Buitengebied
Nieuw: de verbrede akkerrand
Die lig as 'n slunse op de banke
1 2 Dinsdag 17 maart 2009 PZC
De Zuidelijke Land- en Tuinbouworgani
satie en stichting Het Zeeuwse Land
schap willen de akkernatuur in de pro
vincie een stevige zet vooruit geven.
Dat doen ze door het introduceren van
een nieuw type akkerrand: breder en af
wisselender en ingezaaid met tarwe.
Gunstig voor de bedreigde vogels van
het boerenland en de eveneens bedreig
de akkerkruiden.
door Rinus Antonisse
Je mag het best een kwaliteitsslag noe
men. Het ontwikkelen van een
nieuw type akkerrand, die broedvo-
gels, wintervogels en bijna verdwe
nen akkerkruiden ten goede komt. Met
een passende vergoeding voor de boeren
die meedoen. Bijkomend voordeeltje is
dat ze hun akkers wat makkelijker kun
nen bewerken, door het verdwijnen van
grillige perceelsscheidingen.
Wat kun je aan een beter agrarisch na
tuurbeheer doen op landbouwgrond en
wat is dan inpasbaar in de moderne be
drijfsvoering? Met dat uitgangspunt heb
ben de Zuidelijke Land- en Tuinbouwor
ganisatie (ZLTO) en stichting Het Zeeuw
se Landschap (HZL) samen gekeken naar
mogelijkheden, vertelt Wico Dieleman
van ZLTO.
Hij herinnert eraan dat ruim tien jaar ge
leden de boeren op Schouwen-Duive-
land via actie Zonnestraal het initiatief
namen voor akkerranden. Dat sloeg pro-
vinciebreed zeer aan en inmiddels is een
oppervlakte van 500 hectare ingericht.
Meestal worden de randen - met een
breedte vanaf 6 meter tot 9-12 meter - in
gezaaid met een mengsel van grassen en
bloemzaden. Soms kiezen boeren zelfs
voor een duurder mengsel om het land
schap meer kleur te geven.
Hoewel leuk om te zien, zijn de natuur
waarden van dergelijke randen niet echt
hoog. Van het nieuwe type akkerranden
hebben ZLTO en HZL hogere verwach
tingen. Ze zijn breder: stroken van mini
maal 9 tot 15 meter. Ze mogen een wisse
lende breedte hebben en zo een grillige
perceelsscheiding volgen. Het inzaaien ge
beurt met zomer- of wintergraan. De in
richting van een strook is gevarieerd:
kaal (braak), graanstoppels en
niet-geoogst graan. Zo is sprake van drie
stroken in één akkerrand.
Dieleman legt uit dat dit speciale bedoe
lingen heeft. Akkervogels willen graag
De leeuwerik
foto Chiel Jacobusse
Een grassige akkerrand, die wisselende stroken heeft. Zo moet de nieuwe verbrede ak
kerrand er ook gaan uitzien, zij het ingezaaid met tarwe. foto ZLTO
een wat lage, open vegetatie om op te
landen, een wat hogere voor dekking en
kale stukjes om een stofbad te kunnen
nemen. Kale grond warmt sneller op dan
begroeide, waardoor bodeminsecten eer
der opkomen en dat betekent voedsel
voor de vogels en hun jongen. In najaar
en winter zijn het laten staan van een
strook graan en de aanwezigheid van een
strook stoppels gunstig voor wintergas-
ten: dekking en vooral voedsel.
HZL stelt op eigen akkers gekweekt onge-
schoond zaaizaad zonder probleem-on
kruiden) beschikbaar. Dat heeft voor de
flora het voordeel dat (bijna) verdwenen
akkerkruiden in de randen tot bloei kun
nen komen. Dit zaaizaad wordt, in tegen
stelling tot het graan, los op de stroken
gezaaid, zegt Dieleman. Het ministerie
van LNV betaalt dit jaar de kosten van
het project. Er is geld om 30 hectare nieu
we akkerranden in te richten. Verdeeld
over heel Zeeland zijn er zo'n 20 deelne
mende agrariërs gevonden, waardoor de
oppervlakte nagenoeg is uitgegeven. Die
leman hoopt dat de provincie de volgen
de jaren betaalt. Eén jaar is te kort om te
onderzoeken of het nieuwe type akker
rand ook werkelijk vruchten afwerpt.
Project voor vogels en kruiden
Met het project nieuwe, verbrede akker
randen wordt gemikt op verschillende
doelsoorten.
Bij de broed- en wintervogels gaat het
om patrijs, veldleeuwerik, gele
kwikstaart, graspieper, zomertortel,
kneu, grauwe gors en kwartel.
De roofvogelsoorten blauwe en bruine
kiekendief, steen- en velduil zijn met bre
dere randen gebaat.
