Achtergrond
Vallejo in Californië letterlijk failliet
De ene bonus is de andere niet
Stad kan economische
tegenspoed niet
langer bolwerken.
Discussie is vertroebeld
omdat alle bonussen op
één hoop zijn gegooid.
1 0 Dinsdag 24 maart 2009 PZC
Te dure ambtenaren, kelde
rende belastinginkomsten,
grootschalige leegstand: Val
lejo in Californië kan de economi
sche tegenspoed niet langer bol
werken. De gemeente met ruim
115 duizend inwoners is als eerste
stad in de VS failliet verklaard.
De inwoners van Vallejo sloffen
het gemeentehuis binnen. Het col
lege van bestuur van de failliete
stad aan de baai van San Pablo
geeft vanavond inzicht in de finan
ciële stand van zaken. Er is volop
cynisme. „Kom je uit Nederland?",
vraagt computerexpert Sam Kurs-
han.„Dan kost jouw reis waar
schijnlijk meer dan het hele bud
get van onze stad." Vallejo heeft
de primeur: de eerste stad in Ame
rika die tijdens deze crisis failliet is
verklaard. Eind vorig jaar was het
geld op na jaren van wanbeleid.
De salarissen konden niet meer be
taald worden. Het stadsbestuur on
derhandelt sindsdien 'met de vak
bonden over nieuwe arbeidsvoor
waarden. Met weinig succes. De
brandweer en het onderhoudsper
soneel vechten het faillissement
aan.
„Dit zou een precedent kunnen
worden", zegt Dean Gloster, advo
caat van de vakbonden. „Als Valle
jo slaagt, gaan straks veel meer ge
meentes faillissement aanvragen
om de arbeidsvoorwaarden te ver
lagen. Dat willen we voorkomen."
Zeker is dat tal van Amerikaanse
steden het water aan de lippen
staat. Californië is het ground zero
van de fiscale crisis. De achtste eco
nomie ter wereld heeft een werke
loosheid van ruim tien procent,
ver boven het landelijk gemiddel
de. Er moeten minstens twintig
duizend ambtenaren worden ont
slagen, 276 infrastructuurprojecten
zijn al gestaakt en ruim vijfdui
zend overheidsprogramma krijgen
geen geld meer. De staat en lokale
overheden hebben amper manoeu
vreerruimte. De vakbonden zijn
machtig en pogingen om de salaris
sen te matigen lopen steevast stuk.
In Californië mogen bovendien al
Een huis staat te koop in de stad Vallejo in Californië. Vallejo kan de economische tegenspoed niet langer bolwerken. De gemeente met ruim 115 duizend
inwoners is als eerste stad in de VS failliet verklaard. foto Eric Risberg/AP
leen de belastingen verhoogd wor
den als tweederde van de bevol
king instemt in een referendum.
„Veel succes!", zegt horlogemaker
Mark Garman, tevens hoofdredac
teur van de plaatselijke nieuwssite
in Vallejo. „Burgers gaan in dit kli
maat niet stemmen voor hogere
belastingen. Heb je onze stad wel
eens goed bekeken? De halve win
kelstraat is dichtgetimmerd en de
straten zitten vol gaten. Toen ik
hier tien jaar geleden aankwam,
voorzag ik een gouden toekomst.
Met het pondje ben je binnen vijf
tig minuten in San Francisco. Hier
vlakbij ligt de Napavallei met de
mooiste wijngaarden. Inmiddels
ben ik moedeloos. Vroeger was
het slecht, toen werd het slechter,
nu is het verschrikkelijk. Ik denk
er wel eens over om weg te gaan,
maar ik heb hier twee huizen. Die
raak ik nu niet meer kwijt." In de
raadszaal klinkt gezucht en ge
steun als financieel directeur Rob
Stout duidelijk maakt dat Vallejo
volgend jaar nagenoeg alle publie
ke dienstverlening moet opdoe
ken. „Zelfs als we alleen de brand
weer en politie overhouden, ko
men we geld te kort", zegt Stout
bijna opgewekt.
De stad met ruim 115 duizend in
woners zal straks nog maximaal
tachtig agenten hebben. En er blij
ven waarschijnlijk nog maar vier
brandweerkazernes over, een hal
vering in twee jaar tijd. „Eerste
hulp kunnen we niet meer bie-
'Er wordt voor mijn
huis in drugs gehandeld
en gehoereerd'
den", zegt Stout. „De politie zal al
leen nog het verkeer kunnen rege
len en de ergste misdaden vervol
gen." Het zevenkoppige college
krijgt er genadeloos van langs. „Er
wordt voor mijn huis in drugs ge
handeld en gehoereerd", zegt een
van woede trillende man. „De he
le buurt is volgespoten met graffi
ti. Ik heb de politie gebeld, maar
die doen niets. Ik heb de burge
meester gebeld. Ook geen gehoor."
De lokale zwemcoach klaagt dat
Vallejo straks geen enkele vorm
van recreatie meer heeft voor jon
geren. Een leraar klaagt over het ge
brek van politietoezicht op de
door bendes geteisterde scholen.
Een zieke man vreest dat hij straks
geen eerste hulp meer krijgt. Bur
gemeester Osby Davis lijkt over
donderd. „Ik wist ook niet dat de
cijfers zo slecht waren." Het is
voor Vallejo bijna ondoenlijk om
onder de huidige omstandigheden
uit het faillissement te komen. De
belastinginkomsten lopen alleen
maar terug en bedrijven willen
niet investeren. „Vallejo kan alleen
gered worden als president Obama
een grote berg geld over ons heen
gooit", zegt horlogemaker en acti
vist Garman.
