7 spectrum Jarenlang haalden topbestuurders in het bedrijfsleven de schouders op over het aanhoudende gemor over hun riante beloningen. Maar zelfs in de bestuurskamers staan de torenhoge 'prestatiebonussen' nu ter discussie. Met dank aan de crisis. Niet alle grootverdieners halen de broekriem aan PZC Zaterdag 21 maart 2009 door Jasper van de Kerkhof Toch een tegenvaller voor Randstad-topman Ben Note- boom. De uitzender had be dacht dat de toekomstige bo nus voor de hoogste baas wel wat omhoog kon, maar had buiten de woede van de aandeelhou ders gerekend. Stemadviesbureau RiskMe- trics spoorde beleggers aan 'nee' te zeggen tegen de voorgenomen verhoging. Geen winstdeling voor de aandeelhouders, dan ook geen extra aantrekkelijke bonus voor de top, aldus de redenering. Beleggers zijn ongemeen kritisch nu bo nusregelingen door de financiële crisis in een kwaad daglicht staan. Begin deze week ging Randstad door de knieën: het omstre den bonusplan is van tafel. Noteboom ondervindt niet als enige dat de bonuscultuur in de top van het Neder landse bedrijfsleven meer dan ooit ter dis cussie staat. Boze aandeelhouders liepen de voorbije maanden te hoop tegen belo ningsplannen bij Philips, chipmaker ASML en kantoorhandel Corporate Express. Minister Wouter Bos van Financiën zei donderdag alle topbankiers op het matje te roepen. Aanleiding is de jongste bonusrel bij ING: de nieuwe financieel directeur krijgt maximaal 1,3 miljoen aan aandelen als hij drie jaar op zijn post blijft. ING moest eerder de bonussen voor de Raad van Bestuur schrappen, in ruil voor om vangrijke overheidssteun. Ook bij Aegon en SNS Reaal haalde Bos een streep door de bonussen voor de top, terwijl postbezor ger TNT en chemieconcern AkzoNobel op eigen initiatief de bonusregelingen verso berden. Bijna de helft van de bedrijven in de AEX, de eredivisie van het beursgeno teerde bedrijfsleven, heeft bovendien de topsalarissen bevroren. Mikpunt van de aandeelhouders is de 'pres tatiebonus', de variabele beloning voor ge leverde prestaties. Voor de doorsnee top man maakt die bonus (deels in contanten, deels in aandelen) ruim de helft van zijn inkomen uit. Harde criteria als winstge vendheid, omzet en bovenal aandeelhou- in de top van het bedrijfsleven op de schop te nemen, dan is het nu wel. Bonus sen zijn een gevaarlijk wapen gebleken. Prestatiebeloning is bedoeld om mensen harder te laten lopen in de goede richting. Maar een te hoge bonus kan ertoe leiden dat ze te hard lopen in de verkeerde rich ting." Dat excessieve bonussen een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van de crisis, staat volgens Cools vast. „Prestaties van topmannen worden uitsluitend langs de financiële meetlat gelegd. Vergelijk het met een wasmachineverkoper die een bo nus krijgt als hij één bepaald type wasma chine heel veel verkoopt. Die zal alleen nog maar aan klanten dat type slijten en geen objectief advies meer geven. Bij de banken zijn de kwalitatieve aspecten van leiderschap, zoals samenwerken, klantge richtheid en risicobeheer, naar de achter- GPD/GN/R.S./Bron: jaarverslagen en meldingsregister AFM kwaliteit van de onderneming op lange ter mijn en de beloning zal daarop worden aangepast. Dat betekent ook dat er nieu we, minder cijfermatige criteria bijkomen om prestaties te definiëren." Pionier is che miereus AkzoNobel, die heeft voorgesteld toekomstige bonussen deels te koppelen aan de duurzaamheidsprestaties van het bedrijf De prestatiebeloning moet weer worden waar ze ooit voor bedoeld was, meent Henk Breukink, commissaris bij bankverze keraar ING. „De gedachte dat een bonus uitzonderlijke prestaties extra beloont, is steeds meer naar de achtergrond verdwe nen. Het woord prestatiebeloning is vreemd gekozen als de doelen negen van de tien keer worden gehaald." Van Breukink mag het salaris best wat om hoog als daar tegenover staat dat jaarbo nussen worden geschrapt en langetermijn- remt de graaicultuur derswaarde zijn