20%I
Een hoefstal langs de
Vaart achter aankleding
van Scheldeboulevard
Vrienden van de Travalje pleiten
voor herwaardering hoefstallen
Serviceclub Kiwanis deelt meer
cadeaus uit ter ere van jubileum
OP MULTISHADES
Genieten
Historisch interessante
travaljes ten prooi aan
willekeur eigenaren.
'Stalletjes staan direct aan de weg, zodat iedereen in
een oogopslag ziet hoe paarden werden beslagen.'
Stichting zet zich in
voor onderhoud en
voorlichting travaljes.
Travaljes in Zeeland
22 Donderdag 12 maart 2009 PZC
Z
Actie geldig t/m'31 maart 2009.
door Wout Bareman
TERNEUZEN - De Scheldeboulevard
in Terneuzen wordt nog dit jaar
verder aangekleed. Daarmee los
sen burgemeester en wethouders
een oude belofte aan de gemeente
raad in. Die vroeg het college een
jaar geleden de herinrichting van
het stuk Scheldeboulevard tussen
Waterfront en het 'oude' verpleeg
huis Ter Schorre te financieren uit
het begrotingsoverschot over 2008.
Wethouder Jaap Bos (openbare
werken): „Ik heb de zaak nog even
aangekaart in het college en de be
vestiging gekregen dat er inder
daad geld geparkeerd staat voor de
uitvoering van de derde fase. Ik
ben nu in overleg met onder ande-
door René Hoonhorst
AXEL - Kiwanis Axel Zeeuws-Vlaan-
deren viert haar zilveren jubileum
met het uitdelen van cadeautjes.
De serviceclub geeft voor elk le
vensjaar duizend euro, waarmee
dit jaar 25 mille voor goede doelen
is bestemd.
Regionale non-profit-organisaties
(verenigingen of stichtingen bij
voorbeeld), die voor een bijdrage
in aanmerking willen komen, moe
ten voor 1 mei een verzoekschrift
indienen. Goede doelen waarvan
kinderen profiteren, hebben een
streepje voor: de Kiwanis zijn na
melijk opgericht om 'de kinderen
van de wereld te dienen'. De crite
ria waaraan aanvragers van een gel
delijke bijdrage moeten voldoen
zijn op www.kiwanisaxel.nl te vin-
ZMttwSË
Het Middelburgse gezin had een
huisje gehuurd in de bossen van
Brabant. Even weg, even de zinnen
verzetten.
Inge kon vanuit haar logeerbed in
de slaapkamer haar vader in de
keuken zien redderen. Gebakken ei
tje met spek voor het ontbijt, rook
ze even later.
„Ach", hoorde ze de kok even later
ren de stedebouwkundige om te
zien of het oorspronkelijke plan
moet worden bijgesteld. Als de ge
meenteraad in juni akkoord gaat,
kunnen we in het najaar aan de
slag." Als het aan Bos ligt, wordt
de aankleding van de resterende
anderhalve kilometer dijk in één
keer uitgevoerd. Lukt dat niet, dan
wordt in ieder geval de verlichting
geplaatst en volgen andere aanpas
singen iets later. De aankleding
was jarenlang een punt van discus
sie. Met name de raadsleden Pim
Broekhuysen (eigenlijst) en Bram
Stoffels (TOP Gemeentebelan
gen) toonden zich fervent pleitbe
zorger, maar aanvankelijk werden
andere prioriteiten gesteld.
door René Hoonhorst
De oudste travalje van Zee
land mag niet verloren
gaan. De stichting Vrien
den van de Travalje roept de ge
meente Sluis op actie te onderne
men om de uit 1740 daterende
hoefstal te redden.
Of de gemeente daartoe in staat is
of zelfs genegen is, is de vraag. De
travalje staat in de buurtschap Sas-
put en is particulier eigendom.
Het hoefstalletje,
met later aange
bracht dak met ro
de singeltjes (imi
tatie-leitjes), staat
voor een woning,
waaraan een oude smederij en een
voormalig schooltje zijn gekop
peld. Het gedoetje staat te koop en
de bewoners Zijn al verhuisd. De
eigenaar hoopt dat er een koper
opduikt, die hart voor cultuur-his
torie heeft. Want regels of wetten
om de travalje te beschermen zijn
er niet.
Vertrouwen in de gemeente Sluis
heeft de eigenaar in elk geval niet.
Bij het informeren naar subsidie
mogelijkheden voor het opknap
pen en onderhouden van de traval
je ving hij telkens bot. Toen hij
zich uit kolere eens liet ontvallen
dat hij de zaag in de oudste Zeeuw
se hoefstal zou zetten, kreeg hij te
horen: 'U gaat uw gang maar'. De
huidige eigenaar vertoefde maar
een paar jaar in Sasput. Hij is in
die korte tijd niet toegekomen aa'n
het renoveren van het dak boven
de travalje. „Die singeltjes zijn
ronduit lelijk. Ik had er weer dak
pannen op willen leggen, maar
ben 'daar - ook al vanwege gebrek
aan gemeentelijke medewerking -
niet aan toegekomen." De eigenaar
benadrukt dat hij de hoefstal wel
altijd goed heeft onderhouden.
Door er jaarlijks een teerachtig
spul op te smeren, kregen houtrot,
wormen en kevers geen kans.
De Vrienden van de Travalje zijn
blij dat het provinciale boegbeeld
van de hoefstallen nog immer
goed herkenbaar is. Het verdriet
de stichting echter wel dat de ge
meente Sluis geen regeling kent
om afbraak tegen te gaan. De
Vrienden verenigden zich juist om
de cultuur-historisch interessante
stalletjes, die vaak nog voor ieder
een te zien zijn langs de openbare
weg of bij een boerderij, voor het
nageslacht te bewaren.
