I
8 Dinsdag 31 maart 2009 PZC
Mexico
Mexico is het zuidelijkste land van
Noord-Amerika en heeft een opper
vlakte van bijna 2 miljoen vierkante
kilometer (ongeveer 50 maal Neder
land). Het land heeft als hoofdstad
Mexico-stad en deelt een ruim
3.000 km lange grens met de Vere
nigde Staten. In het zuiden grenst
het aan Belize en Guatemala. Het is
de zesde olieproducent ter wereld.
Bevolking: Ruim 110 miljoen.
Ruim 60 procent mesties
(indiaans/Spaans), 30 procent indi
aans, 9 procent blank. Ruim 90 pro
cent spreekt Spaans. Bijna 80 pro
cent is rooms-katholiek.
Mexico is een federale republiek
met 31 staten. President Felipe de
Jesüs Calderón Hinojosa (foto) is zo
wel staatshoofd als regeringsleider.
De politicus van de conservatieve
Nationale Actie Partij begon in
2006 aan een termijn van zes jaar.
De president is niet herkiesbaar, iets
wat voor bijna elk gekozen ambt in
Mexico geldt.
De welvaart is ongelijkmatig ver
deeld in Mexico. Veel arme Mexica
nen proberen illegaal de grens met
de VS over te steken om daar werk
te zoeken. Vanuit het zuiden krijgt
Mexico zelf te maken met
Zuid-Amerikanen die illegaal het
land binnenkomen om een beter be
staan op te bouwen of dat willen
doen in de VS. Na het neerslaan van
de Zapatista-opstand in de aan Gua
temala grenzende arme regio Chia
pas kent het land zo'n 10.000 inter
ne vluchtelingen.
President Felipe de Jesüs Calderón
Hinojosa
War on dr
Precies veertig jaar geleden startte president Richard Nixon de Amerikaanse 'war on
drugs'. Obama zoekt het in een meer preventieve aanpak. 'Drugstsaar' Gil Kerlikowske
moet het nieuwe beleid vorm geven.
door onze correspondent Frank Hendrickx
Een 'totale mislukking' noemde Barack
Obama de Amerikaanse oorlog tegen
drugs al tijdens de verkiezingscampagne.
De escalatie van geweld in de grensregio
met Mexico lijkt de president nu gelijk te
geven.
Aangejaagd door de Amerikaanse vraag naar mari
huana, cocaïne en amfetamine zaaien hypergeweld-
dadige Mexicaanse drugskartels aan beide kanten
van de grens dood en verderf
In Mexico zijn sinds januari 2008 al achtduizend
doden gevallen in de strijd tussen overheids-
troepen en de drugsmaffia.
Amerikaanse grensstaten zien een verontrustende
stijging van het aantal afrekeningen en geweldsde
licten. De gouverneur van Texas heeft inmiddels ge
vraagd om steun van het leger, maar ook de rest
van het land voelt de overlast. De kartels hebben
volgens een recent onderzoek in 230 Amerikaanse
steden een voet aan de grond gekregen. Marihuana
is de belangrijkste handelswaar, maar de Mexica
nen zijn ook een onmisbare schakel geworden in
de cocaïnehandel vanuit Zuid-Amerika. Bovendien
herbergt het land superlaboratoria voor de produc
tie van amfetamines.
'Drugs-tsaar' Gil Kerlikowske (59) kan zijn borst
Drugskartels Mexico
VERENIGDE STATEN
Tijuana
Grote
Oceaan
Nuevo
Laredo
0 O
1 Matamoros
Monterrey
EXiCO
Operatiegebieden
van de kartels
I 1 Tijuana
II Sinaloa
Juarez
■Golf,
Mexico
stad
O
Acapulco
O Concentratiegebied geweld
infographic: AFP, GN bron: DEA
nat maken.'Hij is door Obama naar voren gescho
ven om het drugsprobleem aan te pakken. De voor
malige politiechef van de progressieve stad Seattle
gelooft niet in de 'harde aanpak' uit het verleden.
