Rituelen rond de dood
0
Vorm geven aan het laatste
git
BBt
10 I Zaterdag 21 maart 2009 PZC
De uitvaart krijgt steeds meer een persoonlijk
tintje, toch beseffen veel mensen het belang
van rituelen niet. Het symposium Veranderende
rituelen rondom de dood, dat woensdag in de
Radboud Universiteit in Nijmegen door de
Faculteiten Religiewetenschappen en Theologie
wordt gehouden, moet daar verandering in
brengen. „De vraag is of de uitvaart om de
overledene of de nabestaanden gaat."
door Joost Sijtsma
De dood is onont
koombaar, daar
kan de mens niets
aan veranderen.
Stervenden en na
bestaanden kun
nen die dood wel
vorm geven door rituelen. „Daardoor
kunnen ze de moeilijke overgang mar
keren en bewust voltrekken. Het risico
dat alles langs je heengaat als nabe
staande is anders groot," zegt Thomas
Quartier. „Ik heb tijdens mijn onder
zoek naar uitvaartrituelen mensen ge
sproken die het achteraf een gemis
vonden dat ze niet wisten hoe belang
rijk rituelen zijn."
Quartier is docent rituele studies bij de
Faculteit Religiewetenschappen van de
Radboud Universiteit in Nijmegen. An
derhalfjaar geleden promoveerde hij
op een proefschrift over uitvaartritue
len.
Tijdens het symposium wil het on
langs opgerichte Centrum voor Thana-
tologie - dat zich bezighoudt met stu
die naar sterven, dood en rouw - van
de faculteit het belang van rituelen
rond de dood benadrukken. Uitvaart
ondernemers, pastores, geestelijk ver
zorgers en ook verpleegkundigen vor
men onder anderen de doelgroep.
Quartier: „Verpleegkundigen zijn wat
dit betreft een onderbelichte groep. Ze
worden heel vaak met de dood gecon
fronteerd. Zij staan ook voor de vraag
hoe je het afscheid van een stervende
vorm geeft, voor de stervende, de nabe
staanden en zichzelf"
Zijn eigen ervaring is veelzeggend.
„Mijn vader overleed vijftien jaar gele
den in het ziekenhuis. We werden met
een weggestuurd en zagen hem pas
weer de volgende ochtend toen hij ge
wassen in zijn kist lag. Niemand wees
ons er op dat het goed zou. kunnen
zijn door rituelen een bijdrage te ge
ven. Achteraf voelden we dat als een
gemis. Wat je nu gelukkig meer ziet is
dat ook familieleden worden betrok
ken bij het wassen van het lichaam
van de gestorvene."
Door de ontkerkelijking van de laatste
decennia en de publieke uitvaarten
sinds de jaren '90 van prinses Diana, le
den van het koninklijk huis en niet te
vergeten volkszanger André Hazes,
drong het besef bij veel mensen door
dat ze hun eigen uitvaart vorm kon
den geven. „Dat heeft ook een sterke
invloed gehad op hoe de kerken met
uitvaarten omgingen. Uit ons onder
zoek blijkt dat die nu vaak veel per
soonlijker zijn en dat mensen dit zeei
waarderen," zegt Quartier.
Hij onderscheidt drie fases waarin ri
tuelen belangrijk zijn: tijdens het ster
vensproces, de uitvaart en de rouwpe
riode. „De begeleiding van stervendei
is tegenwoordig een grote uitdaging.
Stervenden zitten in een crisissituatie
en willen ergens op terug kunnen val
ctl
