en werk
de hand of hand o
voor... bij zijn advocaat
Schouderklopje vaak
beter dan vette bonus
We verliezen massaal
bril, ski's en skistokken
Bank dupeert klant
met hoge rente
Veel bazen zijn niet
geschikt voor hun baan
PZC Dinsdag 17 maart 2009 27
Geld hebben is één kant van de medaille. Geld uitgeven de andere. Over het
omgaan met geld en de factoren die daarbij een rol spelen, over vrekken en
flierefluiters, potters en verkwisters. Of: waarom houdt de één de hand
zorgvuldig op de knip en heeft de ander een gat in de hand?
door Guus Urlings foto Harry Heuts
Voor een dubbeltje op de eerste rang.
Zo heet het boek waarin
taalhistoricus/ journalist Ewoud
Sanders een jaar of acht geleden
'looi spreekwoorden en zegswijzen
over Nederlands geld' bij elkaar bracht. Zóveel?
Nou, eigenlijk nog veel meer. Er staan er in to
taal ruim 1.300 in. Waarmee direct duidelijk is
hoeveel belang wij aan geld hechten. Zo werkt
dat met taal. Waar het hart van vol is...
Wat doen wij met geld en wat doet geld met
ons? Intrigerende vraag, die niet zo
een-twee-drie te beantwoorden valt, luidt de
conclusie na een gesprek met Gerard Borst, on
derzoeker geldcultuur bij herGeldmuseum in
Utrecht. „De manier waarop mensen met geld
omgaan, wordt bepaald door een samenspel
van factoren", zegt hij. „Voor een deel zijn de fi-
nancieel-economische omstandigheden bepa
lend, maar ook culturele, sociale en psychologi
sche aspecten spelen een rol. Je kunt wel glo
baal een aantal types onderscheiden in de om
gang met geld: van vrek en gierigaard tot ver
kwister, van tobber tot flierefluiter. Uiteindelijk
is de optelsom van al die aspecten toch voor ie
dereen weer anders, heel persoonlijk."
Stelling: eigenlijk heeft iedereen op z'n minst
een béétje van al die uiteenlopende types in
zich en komt - afjhaar gelang de omstandighe
den - nu eens het ene, dan weer het andere
aspect sterker naaf voren.
De tering naar de nering zetten. Typisch Neder
lands gezegde? Nederland heet niet voor niets
een land van kooplui en dominees te zijn, een
land van zuinigheid met vlijt. Het lijkt simpel:
hoe je met je geld omgaat, is afhankelijk van de
vraag hoeveel geld je hebt.
Wie veel heeft, kijkt niet op een euro. Wie wei
nig heeft, draait elk dubbeltje drie keer om.
Maar wie even in zijn naaste omgeving kijkt,
weet dat het niet zo eenvoudig in elkaar zit. Er
zijn mensen met een smalle beurs die, zeker
sinds lenen en kopen op afbetaling steeds ge
makkelijker en verleidelijker worden gepresen
teerd, de filosofie dat 'geld moet rollen' tot
evangelie hebben verheven. Zij rekken daarbij
hun financiële bovengrens steeds verder op.
Het zijn mensen met een gat in de hand.
En er zijn er met een dikke beurs die liever een
euro doormidden bijten dan dat ze ergens 50
cent te veel betalen. De mensen met de hand
op de knip. Tussen die beide uitersten bevin
den zich ontelbare variaties op het thema.
Dankzij al die 'andere factoren' die ons geldge-
drag mede vormgeven.
„Er is bijvoorbeeld de culturele factor", zegt
Borst. „Die is, denk ik, sterk bepalend voor de
manier waarop er tegen geld wordt aangeke
ken. Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken
dat naarmate je in Europa verder naar het zui
den afzakt, de betalingsmoraal steeds slechter
wordt. Dat loopt niet helemaal gelijk op met
de overgang van protestantisme naar katholicis
me, maar de katholieke moraal is natuurlijk
wel wat frivoler dan het toch wat zwartgallige,
tobberige protestantisme. Dus ik denk dat het
zeker meespeelt."
