Zeeland
De opkomst en ondergang van de
Niet alleen in Candlelight, maar ook in textiel
Wetswijziging stoort
transportbedrijven
Gratis boekje over vogels in de gemeente Terneuzen
Radiomaker Jan van Veen
werkte mee aan expositie in
het Hulster museum.
De moordende concurrentie uit lage Ionen-landen
werd de Hulster textielindustrie uiteindelijk te veel
Even?
1 8 Vrijdag 20 maart 2009 pzcZ
door Harold de Puysseleijr
HILVERSUM - Iedereen kent Jan van Veen
(64) van het razend populaire radioprogram
ma Candlelight. Jarenlang droeg hij met zijn
zoetgevooisde stem elke avond tussen 10 en
11 romantische gedichten van amateurs
voor.
Anderen zullen wellicht nog weten, dat hij
voor die tijd disc-jockey en programmalei
der was bij de piratenzender Radio Veroni
ca.
Maar wie zou ervan op de hoogte zijn, dat
diezelfde Van Veen van 1970 tot 1972 direc
teur was van een pulloverbreierij in
Nieuw-Namen? Toch is dat wel degelijk het
geval. „Naast mijn werk voor de radio heb
ik altijd andere dingen gedaan", vertelt Van
Veen desgevraagd. „Ik ben ook nog steeds
actief in de handel van panty's en kousen.
Alleen nu op een andere manier als vroe
ger; ik importeer ze uit Italië."
Gevraagd naar zijn herinneringen uit de pe
riode dat hij in Nieuw-Namen directeur
was, vertelt Van Veen dat hij via zijn
schoonvader, de Hilversumse textielhande
laar Dirk Verweij, in het verre
Zeeuws-Vlaanderen terecht kwam. Verweij
deed zaken met veel textielfabrikanten in de
omgeving, waaronder ook Oswald Werkers
uit Nieuw-Namen.
„Ik ben zelf helemaal niet in de textiel opge
groeid, wist er ook niets van af, maar geluk
kig runden Oswald's zoon Hugo en zijn
vrouw de fabriek, achter de woning van de
familie Werkers. Ik werkte in die tijd ook al
voor Radio Veronica. Eén dag in de week
kwam ik op de fabriek in Nieuw-Namen,
met heel soms een overnachting in de
Graanbeurs in Hulst."
Van Veen kijkt veertig jaar later met veel ple
zier terug op zijn periode in het
Zeeuws-Vlaamse. „Dat waren mooie tijden.
Ik herinner mij bijvoorbeeld nog levendig
het carnaval met de meiden uit de fabriek,
waarbij we repen stof uit de fabriek gebruik
ten om ons uit te dossen. Dat zal ik nooit
vergeten."
Zelf zegt hij 'veel te weinig' nog in
Zeeuws-Vlaanderen te komen. „Maar ik ga
mijn uiterste best doen om het eerste week
einde van april op de tentoonstelling aanwe
zig te zijn. Het lijkt me bovendien fantas
tisch om bij een bak koffie de wereld nog
eens bij te praten met Oswald Werkers."
De link tussen Radio Veronica, Jan van
Veen en de textielindustrie in Nieuw-Na
men krijgt in de wisseltentoonstelling in
het Hulster museum de nodige aandacht.
Om die reden en dankzij de bemiddeling
van Van Veen, staat in een van de vitrinekas
ten een maquette van het radiozendschip
Norderney, waar de presentator meer uren
doorbracht dan in de fabriek op de Kauter.
De maquette is door het RockArt-museum
in Hoek van Holland in bruikleen gegeven
voor de duur van de tentoonstelling in
Hulst.
Een van de pronkstukken van de tentoonstelling is een gebrandschilderd
raam uit de oude Mi-Lockfabrieken in Hulst. foto Camile Schelstraete
Museum De Vier
Ambachten in Huist
besteedt in de eerste
wisseltentoonstelling dit jaar
aandacht aan de
textielindustrie in Hulst.
door Harold de Puysseleijr
De textielnijverheid
speelde in de vorige
eeuw ruim zeventig
jaar lang een hele grote
rol in de plaatselijke economie;
duizenden mensen in het Land
van Hulst verdienden er hun
brood. Bij Mi-Lock in Hulst, Clitex
in Clinge, Desseaux of Lybeert in
Kapellebrug en Textielfabrieken
Bogaert in Nieuw-Namen. Tastba
re stukken zijn er
volgens museum
voorzitter Piet Ha-
geman helaas wei
nig overgebleven.
Met uitzondering dan van
Mi-Lock uit Hulst, waarvoor een
hele kamer in het museum aan de
Steenstraat is ingericht. De fabriek
van de familie Lockefeer aan de
Steensedijk maakte na de sluiting
plaats voor woningen, maar in die
zelfde straat zijn enkele kleinere
bedrijfsgebouwen wél bewaard ge
bleven. De Nederlandse Kousenfa-
briek van Van Mol en Mallens, en
breifabriek Nazo van de familie
Naessens en Zonen, allebei net als
Mi-Lock gespecialiseerd in de fabri
cage van sokken en kousen. Hage-
man verdiepte zich bij de samen
stelling van de tentoonstelling ook
in de opvallende architectuur van
de textielfabrieken. Een voorbeeld
van hun typische dakconstructie is
in Kapellebrug nog te zien naast
de supermarkt van de familie
Mangnus aan de Gentsevaart.
