Buitengebied
Nieuwe raadkaart
De veldwachter is J. Tramper
Strenge selectie voor kwaliteit in kudde
Weekboek van'
een herder
1 6 Zaterdag 21 maart 2009 PZC
Op de nieuwe raadkaart uit de collectie van Hans Lindenbergh een
klein schoolgebouw in een zuidelijk gelegen dorp. Uiteraard is de vraag:
om welke plaats gaat het? Nadere bijzonderheden over school en omge
ving, zowel toen als nu, zijn van harte welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk donderdag 26 maart worden ge
zonden naar: Redactie PZC Buitengebied, postbus 91, 4330 AB Middel
burg; fax 0118-434019, e-mail redactie@pzc.nl.
Onder de inzenders van een goede oplossing worden drie waardebon
nen verdeeld.
door Rinus Antonisse
De oplossing van de raad
kaart van vorige week is
de christelijke school De
Kakeldans in Yerseke,
schrijft onder anderen Wilma Sin-
ke uit het vissersdorp. „Op de
plaats van de school staan nu du-
plexwoningen. De foto is uit om
streeks 1905."
René Meijer, ook uit Yerseke, zat
er van 1951 tot 1954 op de kleuter
school. „Als juffrouw herinner ik
me nog juffrouw Jo (Philipse) en
juffrouw Annie (Slotboom). Naast
de school stonden een woning en
de schuur van Machiel de Mol. Nu
staan er bejaardenwoningen."
De vader van C. K. Holle-
brands-van Es uit Kortgene zat om
streeks 1910 op De Kakeldans.
„Misschien staat hij ook wel op de
ze foto, die ik vroeger wel eens bij
mijn grootouders heb gezien." De
school ging uit van de gereformeer
de kerk, weet F. Zoeteweij uit Yer
seke. Deze kerk staat zo'n honderd
meter van de school op de hoek
Damstraat-Kakeldans. De school
werd in 1893 in gebruik genomen.
„Het hoofd der school werd de
heer J. Staal uit Bergen op Zoom.
Er zaten ruim honderd leerlingen
op. Doordat er snel steeds nieuwe
leerlingen bij kwamen, moest de
kerk financieel nogal eens bijsprin
gen."
Ook deze inzender wijst op het
huis van de familie Mol naast de
school. „Ertussen liep een pad
naar achteren om naar het gedeel
te van de school te gaan waar de
kleuters gehuisvest waren, met
een klgin schoolplein en een zand
bak. Ook de familie Mol moest
over dat pad naar hun huis, even
als de bewoners van het arbeiders
huisje dat achter de school stond.
Het huisje werd later bewoond
door de familie Piet Vader. Piet
werkte bij de PTT en hield samen
met zijn vrouw en later hun twee
dochters de school schoon."
Zoeteweij geeft aan dat er een ijze
ren spijltjeshek van twee meter
hoog voorlangs het gebouw is ge
plaatst. Rechts van de school liep
een pad naar de boerenschuren
van Van der Endt en Van der Jagt.
Volgens deze inzender is de veld
wachter op de foto Johannes Tram
per, met naast hem hoofdonder
wijzer Leijsen. „Daar weer achter
staan onderwijzer J. K.W. Krijger
en onderwijzeres S. J. Sinke."
Rond 1920 waren er acht leerkrach
ten. „De scholen van de gerefor
meerde en hervormde kerken zijn
samengegaan in de nationale chris
telijke school, tegenwoordig Het
Kompas en kleuterschool De
Schelpjes." Aan de Hogeweg
wordt een nieuwe brede school ge
bouwd, in combinatie met verzor
gingshuis en (aanleun)woningen.
Vaste inzender Kees Stevense uit
Middelburg merkt op dat de naam
Kakeldans al in de middeleeuwen
voorkwam; de betekenis is onbe
kend. Voor het gereformeerd on
derwijs werd in 1884 een vereni
ging opgericht, die in 1886 aan de
Torenstraat een school in gebruik
nam. In 1893 werd de nieuwe vier-
klassige school geopend, met 180
leerlingen. Al in 1913 kwamen er
twee lokalen bij, aldus Stevense.
