spectrum IO De bel luidt weer een GEEN WELVAART PZC Zaterdag 28 maart 2009 De huidige economische malaise wordt steeds vaker vergeleken met de Grote Depressie in de jaren dertig van de vorige eeuw. Werkloosheid en werkverschaffing in Zeeland. door Ben Jansen Optocht van landarbeiders in Sint-Laurens in 1935. foto Beeldbank Zeeland O nee, niet weer. Gelaten be geeft het kantoorperso neel van scheepswerf De Schelde in Vlissingen zich naar de hal van het hoofd kantoor. De grote koperen scheepsbel in de hal heeft geklonken. De galm dringt door tot in de verste vertrekken. De klank is in de jaren dertig van de twintigste eeuw ronduit verontrustend, want de bel wordt geluid om nieuwe maatregelen in het kader van de economische crisis aan te kondigen. En dat is zelden goed nieuws. Directeur Hendrik Wesseling monstert het samengekomen kantoorpersoneel, schraapt zijn keel en legt uit dat de situa tie op De Schelde verder is. verslechterd. Aan een volgende korting op de lonen valt niet te ontkomen. Met een menge ling van berusting en bezorgdheid ver neemt het personeel de zoveelste jobstij ding. Minder loon is beter dan ontslag. Maar veel kantoorbedienden zien zichzelf straks thuiskomen met de mededeling dat moeder de vrouw het huishouden op nieuw met minder geld draaiend moet zien te houden. Het ging zo goed met De Schelde - en ook met de rest van Zeeland. De jaren twintig kenmerkten zich door een voor zichtige welvaart. Het kantoorpersoneel van de werf kon zich nette meubels per mitteren en een radio. Sommigen koch ten een eigen woning. Met hypotheek, dat wel. In 1929, het jaar waarin de beurs krach van New York zich voltrekt die de Grote Depressie inluidt, heeft De Schelde een recordaantal werknemers: 2.482 op de werf en in de fabrieken en 276 op de kan toren. Dat jaar worden nog drie fikse sche pen afgeleverd: de Kota Baroe, de Poelau Bras en de Poelau Tello. Maar de orderpor tefeuille begint leeg te raken en wat nog wel aan opdrachten binnenkomt, moet worden uitgevoerd voor prijzen die voor heen lachend zouden zijn weggewuifd. De fittingfabriek Vitrite Works in Middel burg beleeft in 1929 een productierecord: 148 miljoen lampvoeten, bestemd voor af nemers in zeventien landen. Dat loopt in de erop volgende jaren rap terug: 104 mil joen in 1930,77 miljoen in 1931 en 63 mil joen in 1932. De glasfabriek en de zwavel- zuurfabriek in Sas van Gent werden uit de markt geprijsd door goedkopere bui tenlandse producten. In het beginjaar van de wereldwijde eco nomische crisis zijn de gouden jaren voor de agrarische sector in Zeeland al voorbij. De stijging van de wereldproductie zet de prijzen onder druk. Steeds meer akkerbou wers, groentetelers, veehouders en fruit telers komen in de rode cijfers. Een crisis bijeenkomst eind 1930 in Goes trekt zes tienhonderd bezorgde boeren. Ze willen steun van de overheid. Die komt er, maar biedt nauwelijks soelaas. Om de kosten te drukken schakelen veel boeren over op minder intensieve teelten, waarvoor min der arbeid nodig is. Het gevolg: grote werkloosheid onder de landarbeiders. De ze beroepsgroep heeft het toch al moeilijk door de opkomende mechanisatie. Op 31 januari 1934 staan bij de arbeidsbeurs in Oostburg 1.432 werkzoekenden ingeschre ven: 50 bouwvakkers, 57 havenwerkers en 980 landarbeiders. Wie aan het werk blijft wordt voort durend met loonsverla- gingen geconfronteerd. Ook onder boeren

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2009 | | pagina 92