Lente in Oranjezon
's Heerenhoek was
vroeger protestant
fjctuur'f^
P2C Dinsdag 31 maart 2009 27
De PZC sponsort stichting Het
Zeeuwse Landschap. In Natuur-
journaal gaat hoofd ecologie
Chiel Jacobusse wekelijks in op
wat er aan de orde is in de
Zeeuwse natuurgebieden.
Het in kaart brengen van
broedvogels gebeurt in al
onze natuurgebieden met
regelmaat. Het Zeeuwse
I Landschap houdt daarbij een
cyclus aan van drie jaar. Dit
jaar is onder meer het
duingebied Oranjezon aan
de beurt, 's Morgens vroeg
trekken we gevieren het veld
in voor de eerste telling.
door Chiel Jacobusse
De lente is laat in een duingebied als Oranjezon.
Voordat de bruine en grijze tinten van de winter
plaatsmaken voor fris groen, is het op de kalender
al bijna zomer. Maar toch, als je nu door de duinen
loopt merk je wel een heleboel van het voorjaar. Uit de ka
nalen klinkt het zachte urk-urk van de gewone pad en het
getrainde oor hoort ook op tal van plaatsen het onopval
lende geluidje van de bruine kikker. De veel luidruchtigere
groene collega-kikkers zijn nog in winterslaap, maar de
bruine zijn af en toe zo groen dat je je haast zou vergissen
in de soort.
Vergissen is menselijk, jawel, maar niet exclusief menselijk.
Bij een van de kanalen ontmoeten we een duo van een
mannetje gewone pad die op de rug van een dame bruine
kikker geklommen is. Het wordt natuurlijk nooit echt iets
tussen die twee. Maar de voortplanting van kikkers en pad
den is goed op gang. Dat bewijzen de vele eisnoeren van ge
wone padden en de grote klompen kikkerdril van de brui
ne kikker die overal in de kanalen te vinden zijn. De vogels
zijn luid en duidelijk aanwezig. De lach van de groene
specht klinkt overal en op meerdere plaatsen horen we ook
de luidruchtige baltsroep van de havik. Het moeten min
stens twee paren zijn.
Struinend door de duinen komen we tien zingende booml
eeuweriken tegen en hun welluidende lu-lu-lu-lu maakt de
sfeer een beetje feestelijk. Die ijverige zangers zullen wel
niet allemaal blijven broeden. Van boomieeuweriken is be
kend dat ze ook tijdens de trek soms volop zingen. Hun ty
perende geluid is trouwens verwerkt in de wetenschappelij
ke naam 'lullula'. -
Heggemussen hoor je overal en in de buitenste duinenrij
zijn de graspiepers weer bezig om via hun zangvluchten
hun territorium te markeren. Ook de tjiftjaf is weer terug
en de kleine geelgroene vogeltjes zingen aan alle kanten.
Nog te vroeg om ze als broedvogel mee te tellen, maar an
ders ligt dat met de zingende kruisbekken. Dat zijn zonder
twijfel broedvogels en voor zover we nu kunnen overzien
zijn het er nogal wat.
Er zitten op de kanalen nogal diverse broedparen van de do-
daars. De balts van dit kleine fuutje is nu in volle gang. Het
uit waterplanten opgebouwde drijvende nest ligt als een
drijvend vlotje langs de oevers, maar omdat de vogels de eie
ren afdekken met afgestorven planten zodra ze van het nest
af gaan, is het toch moeilijk te ontdekken. Dat in tegenstel
ling tot de meerkoeten die hun nest weliswaar tussen het
riet bouwen, maar toch altijd weer direct opvallen. Niet in
de laatste plaats omdat de vogels vaak tot het laatste mo
ment blijven zitten. Aan het einde van een lange ochtend
inventariseren hebben we meer dan zestig vogelsoorten
waargenomen. Ook een aantal soorten die we eiders niet zo
vaak tegenkomen als de zwarte mees en de roodborsttapuit
zijn present. Dat belooft wat voor het seizoen. We weten
tenslotte dat er nog tientallen soorten bij komen.
Wat zo'n tocht in de vroege ochtenduren heel speciaal
maakt zijn de vele damherten. Keer op keer kom je ze tegen
en bepaald schuw zijn ze niet. Heel anders dan de ree, die
we ook wel tegenkomen, maar dan steeds als een wegschie
tende flits.
tekening Adri Karman
's Heerenhoek ontstond op het kruispunt van dijken waar de
Nieuw-Kraaijertpolder (bedijkt in 1612), de Borssele-polder
(1616) en de West-Kraaijertpolder (1642) bij elkaar komen.
De naam was eertijds 'Ambachtsherenhoek', naar de am
bachtsheren van 's Heer Arendskerke later kortweg 's-Heeren-
hoek'.
Het dorp is gesticht na de Reformatie en de eerste bewoners
waren vooral protestanten. De kerkelijke gemeente, werd in
1657 officieel in de classis opgenomen. Merkwaardig was dat
dit gebeurde onder de naam 'Calishoek', wat arme buurt be
tekent. Deze naam bleef tot in de 19de eeuw in gebruik. In
1672 verrees hier een Nederlandse Hervormde kerk. Pas in de
Franse tijd, toen het recht op godsdienstvrijheid werd her
steld, kwam daar verandering in. 's-Heerenhoek was het eer
ste dorp op Zuid-Beveland waar de katholieken (in 1797) een
kerk bouwden. Deze is in 1870 vervangen door de neogoti
sche Sint-Willibrorduskerk die nu het dorpsbeeld domineert.
Dit bewerkstelligde een langzame katholisering. Was het
dorp begin negentiende eeuw nog half- katholiek/half-protes-
tant, in de tweede helft van de twintigste eeuw was het aan
tal protestanten dusdanig teruggelopen dat de hervormde
kerk werd gesloten. In 1988 is het gebouw afgebroken en ver
plaatst naar het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem.
De vele damherten maken een ochtendwandeling in Oranjezon extra aantrekkelijk.
foto Chiel Jacobusse