Daar staan de gebouwen nog van
Marckx N.V., die met zijn sokken
en kousen onder meer het merk
Arton voerde. Onze zuiderburen
speelden een grote rol bij de op
komst van de breigoederenfabrie-
ken en weverijen in de streek. Veel
Belgische bedrijven begonnen van
af 1910 dochterbedrijven net over
de grens, onder meer om weer
woord te bieden aan de contingen-
tering. In die tijd was het gebruike
lijk om de eigen handel en indus
trie te beschermen en import van
goederen aan banden te leggen.
Die handelsbeperkingen waren
eenvoudig te omzeilen, door van
uit België en Noord-Frankrijk filia
len te stichten in Zeeuws-Vlaande
ren. Zo kwamen er in korte tijd
ruim twintig bedrijven de grens
over. Alleen al in Kapellebrug ves
tigden zich op het kleine stukje
tussen de Roskam en de Belgische
grens minstens zes bedrijven. De
Franse firmanten met de naam Ti-
berghien konden in 1934 een grote
lap grond van de gemeente in Clin
ge kopen en aarzelden geen mo
ment. Hun textielfabriek Clitex
groeide uit tot een van de grotere
werkgevers in de streek, tot in 1973
ook daar het reorganisatiespook in
verband met de concurrentie op
dook. Krantenkoppen als 'Hoe een
staking een dorpje verscheurt'
schilderen een sfeerbeeld van de
28 dagen durende staking dat jaar.
Hoewel de plooien dan nog glad
gestreken worden, brokkelt ook
Clitex steeds verder af Het doek
voor de laatste 109 werknemers
valt definitief op 19 februari 1982,
terwijl in het jaar daarvoor al af
scheid is genomen van nog eens
194 personeelsleden. Ruim een
kwart eeuw na dato kunnen bezoe
kers aan de expositie in ieder geval
nog eens voelen welk een prachti
ge stoffen er in het Clingse bedrijf
werden gefabriceerd. Hageman
heeft bovendien
beslag kunnen leg
gen op kleding die
gemaakt is van Cli-
texstoffen. Ook
dat is op twee paspoppen te zien.
De fabrieken en fabriekjes deden
goede zaken tot de jaren zeventig
van de vorige eeuw. Moordende
concurrentie uit lage lonenlanden
stak de kop op. Landen als China
produceerden tegen een derde van
de Westerse prijzen, waar de be
drijven niet langer tegen op kon
den boksen. De expositie is gratis
te zien tijdens het museumweek
end (4 en 5 april) en loopt verder
van 13 april tot 24 juni.
axel - Er is een gratis boekje ver
schenen over vogels in de gemeen
te Terneuzen. Burgemeester Jan
Lonink kreeg gisteren op de Anto-
niusschool in Axel het eerste exem
plaar van De brochure 'Van Schel
de tot Zand'. Leerlingen plantten
gisteren tientallen struiken rond
de school en deden onder leiding
van de burgemeester een vogel-
Ik ben even met de fotograaf mee,
riep de verslaggever van deze
krant over de redactie. Er moest
een plaat geschoten in het duinge
bied bij Haamstede. Dat 'even'
bleek een rekbaar begrip.
Het duo was eerst nog blij toen
bleek dat het toegangshek open
stond. Hoefden ze niet te lopen.
Tot bij terugkomst iemand het hek
quiz. Het boekje geeft info over vo-
gels, vogelvriendelijk tuinieren en
de mooiste vogelstekken. Het is
gratis verkrijgbaar bij de bibliothe
ken en gemeentebalies.
Tip? redactie@pzc.nl
op slot had gedaan. Om een lang
verhaal kort te maken: de brand
weer moest worden gebeld om de
heren te bevrijden.
De fotograaf wil vanaf nu graag
per uur worden betaald en niet per
foto. En de verslaggever, die ver
langt een gevarentoeslag. ]e weet
immers maar nooit waar ze je ge
vangen zetten.
door Eugène Verstraeten
terneuzen - Veel vrachtwa
genchauffeurs in Zeeuws-Vlaande
ren dreigen hun baan te verliezen
als gevolg van nieuwe Belgische
wetgeving.
Dat vreest het Terneuzense raads
lid Jan Jonkman (PvdA). Hij
vraagt burgemeester en wethou
ders actie te ondernemen. Volgens
Jonkman dreigt de Belgische over
heid Nederlandse transporteurs
het werk onmogelijk te maken.
Vanaf 1 mei is het wat Brussel be
treft afgelopen met de jarenlange
vrijheid voor de Nederlandse
transporteurs om ook Belgische
vervoersklussen aan te nemen.
Deze zogenoemde vrije cabotage
geldt al sinds 1990 irr de Benelux.
Zo hoeft een vrachtwagen na een
opdracht in België of Luxemburg
niet leeg terug te rijden, maar kan
nog één of een paar klussen extra
doen. Die vrijheid verdwijnt na 1
mei. Vanaf die datum mag een bui
tenlandse vrachtwagen in België
nog maar drie cabotageritten per
week maken.
Jonkman zegt van transporteurs
in de grensregio te hebben begre
pen dat een groot deel van het wa
genpark aan de kant moet blijven
staan, als dit doorgaat. Hij wil dat
B en W in overleg treden met de
provincie en overige grensregio's
om een vuist te maken richting de
Belgische overheden.
