In dialect
het dichterbij
Dialect en de kredietcrisis
12 Dinsdag 3 maart 2009 PZC
Het vertalen van teksten uit het Algemeen Nederlands naar een van de
Zeeuwse dialecten. Geen gemakkelijke opgave. Daarover gaat het sympo
sium T'rug nae je moerstael!, op 7 maart in Middelburg. Een ruggensteuntje
voor de dialectschrijvers, die zich met vlijt en volharding zetten aan het
vertalen van teksten uit de bijbel, verhalen, gedichten, sprookjes, liederen
en zelfs stripteksten.
door Rinus Antonisse
Eerst maar de hamvraag.
Waarom zou je de moeite
nemen om Nederlandse tek
sten om te zetten in een
Zeeuws dialect? Dat heeft vooral
te maken met je gevoel. Clasien
Rooze-Stouthamer, nauw betrok
ken bij de vertaalgroep van 't Kerk
je van Ellesdiek zegt het zo: „In
dialect komt het dichterbij. Dialect
is eigen. Het is de taal van het dage
lijks leven. Dat geldt misschien
wat minder voor de jongere gene
ratie, maar zeker wel voor de
50-plussers."
Ze licht het toe met een jeugd
herinnering. „Toen ik kind was,
sprak iedereen op het dorp dialect.
Behalve in de kerk. Dat vond ik
raar. Dan stonden we op de stoep
en spraken we weer dialect. Het
was een beetje vervreemdend."
Een bijbeltekst of een psalm klink
prachtig in dialect, vindt Rooze.
„Zeeuws is een eenvoudige taal,
zonder grote woorden. Hoogdra
vendheden - die gaan eigenlijk
niet."
Ze is geboren en getogen op een
boerderij onderaan de Scheldedijk
bij Ellewoutsdijk. Studeerde in
Gent geschiedenis en dialectolo
gie, promoveerde op het onder
werp Hervorming in Zeeland, ver
bleef lange tijd buiten de provincie
en keerde in 1990 weer terug op
het oude nest. Het dialect van de
Zak van Zuid-Beveland zat nog
muurvast in het geheugen. Nu is
ze vaak meelezer van in het
Zeeuws vertaalde teksten.
Voor Rooze is er niks mis met het
spreken en schrijven in Zeeuwse
dialecten. „Dialect heeft charme.
Je kunt de verscheidenheid van de
dialecten als een zwakheid zien,
maar je kunt het ook als een verrij
king zien. Het maakt het wat inge
wikkelder, maar ja, het leven zelf
is ook ingewikkeld." Dialect klinkt
niet mooi? Met nadruk stelt ze:
„Lelijk bestaat in het taalgebied
niet." Dus ook niet in de streekbe-
paalde dialecten die samen onder
de noemer Zeeuws dialect te
brengen zijn.
Dialect spreken is op zich niet
moeilijk, geeft Rooze aan. „Als je
er in geboren en getogen bent
niet. Voor volwassenen valt het
om het te leren niet mee. Je hebt
te maken met andere klanken en
de grammatica is soms ook ver
schillend. Kinderen kunnen het
dialect sneller oppakken." In dia
lect schrijven is een andere zaak,
hoewel het vertrekpunt vanouds
de spreektaal is. Vroeger waren er
ook in het Nederlands geen regels
voor spelling. Vanaf omstreeks de
17e eeuw kwam er meer lijn in.
Rooze wijst erop dat spelling een
lang en nimmer eindigend proces
is. „Het dialect is nu in een sta
dium dat je het schrijft zoals je
denkt dat het goed is."
Ze noemt de Zeeuwse Schrijfwij
zer, die probeert enige richting in
de schrijfwijze te brengen. „Het is
een verdienstelijk werk, dat als uit
gangspunt kan dienen. Als je recht
wilt doen aan de verscheidenheid
van de dialecten, moet je variaties
kunnen toepassen. Anders dwing
je mensen in een keurslijf. Taal
moet leven. Er zijn wel bepaalde
zaken die afgesproken kunnen
worden. Belangrijk is dat het
woordbeeld niet te exotisch moet
worden, anders pakken de men
sen het niet meer op."
Het symposium is mede bedoeld
om na te denken over meer geza
menlijke richtlijnen voor de spel
ling. Consulent streektaal Veroni-
que de Tier geeft daar sturing aan.
„Het zou goed zijn als er wat lij
nen uitgezet worden. Ik denk dat
het zeker helpt om dialecten in
stand te houden", meent Rooze.
„Nu is het schrijven voor veel men
sen nog niet makkelijk."
Symposium T'rug nae je moerstael!
Organisatie Vertaalgroep van 't
Kerkje van Ellesdiek, de Zêêuwse
Dialect Verênigieng en de Stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland. Op 7
maart vanaf 13.30 uur in het gebouw
van de SCEZ te Middelburg. Aanmel
den via 0118-670883 of
v.de.tier@scez.nl.
<0
door Engel Reinhoudt
Ja, ier mie Op 't Of. 'k Bin mie aol die slik op
de weg, uut'eslierd, tegen een paele komme
en toen op z'n kop in de dulve terecht ekom-
me. Die is glad in een dotte. Kan 'k noe een
aren aele of wat mó 'k doe?"
„Goeiendag dokter, 'k zó vee last van m'n
schoere en dan trokt dat zó deur naè m'n rik, 'k
bin d'r glad nie goed van! 'k Zou wè es goed
meêstergoed willen ofvadderop wille..."
„Noe 'k van de weke een papier ekrege van jul-
der over d'uusure, ornda 'k nie betaeld mae zó
lank a julder de kraene in de plee nie maeke, ver
rek ik het om te betaelen!"