In 1925 werden twee lokalen be
stemd voor de kleuters.
De waardebonnen gaan naar: A.
Jobse, Goes, C. K. Hollebrands, Kort
gene en J. van Putten, Yerseke.
door René Hoonhorst
Volgende week verlaat het grootste deel
van de Schaapskudde Zeeuws-Vlaan-
deren de stal. Maar vóór de schapen
definitief de dijken op en de natuur intrek
ken, hakken de herders knopen door bij de
eerste selecties van het jaar. Ze kiezen twintig
tot vijfentwintig rammen uit om een nieuwe
bloedlijn in de kudde te brengen. De uitver
koren rammen worden aan het eind van de
zomer nog eens beoordeeld, waarna de tien
tot vijftien béste er uit worden gepikt. „Een
rammetje dat er nu goed uitziet - goede
bouw, mooi gebit, sterke kop - kan in de kud
de alsnog problemen krijgen. Last van bij
voorbeeld een doorgezakte rug of het gebit
leidt er toe dat dieren alsnog weg moeten",
betoogt Natasja Vermeulen.
Samen met Jan en Serge Klomp heeft ze afge
lopen week de eerste afvallers al apart gezet.
In de loop van de winter bleven jonge, eenja
rige ooien (enters) buiten en moest een aan
tal andere ooien de stal verlaten, omdat ze
niet drachtig bleken te zijn of een dood lam
kregen. Aan het begin van de winter was er
nog genoeg gezond, eiwitrijk voedsel. Later
zaten er minder voedingsstoffen in het gras
en werd het vochtiger. Veel schapen kampen
daardoor'een tijdje met diarree. Niet zo'n
ramp, want zo gauw het beter weer wordt,
gaat het vanzelf over. Maar veel ooien torsen
aan het eind van de winter een plak opge
droogde ontlasting aan hun achterwerk mee.
Vandaar dat 84 ooien eerder deze week van
de Verdronken Zwarte Polder naar de wei
achter de stal zijn overgebracht. De achter
werken van de dieren zijn 'schoongeknipt' en
de opknapbeurt is door de herders gelijk ge
bruikt om een eerste selectie te maken. Van
de 84 dieren keren er in elk geval vier niet te
rug in de kudde. Het kwartet heeft zodanige
lichamelijke mankementen, dat het zowel als
begrazer als moederdier minder geschikt is.
In het komende half jaar zullen nog veel
meer dieren uit de kudde worden gezeefd.
Ooien die jaren achter elkaar 'gust' waren,
niet drachtig werden, en ooien die telkens
problematische bevallingen hebben, gaan er
uit. Ook oudere ooien die niet zo goed meer
mee kunnen - door ziektes of fysieke proble
men bijvoorbeeld - verdwijnen. En de mees
te nieuwe rammen moeten de deur uit.
Naast de fokrammen kiezen de herders ko
mende week zo'n vijftien lammeren voor de
slacht. Diverse restaurants uit de regio willen
met Pasen zuiglam op de kaart hebben.
De overige dieren gaan de eerste hoedperio-
de met de kudde mee tot de volgende selec
tiemomenten bij begin en eind van de zo
mer. Jan Klomp wil dit jaar twee rammen la
ten castreren om ze te gebruiken als zoek-
ram: mannetjes die de bronst bij de vrouw-
tjesdoorschapen moeten opwekken. Natasja:
„De ene ooi is gelijk bronstig als er rammen
in de kudde komen, bij de ander duurt het
een paar weken." Door zoekrammen in te zet
ten, kan de dekperiode iets later beginnen en
korter zijn. De lammertijd kan zodoende na
de kerst beginnen en beter worden gepland.