Zijn vader, vertelt Borst, van huis uit protes
tant, zei over zijn (aangetrouwde) katholieke fa
milieleden wel eens dat ze 'niet te vertrouwen'
waren als het om geld ging. „Zwaar aangezet,
zwaar generaliserend, maar er zit, zoals in veel
clichébeelden, wel een kern van waarheid in."
Ook de sociale omgeving drukt vaak een stem
pel op het 'geldgedrag'. Borst: „Geld is een mid
del tot sociale participatie. Mensen willen
graag bij een groep horen, bij een groep die
zich onderscheidt van of afzet tegen andere
groepen. Daarbij kijken ze het liefst naar bo
ven. Als je niet genoeg geld hebt om bij de
groep te horen waar je bij wilt horen, dreig je
geïsoleerd te raken, de schlemiel te worden.
Dan is de verleiding erg groot de grenzen van
verstandig geldgedrag te overschrijden, boven
je stand te gaan leven. Vooral jongeren zijn
daar erg gevoelig voor. Dan móéten ze schoe
nen van dit merk, een truitje van dat merk.
Omdat ze anders niet meetellen. Maar je ziet
het bij volwassenen net zo goed. De buurman
een mooiere auto, een plasma-tv? Dan moeten
wij die toch zeker ook kunnen hebben? Het sta-
tusverhaal. Je moet sterk in je schoenen staan
om daar niet op z'n minst gedeeltelijk door
beïnvloed te worden."
Dan zijn er de psychologische factoren, die te
maken hebben met karakter, persoonlijkheid.
Moeilijk grijpbaar, maar uiteindelijk vaak wél
doorslaggevend voor het 'geldgedrag'. De een
leeft zijn leven voorzichtig, probeert risico's zo
veel mogelijk uit te sluiten, zich van rugdek
king te voorzien. De ander is een tobber,
maakt zich voortdurend zorgen, ziet van alles
ook de schaduwkant. De derde is een losbol,
leeft het leven zoals het komt, heeft maling aan
wat anderen over hem denken en ziet wel
waar en wanneer het schip strandt. Het zijn al
lemaal types die je, als je mensen dan toch op
hun 'geldgedrag' wilt indelen, terugziet in de
vrek, de gierigaard, de potter, de vrijgevige, de
verkwister. We kennen ze allemaal.
Bestaat er ook zoiets als een ideale manier om
met geld om te gaan? De Griekse filosoof Aris-
toteles (vierde eeuw voor Christus) pleitte al
voor matigheid, voor het mijden van extreme
emoties, extreem gedrag. Maar hij realiseerde
zich ook dat dit voor veel mensen geen gemak
kelijke opgave is. 'Geld uitgeven is niet moei
lijk', schreef hij, vrij vertaald. 'Maar geld uitge
ven in de juiste mate, op het juiste ogenblik,
met de juiste bedoeling en op de juiste manier,
dat is niet iedereen gegeven'.
Die woorden zijn bijna 25 eeuwen later nog
steeds niet achterhaald.
©reageren? geld@wegener.nl
vooroverleg met deze instelling.
„Zijn alle stukken volledig, vraag
ik hen. Pas als dat zo is, dien ik de
ontslagaanvraag in. Vaak is het
personeel dan al ingelicht en
heeft bij grotere bedrijven over
leg plaatsgevonden met de onder
nemingsraad en vakbonden."
De ontslagcommissie van het
UWV Werkbedrijf beslist vervol
gens over de ontslagaanvraag. De
met ontslag bedreigde werkne
mer wordt niet gehoord (zoals bij
de kantonrechter). In Arnhem
looptnu een proef waarbij dat wel
het geval is. Een werknemer kan
instemmen met zijn ontslag of
verweer voeren. Voert hij ver
weer, dan moet hij volgens Ganze
boom goed kijken of aan alle cri
teria om ontslag toe te wijzen, is
voldaan. Financiële gegevens van
het bedrijf krijgt hij niet toege
stuurd, maar kan hij ze wel inzien
bij het UWV Werkbedrijf.