„Ons succes zal vooral afhangen van ons vermogen
om de vraag naar drugs in Amerika te beperken",
liet Kerlikowske recent weten. „Als politieman,
maar ook in mijn eigen familie heb ik kunnen zien
welke effecten drugs hebben op onze jeugd, onze
families en onze gemeenschappen." Kerlikowske's
stiefzoon, de 39-jarige Jeffrey Kerlikowske, zit sinds
februari vast in een gevangenis in Florida wegens
drugsbezit, bedreiging, diefstal en wreedheid tegen
dieren. In 1998 werd de zoon van de nieuwe drugs
tsaar al voor het eerst opgepakt wegens het distri
bueren van marihuana'. In 2006 arresteerde de poli
tie hem voor cannabisbezit (minder dan twintig
gram). De meest recente arrestatie veroorzaakte
kortstondig uitstel van Kerlikowske's benoeming,
maar uiteindelijk oordeelde Obama dat de pri-
véproblemen geen belemmeringen vormen voor
zijn werkzaamheden. Belangenorganisaties spra
ken de hoop uit dat Kerlikowske "door zijn persoon
lijke ervaringen juist meer begrip heeft voor de
'complexiteit van de drugsproblematiek'.
Kerlikowske, die in zijn bijna 40-jarige loopbaan
bij de politie naam maakte als een effectieve mana
ger, bedient zich niet van de term 'war on drugs',
een uitdrukking die precies veertig jaar geleden
werd geïntroduceerd door toenmalig president Ri
chard Nixon. Dat is geen toeval. In zijn stad Seattle
legde Kerlikowske veel meer nadruk op preventie
en behandeling dan op repressie. De vervolging
van softdrugsgebruik heeft een lage prioriteit in
Seattle en de stad heeft een naaldenuitwisselings
programma voor drugsgebruikers, nog steeds een
relatief omstreden fenomeen in de VS. Kerlikows
ke, die in iedere stad waar hij werkte de criminali
teit omlaag wist te brengen, pleitte ook voor de op
richting van een speciale drugsrechtbank die in
plaats van een celstraf, alternatieve straffen en ver
plichte behandeling moet opleggen aan drugsge
bruikers.
De rest van Amerika lijkt inmiddels klaar voor een
'softe aanpak'. Minister van Buitenlandse Zaken
Hillary Clinton trok onlangs in Mexico opzichtig
het boetekleed aan. De grote vraag naar drugs en
de illegale wapensmokkel vanuit Amerika maken
de VS volgens Clinton 'medeverantwoordelijk'
voor het geweld in Mexico. Ze gaf ook ronduit toe
dat de oorlog tegen drugs 'niet werkt'.
Wat is er in Mexico aan de hand?
Mexico is in de greep van een drugs
oorlog. Dagelijks zijn er aanslagen en
afrekeningen tussen bendes onderling
en tussen criminelen en politie of le
ger. Het land is zowel een grote produ
cent als doorvoerhaven van drugs. In
2007 was bijna 7.000 hectare beplant
met papaver, in potentie goed voor
zo'n 18.000 kilo pure heroïne of
50.000 kilo 'black tar' heroïne, de ty
pisch Mexicaanse heroïne die niet wit
en poedervorming is maar er uitziet
als brokken teer. Op bijna 9.000 hecta
re stond hennep, goed voor
15.800.000 kilo marihuana. De pro
ductie is mogelijk ondanks een groot
gewasvernietigingsprogramma van de
regering. Naar schatting 90 procent
van alle Zuid-Amerikaanse cocaïne die
bestemd is voor de Verenigde Staten,
komt via Mexico de VS binnen. Vorig
jaar werd voor 13 miljard dollar aan
drugs naar het noorden gesmokkeld.
Waar gaat de strijd over?
De strijd gaat over de controle van de smokkelrou
tes. Er zijn vier drugskartels, genoemd naar de plaats
waar ze vandaan komen: het Sinaloa-, het Golf-, het
Juarez- en het Tijuana-kartel.
Hoewel de kartels elkaar al decennialang 'beconcurre
ren', escaleerde de strijd in 2002 nadat het hoofd
van het Golf-kartel Osiel Cardenas werd opgepakt.
De arrestatie verstoorde het machtsevenwicht tus
sen de bendes. Het Sinaloa-kartel probeerde de
smokkelroutes rond Nuevo Laredo van het 'onthoof
de' Golf-kartel over te nemen. Cardenas sloot daar
op een verbond met de man die in de gevangenis in
de cel naast hem zat; Benjamin Arellano Felix, het
hoofd van het Tijuana-kartel die in 2003 werd gear
resteerd. Twee jaar later viel de alliantie uiteen, maar
niet nadat de bendes uit Juarez en Sinaloa in eikaars
armen gedreven waren. Hoewel de gevechten over
drugs gaan, zit er ook een persoonlijke component
aan de strijd. Cardenas zou vanuit de gevangenis ach
ter de liquidatie zitten van de broer van Joaquin 'El
Chapo' Guzman (foto), de leider van het Sinaloa-kar
tel. €>at leidde tot een escalatie van het geweld tus
sen de twee groepen in 2005.
Militairen in actie in Monterrey