bepalend. Daarbij worden de eigen prestaties afgezet tegen die van de concurrentie. Toen de winsten tot in de he mel groeiden en de koersen omhoog spo ten, vonden beleggers dat prima. Maar nu het op de beurs een tranendal is, valt het moeilijk te verkroppen dat de baas van een verlieslatend bedrijf een bonus op strijkt met het argument dat de concurren tie het nóg beroerder doet. Bovendien wint de gedachte terrein dat de ontspoorde bonuscultuur in de financiële sector een van de aanstichters van de crisis is. De eenzijdige fixatie op aandeelhouders waarde zou er toe leiden dat onverant woorde risico's worden genomen, waar door de belangen van klanten en medewer kers in het geding komen. Minister Bos vroeg zich onlangs hardop af of de bonussen geen 'perverse prikkels' zijn die tot 'besmettelijke hebzucht' leiden. Zijn antwoord laat zich raden. Herstel van het vertrouwen in de financiële sector ver eist volgens de minister snelle aanpassing van het omstreden beloningsbeleid. De wal keert het schip, meent Kees Cools, hoogleraar in Groningen en adviseur bij de Boston Consulting Group. „Als er ooit een moment was om de beloningspraktijk grond verdwenen, met desastreuze gevol gen. Ook in andere sectoren dringt het be sef door dat excessieve bonussen de kwali teit van het bedrijf kunnen ondermijnen." De crisis krijgt zo gedaan wat de terugke rende verontwaardiging over wéér een be loningsschandaal jarenlang niet voor el kaar kreeg: het heikele onderwerp prijkt op de agenda van de Nederlandse bestuurs élite. Veel beursgenoteerde bedrijven ne men de komende maanden hun belonings beleid onder de loep. Soms gedwongen door de overheid, zoals de banken die aan het staatsinfuus liggen, maar vaker aange spoord door-vakbonden en kritische aan deelhouders. De bonuskwestie heeft alles te maken met de vraag waartoe bedrijven eigenlijk op aarde zijn, meent adviseur Edmond Logger van Hay Group, een van de grote spelers op het gebied van beloningsadvies. „Dit is het moment om daar diep over na te denken. De eenzijdige fascinatie voor aandeelhouderswaarde is een recept voor problemen, zeker als de variabele beloning die daaraan wordt gekoppeld, heel hoog is. De nadruk verschuift naar de stabiliteit en bonussen uitsluitend voor heel bijzondere prestaties worden toegekend. „Die beoor deling kun je beter overlaten aan de com missarissen, in plaats dat allerlei toetsings criteria plichtmatig worden afgevinkt. Dat heeft de schijn van objectiviteit maar heeft niets met geleverde prestaties te maken. Het laatste woord is natuurlijk altijd aan de aandeelhouders." Het ligt voor de hand dat er in de toe komst meer evenwicht komt tussen de vas te en variabele beloning voor de top, dus een salaris met een relatief kleine bonus voor geleverde prestaties. Mogelijk komen bedrijven ook met een 'clawback'-clausule om achteraf ten onrechte toegekende bo nussen terug te vorderen. Of daarmee ex cessen tot het verleden gaan behoren, blijft afwachten. Hoogleraar Cools: „Vroeger werkte de baas gewoon voor zijn salaris en kreeg hij soms achteraf een extraatje. Niemand heeft be wezen dat de prestaties toen minder wa ren. Omgekeerd kun je wel stellen dat ex cessieve bonussen tot ongelukken hebben geleid." reageren? spectrum@wegener.nl Jaarlijkse beloning voor de top. Wie kreeg meer, wie kreeg minder in 2008? Een 'beetje' meer naam Patrick Cescau Lakshmi Mittal John Riston Feike Sijbesma Eric Meurice bedrijf beloning 2008 Unilever 5,0 miljoen Arcelor Mittal 3,0 miljoen Ahold 2,4 miljoen DSM 2,5 miljoen ASML 1,8 miljoen Een 'beetje' minder naam Crispin Davis Peter Bakker Hans Wijers Ben Noteboom Gerard Kleisterlee Sjoerd van Keulen bedrijf beloning 2008 Reed Elsevier 3,0 miljoen TNT Akzo Nobel Randstad Philips SNS Reaal 2,6 miljoen 2,6 miljoen 2,5 miljoen 2,2 miljoen 0,8 miljoen "Verlaging in - 64% - 15% - 12% 7% - 28% - 55% "verhoging 11% 3% 10% 130% 36% t.o.v.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2009 | | pagina 89