Er ontstaan kansen voor behoud en te
rugkeer van akkerrkuiden als akkerbo-
terBloem, akkerdoornzaad, bolderik,
dreps, korensla, naakte lathyrus, naalden-
kervel en slanke wikke.
Naast ZLTO en HZL wordt het project
gesteund door Stichting Landschapsbe
heer Zeeland en andere organisaties in
de werkgroep soortenbeleid van de pro-
V V.
door Rinus Willemsen
Hie moe je jas dichte doen," 'óór ik een
moeder zeggen tegen een mannetje dat
op den 'oek van de straote zit te spelen.
,,'t Is vee te koud," gaat ze vérder, „en
strekjes stik je wee van de koosse."
't Is een paor daogen geleejen en best wè schóón
weertje. Dan is 't te begruupen dat de kleine
joengers buuten gaon speelen op woensdagmid
dag. Z en ommerst al den 'êêlen winter binnen
gespeeld mee dit en dat. Mao vooral mee udder
computer, 't Liekent wè of ze daor nóóit nie op
uutgekeeken raoken.
Dat is al zó an 'k 's morgens nao m'n wérk gaon.
Zóó roond 'n uur of achte. As de tillevisie nie an-
stapt, dan is 't wè de computer.
'n Ènde vèder in de straote is 't 'êêlemao raok.
Daon staon de computer saomen mee de tillevi
sie an. 'n Vintje van 'n jaor of tiene zit voor de
tillevisie mee 'n boter'am in z'n moond en den
spilcomputer op z'n schóót. En dan mao schie
ten op en poefen op de tillevisie.
„Hie mag alle spilletjs doen, mao d'r mag niks
nii van blóót of bloed bie ziin," zegt z'n moeder
altied. En daor 'ou Gerben z'n eigen an. Wan tie
weet ook wè: dan is de leute uut. Daor is moe
der best streng op. Gêên blóót en gêên bloed.
Mao schieten mag. En om de weeke is 't wisse
len. Gerben op de tillivisie en zusje op de com
puter of't omgekêêrde. En 't is wisselen op zoon-
dag. Ook as 't verkantie is. Ook daor is moeder
'êêl streng op. Noe is de computer altied favo
riet. Zowel bie Gerben als bie Marjorie. En as 't
verkantie is en je kan dan 'n 'êêle weke op inter
net zitten spelen... Dan ei je geluk.
„Wudder zouen eigenlijk wè twi computers
moeten 'èn!" riep moeder wan'opig 'n paor we
ken geleejen in de carnevalsverkantie. Marjorie
mocht d'n 'êêle op de computer en Gerben 'ao
niks anders te doen dan over eur schouwer mee
te kieken op 't beeld, 't Leutigst vindt ze ielke
kêêr om twi of drie barbies an- en uut te
kleejen. „Zoonde van de computer", 'ao Gerben
nao drie daogen geroepen, „zukke diengen kan
je ook mee j'n echte barbies doen."
En binst docht tie: „Laot mi dan op die compu
ter spelen." Mao da goeng nie deu. Daor 'ao moe
der voo gezurgd. „Hie op de spelcomputer van
de tillevisie," 'ao ze resoluut gezeid. En nie zó
zachtjes ook.
En noe was tie buuten an 't spelen. Mee z'n kar-
re 'aolt tie zand en stêênen en lost dat allemao
op d'n óek van de straote. ,,'k Gaon 'n kastéél
maoken," roept tie tegen z'n moeder. „Mee 'n
gróóte toren en vee waoter in de slóóte."
Moeder komt even dichterbij en ritst z'n jasje
dicht. Z'n witte haren sliengeren rond z'n bolle,
'n Alve snottebelle sliengert mee. Moeder pakt
een zakdoekje en vrieft 's onder z'n neuze. Een
vrouw komt aangefietst en stopt. Ook een moe
der, zó te zien an 't zitje achterop de begaoged-
raoger. En dan komt het 'êêle ver'aol van Ger-
bens dikke keele en z'n piene achter z'n trom
melvlies wee nao buuten. Dat de KNO-arts niks
nie kon vinnen, mao da je toch nie voo niks
mee zo'n vintje nao de dokter gaot. En 's aovus
is tie niks nie mêê wêêrd, dan ligt ie mao as 'n
slunse op de banke.
Intussen is Gerben a wee vee vérder mee z'n kas
teel. „Dis de brugge, mamma," roept tie. ,„Noe
gaon ze vechten. De warte tegen de róöie."
Uut z'n zakken 'aol tie een 'anvol soldaoten en
zet de röóie soldaoten op de muren van 't
kastéél. De zwarte staon achter de gracht.
„Schiet ze dóód," roept tie en binst kiekt ie nao
z'n moeder. En zachtjes d'r achteran: „Mao gêên
bloed, ee mamma?"
