratie
van economische en veiligheidsbelangen
is, nu de meeste Europese landen tegelijk
EU- en Navo-lid zijn, onvermijdelijk.
De andere nieuwe weg leidt naar Moskou.
Een veiligheidsstructuur in Europa zonder
Rusland is ondenkbaar. Als je wilt dat Mos
kou helpt bij de strijd tegen de taliban, bij
het in bedwang houden van Iran of bij het
conflict in het Midden-Oosten, zal daar
iets tegenover moeten staan. Moskou eist
terecht een plek op aan de tafel waar over
Europese veiligheid wordt besloten.
Intussen vechten tienduizenden soldaten
onder Navo-vlag in Afghanistan, in wat de
lakmoesproef voor de alliantie is. Zij is im
mers in de eerste plaats als eer* militair
bondgenootschap opgericht. En met het
welslagen van de missie in Afghanistan
staat en valt haar geloofwaardigheid en
dus bestaansrecht.
reageren?
spectrum@wegener.nl
Na de ineenstorting van het communisme en de
Sovjet-Unie viel de bestaansgrond van de Navo weg.
Maar anders dan het Warschaupact, dat zichzelf op
x juli 1991 ophief, bestaat de alliantie nog steeds.
Waarom eigenlijk?
door Carel Coseling
Het einde van de Koude Oor
log betekende een crisis
voor de Navo, stelt dr. Paul
Cornish van het Britse insti
tuut voor internationale be
trekkingen, Chatham House. Dat het om
vangrijke, dure en soms intern zeer ver
deelde bondgenootschap toch bleef be
staan, is volgens hem toe te schrijven aan
'een intern overlevingsinstinct'. „Com
plexe bureaucratische organisaties zijn erg
goed in overleven, ook al vanwege de men
sen die er werken, omdat die anders hun
baan en toekomst zouden kwijtraken."
Ko Colijn, hoogleraar internationale be
trekkingen aan de Erasmus Universiteit in
Rotterdam, is dat gedeeltelijk met hem
eens. „Het bondgenootschap heeft een be-