Wat tegenwoordig vaak gebeurt,
is dat ontslag plaatsvindt via een
beëindigingsovereenkomst, bui
ten het UWV om. Ganzeboom
schat dat de helft van onvrijwilli
ge ontslagen op deze manier
wordt gerealiseerd. De beëindi
gingsovereenkomst is mogelijk
omdat in 2006 de verwijtbaar-
heidstoets is versoepeld. „Tot die
tijd had je geen recht op WW als
je meewerkte aan je ontslag. Nu
mag je meewerken aan je eigen
ontslag en houd je recht op een
WW-uitkering, mits jij maar niet
diegene bent die het initiatief
heeft genomen."
Bedrijven geven soms een bonus
als werknemers met een beëini-
gingsovereenkomst in stemmen.
„Voor werknemers is het zaak
een beëindigingsovereenkomt al
tijd te laten controleren door een
arbeidsrechtkundige", zegt Ganze
boom. „Vaak geven werkgevers
hun werknemers hier geld voor."
Tip 1
Een arbeidsrechtspecialist
heeft een specialisatie-acade
mische opleiding aan de Gro-
tius Academie of de PALA ge
daan.
Tip 2
Voor de procedure zie
www.werk.nl
Tip 3
Houd bij beëindigingsovereen
komst rekening met de opzeg
termijn. Alleen dan kun je in
aanmerking komen voor WW
die aansluit op het einde van
het dienstverband.
Veel werknemers hebben helemaal
geen behoefte aan bonussen om
wat harder te werken of überhaupt
hun werk te doen. Als ze van hun
baas af en toe een spreekwoorde
lijk klopje op hun schouder krij
gen, zijn ze meestal al tevreden,
blijkt uit een bericht op www.ma-
nagersonline.nl. Ook blijkt dat nu
het economisch fors slechter gaat,
werkgevers meer aandacht hebben
voor het vinden van personeel dat
past binnen het bedrijf en er lang
wil blijven. Daarom vinden ze per
soonlijkheid en ambities vaak be
langrijker dan intelligentie.
Net als in de zomervakantie, verlie
zen we tijdens de wintersport het
vaakst onze bril. Volgens de reis-
en recreatiespecialist Europeesche
Verzekeringen staat de bril op de
eerste plaats van zaken die tijdens
de wintersport worden kwijtge
raakt en waar de verzekeraar een
claim over krijgt. Verder doen ca
mera's, koffers en mobieltjes het
ook goed in de lijst. Ook ski's en
skistokken raken vaak zoek, in te
genstelling tot skischoenen. Maar
ja, die schoenen doe je ook meest
al niet uit op de piste.
foto ANP
Banken houden de variabele rente
kunstmatig hoog. Hierdoor kun
nen huizenbezitters niet profiteren
van de huidige rentedalingen. Dat
stelt hypotheekadviseur Nationale
Hypotheek Pas (NHP). Volgens
NHP stoppen sommige banken
met het aanbieden van een variabe
le rente of ze maximeren het ge
deelte van de hoofdsom dat met va
riabele rente kan worden afgeslo
ten. Andere banken hanteren een
forse opslag. De Europese Bank ver
laagde begin deze maand de Euro
pese rente naar 1,5 procent.
Veel leidinggevenden zijn niet ge
schikt voor hun baan. Voor deze
functies wordt te veel geselecteerd
op de verkeerde kwaliteiten. Dat
concludeert Peter Vonk, eigenaar
van adviesbureau Vonk Competen
tie Expertise. Zijn bureau liet een
geschiktheidsonderzoek doen on
der achtduizend leidinggevenden.
Volgens Vonk moet er vooral gese
lecteerd worden op de 'alfafactor':
een combinatie van kenmerken
waarbij assertiviteit, empathie en
zelfkritiek de kern vormen. Mo-
menteél gebeurt dat onvoldoende.
