Kamperland krijgt
Protest tegen plantsoen
bij Erasmuspark Goes
Vrienden van de Travalje pleiten
voor herwaardering hoefstallen
Ook Ellewoutsdijk en Driewegen
mogelijk zonder verkeersborden
Politie verlengt onderzoek naar
doodsoorzaak Kattendijkenaar
22 Donderdag 12 maart 2009 PZC
Bram Dierkx restaureert
teruggevonden hoefstal
in Ambachtscentrum.
Het achterbeen van het paard ging achter
op de flankbalk Restaurateur Bram Dierkx
Stichting zet zich in
voor onderhoud en
voorlichting travaljes.
Travaljes in Zeeland
B
door Frank Balkenende
GOES - Een openbaar park tussen
de vier woonblokken die straks
Erasmuspark in de Goese Polder
vormen. Dat is vragen om proble-.
men, vindt de Cliëntenraad Eras-
musflat, die bij de gemeente be
zwaar maakt tegen het ont-
werp-bestemmingsplan Erasmus
park.
De huidige serviceflat wijkt (vanaf
2011) voor vier woonblokken met
150 appartementen, inclusief zorg
voorzieningen. De Cliëntenraad
juicht dit toe. Echter niet het plan
van woningbouwvereniging RWS
om tussen de woonblokken een
voor iedereen toegankelijk park
met fiets- en voetpaden aan te leg
gen. De Cliëntenraad Erasmusflat
voorziet dat het parkje snel een
hangplek wordt, met mogelijk
overlast voor bewoners en zorgper-
soneel.
Een deel van de huidige huurders,
verenigd in de Huurderswerk
groep Erasmusflat, strijdt voor be
houd van de huidige serviceflat
(135 appartementen). Die kan wat
hen betreft nog jaren mee en
sloop is dus overbodig. Het ont
werp voor Erasmuspark kan de
groep niet bekoren. Eén huurster,
die de kar trekt in de Huurders
werkgroep, maakt op persoonlijke
titel bezwaar tegen 'gedwongen'
verhuizing. Ze vreest in woonge
not sterk achteruit te gaan.
door Harmen van der Werf
OUDELANDE - Het verkeersborden-
vrij maken van de dorpskern van
Oudelande is zo succesvol verlo
pen dat Borsele overweegt ook de
verkeersborden in Driewegen en
Ellewoutsdijk weg te halen. Met
de bewoners moet hierover nog
overleg worden gevoerd.
Twee jaar geleden zijn alle ver
keersborden in Oudelande wegge
haald. Dat gebeurde bij wijze van
proef Het initiatief kwam van de
dorpsraad Oudelande. Eén van de
dorpsraadleden kwam met het
idee. Hij wist van een vergelijk
baar project in het Friese dorp
Makkinga in de gemeente Ooststel-
door Frank Balkenende
KATTENDIJKE - De politie heeft nog
minimaal twee weken nodig om
inzicht te krijgen in de doodsoor
zaak van de 60-jarige man die afge
lopen zondagavond levenloos
werd aangetroffen in een woning
aan de Striephoekstraat in Katten-
dijke.
Sectie op het lichaam heeft voorlo
pig nog geen duidelijkheid ver
schaft over de vraag of er sprake is
van een natuurlijke dood. Volgens
een politiewoordvoerster geeft de
door David Duijnmayer
Ooit stond Zeeland er vol
mee, nu weten veel men
sen niet eens meer wat
het is: de travalje. Een hoefstal,
waarin paarden vastgezet werden
om een set nieuwe hoefijzers aan
gemeten te krijgen. Bram Dierkx
(75) is dezer dagen in het Goese
Ambachtscentrum druk bezig met
het restaureren van een exemplaar
uit Kamperland, dat jarenlang in
een schuur heeft
gelegen.
Al borend en
schavend legt
Dierkx uit hoe de
verschillende on
derdelen straks weer een functio
nerende travalje vormen: „Het ach
terbeen van het paard ging achter
dit klosje op de flankbalk. En als
een paard echt tegenstribbelde, ge
bruikten ze de broekrol - een zeil
dat onder zijn buik doorging en
waarmee hij een klein stukje de
lucht in werd getild." Het is duide
lijk: Dierkx heeft het over een ap
paraat uit vervlogen tijden.
De travalje waaraan hij werkt,
stond ooit in de smederij van
hoefsmid Willem Leenpoel. Toen
zijn achterneef René Leenpoel het
huis begin jaren tachtig kocht, trof
hij er twee travaljes aan. De ijze
ren, die buiten had gestaan, was
volledig weggeroest, maar de hou
ten travalje was nog in goede staat.
Dus demonteerde hij het ding en
bewaarde het in onderdelen in
zijn schuur - waar het vervolgens
vijfentwintig jaar heeft gelegen.
Toen René iets las over de stich
ting Vrienden van de Travalje, ont
stond het idee om de oude
hoefstal op te laten knappen.
John van Haver, vice-voorzitter en
PR-man van de stichting, wist nog
wel een geschikte locatie voor het
apparaat: de eigenaren van pen
sion D'ouwe Smidse in Kamper-
land hadden hem al eens laten we
ten een travalje voor de deur te
willen hebben. Ook zorgde Van
Haver dat de materialen naar de
werkplaats van Dierkx in Goes ge
bracht werden.