Dit zijn enkele bedachte voorbeelden van men
sen die opbellen naar een verzekeringskantoor,
een huisarts en een woningbouwvereniging. Ie
zult maar telefonist(e) zijn en, afkomstig uit
Den Haag, geen enkel woord dialect spreken.
Wat dan? Doorverbinden? Naar wie? Verkeerd,
dus nog eens? De klant zal zich ergeren.
En wat zal de dokter zeggen, die er niks van be
grijpt? „Heeft u last van een scheur en een deur
die trekt? Of de meester goed is? Wat wilt uw va
der?" En zou de telefoniste van de woningbouw
vereniging weten wat een 'kraene in de plee' is?
Het kunnen verstaan van dialect is een grote
voorsprong in de communicatie met klanten of
patiënten. En wie het ook spreekt en toepast bij
het behandelen van een klant, die zal ondervin
den dat het ijs heel snel gebroken is. Ons kent
ons. Het besef dat het werkt neemt toe.
Ik moest eraan denken toen enkele weken gele
den in de Telegraaf, boven een artikel stond 'Te
lefoonverkoop in dialect scoort' en daarin meld
de dat verzekeringsmaatschappij ZLM de beste
is van Nederland. Klanten worden daar begre
pen als ze dialect spreken. Het begrepen en aan
gesproken worden in je moedertaal vergemakke
lijkt de communicatie en schept snel een ver
trouwensband. Als verkoop in dialect inderdaad
beter scoort, wie weet wat dialectbevordering
dan voor positieve invloed kan hebben op de
kredietcrisis. De subsidiekraan voor dialectcur
sussen kan open. Deze 'ontdekkingen' zijn verre
van nieuw, maar het is zo jammer dat het nog
nooit goed doorgedrongen en langzamerhand
ook te laat is om het middel bewust te gebrui
ken, want er zijn steeds minder jongeren die het
dialect actief beheersen.
Toch blijkt uit allerlei initiatieven dat de belang
stelling voor dialect toeneemt. Zo startte er on
langs een website op, te bereiken onder
www.dialectshop.nlDe winkel (waarom
shop?) staat nog in de kinderschoenen, maar is
veelbelovend. Boeken, cd's enzovoorts uit alle
provincies worden er bijeengebracht en zijn
daar te bestellen. Uit Zeeland is er nog geen aan
bod, maar dat zal snel veranderen. Ook wordt
een agenda met dialectactiviteiten bijgehouden.
Een ander initiatiefis het vertaalsymposium dat
aanstaande zaterdag in Middelburg wordt gehou
den. Langzamerhand - het tijdschrift NOE was
de eerste die met vertalingen kwam - komen er
steeds meer mensen die boeken, verhalen, ge
dichten en liederen vertalen in het dialect. En
boeiende bezigheid. Wie het probeert, merkt al
gauw dat je voor allerlei verrassingen en vragen
komt te staan. Vertaal je naar de letter of naar de
geest. Probeer maar eens de volgende slotregel
van Jan Campert te vertalen in je eigen dialect:
Men reize waarheen men ook wil,
den versten kaap voorbij,
maar nimmer treft men zulk een land
als Walcheren in de Mei.
Reacties naar cn.zeeuws@zeelandnet.nl of
Werrilaan 21, 4453 CA 's-Heerenhoek.
'lir ïk "OÉL n»-
rZ&ohardsp* W. lAmt; DfU
Zfl. tWml.t: hovenkiiiitse a/rondmg
de ham: W. (Anai;
1 "tl,71.1,
!<Xk'C,
ief'
SS&Sia?
m' n<ïÖ «Icsluis f)*iu
i nu n43tte*vat
deert. üyn. fsmB|L
immclcrcr» iiavyBlpii
fl&r fietesxn
WSU
11.. t.'A/.r-i.
A'0;
JÖ
"'-"yr'iwïiz-'v.w.
-• ,^1.
U-ff
-
hi/rmt.
X?Jz'M'« l«wt
rtjapu. Jll' (bevroren mist}-
bcrh?t M'k'r kiekert'
t» /Vs.Ttfr.rbt
o. ««1 rtfjrvto" tc
grensstreek, dus
schouwen. kooi mande ren:
ikke-baes Jk heb hier te ko jkkebae*'
(Gdr.): vandaar c door-
TLov- m '"ff ZT
zetten, f is een bans, fl kops* T.
W. (O.sh: Ztl.); Z.B, (Kpl.0fl.
(Scherp); D. (Bns.); G. (Cd[-)' rl
(Mdh.); var. 'n burgcmèêstcr-baes p
ik; Azn.
immer emmer, zie emcr.
immers(0 ooit, enigszins: V/, (omg. MaO"
Gr)).; Wkp.): Z.B. (BKL Odl-
Ok.
f.\', 1 ^V\v (Col.), t
fa". lv-A*
feva.V "an BrutMm
2e 0
Wa 0-'/ u
f'Wj.; Wkp.); Z.B. (b,~, -
Ktg.; Kpl; Ier.: W/nd.; Kb.); N.B. (Kg-i
Wak; Col); T. (Aid.; Mtd);
?ch--P- ((zeer gewoon): As(
Z?ec$(t) "eö i'clhpefn):
bou rjvS2lns mo9dijk ism.nt
Aart - v, mèr'lmrr>ers kon, kom ib Mtd"
immplfi de vorm immer.
Opm fmt mï! m OdlKb
<"nmerS. toegevend 6»'
P*b.;
7