De machtige vakbonden voor over
heidspersoneel hebben de afgelo
pen decennia in Californië riante
arbeidsvoorwaarden afgedwongen.
Vallejo is daar bij uitstek een voor
beeld van. De twee chefs van de
brandweer verdienden vorig jaar
zelfs meer dan 280 duizend dollar,
exclusief secundaire voorzienin
gen. Er is geen brandweerman of
politieagent die minder dan een
ton in dollars verdient. Lokale poli
tici zijn vaak met huid en haar
overgeleverd aan de vakbonden,
die optreden als de belangrijkste
geldschieters voor verkiezingscam
pagnes. Eenmaal op het pluche
stemmen de bestuurders in met al
le eisen van de werknemers. Amb
tenaren krijgen daardoor na pen
sionering negentig procent van
hun hoogste salaris mee. Ook
moet de lokale overheid voor de
rest van hun leven opdraaien voor
de ziektekosten. Een bankroete
stad als Vallejo heeft op die ma
nier ongedekte verplichtingen op
zich genomen van 170 miljoen dol
lar. „Ik verwacht nog veel werk",
zegt advocaat Gloster, die gespecia
liseerd is in faillissementen. „Veel
steden in Californië zullen bezwij
ken onder de kosten van de vergrij
zing."
door Jasper van de Kerkhof
De publieke verontwaardi
ging over bonussen bij
door de Staat gesteunde
banken kent geen grenzen. Maar
de discussie is vertroebeld doordat
alle bonussen op een hoop wor
den gegooid.
Prestatiebeloning is dezer dagen
een vies woord, vooral als het
woord 'bank' in dezelfde zin staat.
Publiek en politiek spreken schan
de van elke bonus die de met
staatsgeld overeind gehouden ban
ken en verzekeraars uitkeren. Het
steekt dat kwakkelende banken
'onze' belastingcenten verkwanse
len om falend personeel in de wat
ten te leggen.
Het scheve beeld ontstaat dat ban
ken zijn verworden tot een grab
belton waaruit het personeel naar
hartenlust kan graaien. „Het debat
over de topbeloningen is volledig
vertroebeld", vindt Ieke Wiersin-
ga, bestuurder bij CNV Diensten
bond. „De excessieve bonussen
voor de top worden in een adem
genoemd met de prestatiebeloning
voor gewone medewerkers. Maar
er is echt een groot verschil." Dat
vindt minister Wouter Bos van Fi
nanciën ook: „Doen of elke bank
medewerker een boef is die zich
zelf verrijkt, is ongepast", doceerde
hij vorige maand in een verhit de
bat met de TXveede Kamer. Die
had de minister op het matje ge
roepen om tekst en uitleg te geven
over de bonussen die staatsbank
ABN Amro had uitgekeerd aan
een groot deel van zijn twintigdui
zend werknemers. „Het gaat om
gewone medewerkers die heel
hard werken", sprak een boze Bos.
Pakweg vijf jaar geleden gingen de
cao's in bankenland op de schop:
personeel leverde zijn veertiende
maand (ABN Amro) of winstde
ling (ING) in en kon in ruil daar
voor een prestatiepremie verdie
nen. Bij ABN Amro, waar de rege
ling voor alle medewerkers geldt,
kan die oplopen tot 20 procent
van het salaris. Bij ING ligt het
maximum bij 15 procent en is de
bonus alleen bestemd voor verko-
'Ze worden in één adem
genoemd met prestatieloon
voor gewone medewerkers'
pers, leidinggevenden en mede
werkers in sleutelfuncties. Ook Ra
bobank kent een vorm van presta
tiebeloning.
De invoering van prestatiebelo
ning bij banken en verzekeraars
paste destijds in het streven naar
meer flexibiliteit op de werkvloer.
Prestatiebonussen namen een ho
ge vlucht nadat de bonden hun
verzet tegen de variabele beloning
meer en meer lieten varen.
Volgens onderzoek van FNV Bond
genoten worden intussen circa
twee miljoen Nederlanders varia
bel beloond. Dat kan via een per
soonlijke beoordeling, maar ook
door winstdeling voor een divisie
of het hele bedrijf.
Variabel belonen mag dan gemeen
goed zijn, bij de banken ligt elke
vorm van extra belonen nu uiterst
gevoelig. Niet alleen omdat de ge
dachte terrein wint dat de bonus
cultuur bij de banken mede geleid
heeft tot de kredietcrisis. Maar
vooral ook omdat vrijwel de gehe
le financiële sector aan het staatsin-
füus ligt en dus met belastinggeld
aan de gang wordt gehouden.
Bovendien keren de banken, nog
steeds, 'discretionaire' bonussen
uit, extraatjes die niet door de cao
worden voorgeschreven. Zo zitten
de twaalfhonderd topmanagers
van ING die een bonus kregen uit
gekeerd te hoog in de boom om
onder de cao te vallen.
ABN Amro keerde na de overna
me door het consortium rond For-
tis aan vijfhonderd sleutelmede
werkers een 'retentiebonus' uit.
Die moest voorkomen dat ze zou
den opstappen en dat met hen es
sentiële kennis uit het bedrijf zou
wegvloeien.
Nogal wat cao's in het bankwezen
lopen begin volgend jaar af, onder
meer bij ABN Amro en ING. „Dat
is een goed moment om na te
gaan of variabele beloning ook ge
bracht heeft wat we ervan ver
wacht hadden", zegt Wiersinga.
„Ik kan me zo voorstellen dat het
vaste salaris belangrijker wordt."