Dierkx, die de stichting adviseert
en helpt op technisch gebied,
heeft de nodige ervaring met tra
valjes. Hij maakte voor Heinkens-
zand en Kats al eens een volledig
nieuwe houten travalje.
Veel originele houten travaljes zijn
er niet meer, denkt Dierkx. „De
meeste travaljes die nu nog over
eind staan, zijn van ijzer. Die van
hout rotten weg, als ze niet goed
onderhouden worden." De traval
je van Kamperland is grotendeels
in goede staat. „De travalje is ge
maakt van Amerikaans grenen,
van net na de oorlog. Het ijzer
werk is helemaal compleet. Alleen
de hoekpalen die onder de grond
zaten, zijn aangetast. Daarvoor
heb ik nieuw hout gekocht: piquia-
rana, hardhout uit het amazonege
bied. Dat moet zeker een mensen
leven meegaan."
Bij een stuk cultureel erfgoed als
een travalje hoort ook traditioneel
gereedschap, en daaraan heeft
Dierkx geen gebrek. In het vertrek
naast de werkplaats
1. i| heeft hij een mu-
ait IZlOSje seumpje ingericht
met ouderwets, in
onbruik geraakt ge
reedschap.
„Het meeste krijg ik van oud-leer
lingen van de ambachtsschool,
waar ik jarenlang les heb gegeven."
Voor de restauratie maakt hij bij
voorbeeld gebruik van een stoel-
boor om gaten te boren en toogna-
gels om de balken 'in elkaar te trek
ken'. „Het enige moderne gereed
schap wat ik gebruik, is een elektri
sche schaafmachine, want dat tro
pisch hardhout met de hand scha
ven is niet te doen".
De herstelde travalje wordt op 2
mei feestelijk heropend bij pen
sion D'ouwe Smidse aan de Noord
straat in Kamperland.
lingwerf Een dorp zonder ver
keersborden oogt fraaier, luidde
het argument, en in Oudelande is
het niet zo druk dat er per se ver
keersborden moeten staan.
Inmiddels is de proef geëvalueerd.
De ervaringen zijn positief Het
Borselse college van B en W heeft
deze week besloten Oudelande ver-
keersbordenvrij te houden. De pa
len waaraan de borden bevestigd
waren, worden nu ook verwijderd.
Eén probleempje doet zich nog
wel voor, met parkeren in de vrij
smalle Doelstraat, één van de toe
gangswegen tot het dorp. Borsele
gaat onderzoeken of er meer par
keerruimte kan komen.
sectie wel aanwijzingen om verder
onderzoek te doen. Daarbij wor
den de bevindingen van de sectie
vergeleken met beschikbare medi
sche informatie over het slachtof
fer.
De politiewoordvoerster onder
streept dat het op dit moment nog
steeds onduidelijk is of 'dit wel
een zaak is'. „Er is twijfel gerezen,
maar het is een lastig onderzoek.
Het speelt zich af in een grijs ge
bied. Het kan ook zijn dat er niets
aan de hand is."
De travalje, of in gewoon Ne
derlands hoefstal, is in fei
te een vooroorlogse 'paar-
dengarage'. Werkpaarden liepen
vaak over straat en hoefijzers sle
ten daardoor snel. In de travalje,
die voor de Tweede Wereldoorlog
in nagenoeg elk Zeeuws dorp te
vinden was, kon de hoefsmid het
paard snel van nieuw 'schoeisel'
voorzien. Toen na de oorlog land-
Q Nieuwerkerk
Q Dreischor (3 stuks)
jQ; Noordgouwe
Qj Kerkwerve
A Noordwelle
Q Ellemeet
Q Haamstede
Q Kats
Q Kortgerie
Q Kamperland
Sint-Annaland
O Tholen Stad
Wemeldinge
Q Biezelinge
's-Heer Arendskerke
O 's-Heer Hendrikskinderenf
(5 Eindewege
bouwmachines en auto's het werk
van paarden overnamen, verdwe
nen de travaljes een voor een uit
het straatbeeld.
Totdat de inmiddels 85-jarige
Wim Noordermeer uit Goes zich
het lot van de hoefstallen aantrok.
Hij wekte interesse bij John van
Haver, gemeente-archivaris in
Noord-Beveland, en samen richt
ten ze de stichting Vrienden van
de Travalje op.
De belangrijkste inspanning die de
stichting in de eerste jaren van
haar bestaan leverde, is het in
kaart brengen van de nog bewaard
Verspreid door de provincie staan,
voor zo ver bekend, nog 36 travaljes.
Waar zijn deze te vinden?
gebleven travaljes in Zeeland. „En
nu komt het er op aan ons in te
zetten voor het behoud ervan. Een
aantal is in zeer slechte staat. Het
is belangrijk dat gemeentes bereid
zijn ze te onderhouden", stelt voor
zitter Noordermeer.
Daarnaast wil de stichting de ken
nis over travaljes uitdragen. Van
Haver denkt aan het geven van le
zingen op scholen of voor heem
kundige kringen en het plaatsen
van informatiebordjes bij travaljes.
Ook werkt hij aan een expositie
die in oktober in het Goese stads
kantoor moet komen.
's-Heer Abtskerke
Kwadendamme
Oudelande
Heinkenszand
Kleverskerke
Veere
Gapinge
Grijpskerke
Westkapelle
Biggekerke
Koudekerke
Hulst
Sasput
Groede
Sint Anna ter Muiden
Westdorpe
Hoek
Willem Adriaansens bron Stichting vrienden van de Travalje