In de gemeente Sluis zijn behalve
in Sasput, ook nog travaljes in
Groede en Sint-Anna-ter-Muiden.
De laatste dateert van eind vorige
eeuw en is in opdracht van de
voormalige gemeente Sluis-Aar-
denburg nieuw gemaakt om het
anderhalfjaar terug gesloten land
bouwmuseum te promoten. De
traverse in het Groedse Slijkstraat-
je is wel een historisch exemplaar
en al jaren toe aan een opknap
beurt. Een woordvoerder van het
Vlaemsch Erfgoed riep streekbewo-
ners onlangs op om het bestaande
cultureel erfgoed op te knappen
vooraleer 'nieuwe historie' te creë
ren. Hij slaakte de noodkreet om
dat in Cadzand-Dorp wordt ge
werkt aan een nieu
we travalje op de
historische plek
voor de oude smid
se. Hoewel ook
woordvoerder ]ohn
van Haver alle oude travaljes graag
hersteld ziet, wil hij initiatieven
voor de bouw van nieuwe niet ont
moedigen. „Zeker niet in Cad-
zand-Dorp. Een travalje daar past
perfect in de dorpskern en is een
verrijking voor de streek."
Er is nog zo'n tien procent over
van de naar schatting 350 travaljes
die ooit de Zeeuwse trekpaarden
ter beschikking stonden, stelt Van
Haver. „Het is mooi dat veel van
de stalletjes gewoon voor iedereen
te zien zijn in het openbaar. Aan
schouwelijker kan je geschiedenis
niet maken voor jong en oud."
den. Eind juni maken de Kiwanis
bekend welke doelen in de prijzen
vallen. Om het geld in te zamelen,
zetten de 35 serviceclubleden dit
jaar een aantal activiteiten op sta
pel. Aan het eind'van het jaar ver
koopt de club traditioneel cham
pagne en amarillissen. Daarnaast
is er donderdag 2 april een swin
gend caribisch feest in Porgy 8c
Bess in Terneuzen: Kiwa Cariba.
Het jazzbolwerk wordt die avond,
al vanaf 17.00 uur, veroverd door
de samba. Kaarten voor het festijn
kunnen al worden gereserveerd
via dekerf@zeelandnet.nl.
In oktober heeft de club het Schel-
detheater weer afgehuurd voor de
derde Kiwanis Kennisquiz. Bedrij-
venteams proberen elkaar erudiet
of snoeverig de loef af te steken.
Tip? redactie@pzc.nl
tevreden roepen, „waarom hebben
we niet 48 weken per jaar vakan
tie en moeten we maar vier weken
werken
Inges moeder bleek wakker en bij
de pinken.
„Omdat", riep ze vanuit haar ech
telijke sponde, „omdat je dan van
je werk gaat genieten. En dat is
nou ook weer niet de bedoeling."
De travalje, of in gewoon Ne
derlands hoefstal, is in fei
te een vooroorlogse 'paar-
dengarage'.
Werkpaarden liepen vaak over
straat en hoefijzers sleten daar
door snel. In de travalje, die in na
genoeg elk Zeeuws dorp te vinden
was, kon de hoefsmid het paard
snel van nieuw 'schoeisel' voor
zien. Toen na de oorlog landbouw-
Q Nieuwerkerk
fl; Dreischor(3 stuks)
Q Noordgouwe
Q Kerkwerve
Q Noordwelle
Q. Ellemeet
O Haamstede
iQi Kats
Q: Kortgene
Kamperland
Sint-Annaland
Tholen Stad
ffl; Wemeldinge
Biezelinge
's-Heer Arendskerke
O 's-Heer Hendrikskinderen
ffi) Eindewege
machines en auto's het werk van
paarden overnamen, verdwenen
dg travaljes een voor een uit het
straatbeeld. Totdat de inmiddels
85-jarige Wim Noordermeer uit
Goes zich het lot van de hoefstal
len aantrok. Voor de TXveede We
reldoorlog had bijna elk dorp een
hoefstal, weet Noordermeer nog
uit eigen ervaring.
Hij wekte interesse bij John van
Haver, gemeente-archivaris in
Noord-Beveland, en samen richt
ten ze de stichting Vrienden van
de Travalje op. De belangrijkste in
spanning die de stichting in de eer-
Verspreid door de provincie staan,
voor zo ver bekend, nog 36 travaljes.
Waar zijn deze te vinden?
ste jaren van haar bestaan leverde,
is het in kaart brengen van de nog
bewaard gebleven travaljes in Zee
land. „En nu komt het er op aan
ons in te zetten voor het behoud
ervan. Een aantal verkeert in zeer
slechte staat. Het is belangrijk dat
gemeentes bereid zijn ze te onder
houden. Het is cultureel erfgoed",
stelt stichtingsvoorzitter Noorder
meer. Hij zou graag meer aan voor
lichting doen, vooral onder jonge
ren. Om de roem van de hoefstal
len uit te dragen, moet bij elke tra
valje in Zeeland een informatie
bordje komen, stelt de stichting.
's-Heer Abtskerke
Kwadendamme
Oudelande
Heinkenszand
Kleverskerke
Veere
Gapinge
Grijpskerke
Westkapelle
Biggekerke
Koudekerke
Hulst
Sasput
Groede
Sint Anna ter Muiden
Westdorpe
Hoek
Willem Adriaansens bron Stichting vrienden van de Travalje
