Legionella
In de WAO na
besmetting
10 Donderdag 12 maart 2009 PZC
Legionellabacterie (uitvergroot).
De veteranenziekte wordt veroorzaakt door
deze bacterie en is een vorm van longontstek
ing. De ziekte is voor het eerst geconstateerd in
1976 bij een reünie van Vietnam-veteranen in
een hotel in Philadelphia; 221 mensen werden
ziek, van wie er 34 overleden.
Vandaag wordt de legionellabesmetting in
het Noord-Hoilandse Bovenkarspel
herdacht. Daarbij kwamen tien jaar geleden
32 mensen om, 200 raakten gewond. Een
ramp, zeggen de getroffenen en
nabestaanden. Een ramp die morgen weer
kan gebeuren. Want de legionellabacterie is
nog lang niet de kop ingedrukt.
door Tanja Kits en John Jas
illustratie Chantal van Wessel
Temperaturen waarbij legionella kan voorkomen
70 tot 80 'C: Totale doding van legionellabacterie.
66 °C: Legionella sterft binnen 2 minuten.
60 °C: Legionella sterft binnen 32 minuten.
55 °C: Legionella sterft binnen 5 tot 6 uur.
50 °C: Legionella kan overleven maar vermenigvuldigt zich niet.
35 tot 46"C: Ideale temperatuur voor legionella om zich te vermenigvuldigen.
20 tot 50"C: Legionella is in staat om te groeien.
20°C: Legionella kan overleven maar de bacterie is niet actief.
infographics; CvW
Flink doorspoelen als een kraan lang niet is
gebruikt. Laat maar lekker tien minuten lo
pen. Zonde van het water, inderdaad, maar
eventuele legionella verdwijnt daardoor wel
in het afvoerputje.
Het is de belangrijkste les die is geleerd na het drama
in Bovenkarspel, waar in februari 1999 op de Flo-
Sra-tentoonstelling bezoekers werden besmet met de
legionellabacterie. Een vervuilde waterslang, gekop
peld aan een whirlpool, zorgde er in februari 1999
voor dat bacteriën zich via waternevel könden neste
len in de longen van bezoekers. Binnen enkele weken
na het bezoek waren 32 van hen overleden aan de ve
teranenziekte. Ruim tweehonderd andere levens wer
den verwoest door blijvende ziekteverschijnselen als
chronische vermoeidheid, karakterveranderingen,
spierpijn en concentratieproblemen.
De ramp kan morgen zo weer gebeuren, zegt dr. Tam-
mo Bieze, directeur van het bedrijf Total Water Mana
gement Services (TWMS), dat zich uitvoerig met het
legionellaprobleem bezighoudt. „Het lek is nog niet
boven, om in passende beeldspraak te blijven. Dat
doorspoelen zit nu wel tussen de oren bij veel men-
Ze had een pittige baan als
manager in de gezondheidszorg.
Maar Cerda Kass (60 jaar) kon
haar werk na haar legionellabesmetting
in 2003 niet meer hervatten. Ze
belandde in de WAO. Als vice-voorzitter
van de Stichting Veteranenziekte zet ze
zich sindsdien in voor lotgenoten en nabestaanden. En
voor een beter beleid waardoor de legionellabacterie als
serieus probleem wordt aangepakt.
„Ik kwam terug van een vakantie van Fuerteventura,"
vertelt ze over haar besmetting. „Een week later werd
ik flink ziek. Mijn zus, met wie ik net gebeld had en
tegen wie ik zei dat ik me niet lekker voelde,
vertrouwde het niet en nam de trein van Amersfoort
naar Den Haag, waar ik toen alleen woonde. Ze had de
sleutel van mijn huis en vond me. Ik was al helemaal
weggezakt en had hoge koorts. Ik ben diezelfde avond
nog per ambulance naar het ziekenhuis gegaan, waar ik
op van alles en nog wat ben onderzocht. Ook op
legionella. Alleen was dat via een bloedprik en duurde
het vijf dagen voor de uitslag er was. Ik zat al dik aan
de anti-biotica, maar toen bekend was dat het een
sen en verantwoordelijken. Maar er zijn nog andere
zaken die onderbelicht blijvenjn waardoor de legio
nella de kop op kan steken."
Er wordt door deskundigen een stijgende lijn in het
aantal meldingen van legionella-besmetting waarge
nomen. Vermoedelijk eist de veteranenziekte in ons
land jaarlijks een kleine duizend slachtoffers, van wie
zo'n honderd mensen overlijden. Onduidelijk is of
dat komt doordat de symptomen beter herkend wor
den of doordat het aantal zieken daadwerkelijk groeit
door slechte hygiëne in buitenlandse vakantie-accom
modaties.
Op een symposium volgende week pakken professo
ren en beleidsmakers het legionellaprobleem bij de
kop. Zijn de meeste zorginstellingen, zwembaden en
andere partijen ervan doordrongen dat warmwaterlei
dingen met heet water moeten worden gespoeld, het
probleem zit nu veel meer in de koudwaterleiding.
Ook daar kan de legionella zich nestelen. Zeker als
die leiding vlak langs een warme leiding ligt of vlak
bij een (vloer)verwarming. „Bovendien is het koude
water van veel waterleidingbedrijven in de zomer
niet koud genoeg", aldus Bieze.
Cerda Kass
legionellabesmettign betrof kreeg ik er nog
een specifieke antibioticakuur bij."
„Na tien dagen werd ik ontslagen uit het
ziekenhuis, omdat het daar ook wemelt van
de bacteriën. Ze vertrouwden het niet. Ik
moest thuis maar herstellen. Dat ging heel
langzaam. Ik heb drie maanden verzorging
gekregen van familie en vrienden. Ik was heel snel
vermoeid en mijn links/rechts coöordinatie was totaal
in de war."
De 'oude' Cerda werd ze niet meer. „Dat moest ik leren
accepteren en daarvoor kreeg ik psychologische hulp."
Sinds de besmetting en de lange nasleep is Kass
chronisch iongpatiënt. „Ik heb heel vaak longontsteking
en heb astmatische klachten. Ik ben erg gevoelig
geworden voor elke virus of bacterie."
Bang voor opnieuw een legionellabesmetting is ze niet.
„Het kan wel weer gebeuren, maar ik ga mijn leven er
niet anders op inrichten. Ik ben dol op de sauna, daar ga
ik nog gewoon heen. Ik mijd het buitenland ook niet. En
als ik in een hotel kom, laat ik eerst de kraan flink
lopen. Dat is de enige voorzorgsmaatregel die ik kan
treffen."
Legionellabacterie
De legionellabacterie kan zich in
waterleidingen nestelen.
De legionellabacterie
kan in alle sanitaire
installaties voorkomen.
Maar vooral de
koppelstukken vormen
een ideale nestelplaats.
