ii spectrum
Lepra
PZC
Zaterdag 28 februari 2009
Sommigen patiënten zitten hun hele leven al in het sanatorium van Fontilles omdat ze, net als in de Bijbel, door hun omgeving zijn verstoten.
was. De eerste paviljoens, de onderkomens voor
de drie zusters en de drie jezuïeten die de zieken
verzorgden en de kleine kapel lagen diep verscho
len in de bossen. De gebouwen waren al gauw te
klein en moesten vervangen worden door grotere.
In 1924 telde Fontilles al 150 patiënten en binnen
een paar jaar steeg dat aantal tot boven de 300.
Het sanatorium groeide uit tot een dorpje met
meer dan dertig gebouwen.
Ondanks de afgelegen plek bestond er vanaf het
begin grote weerstand bij de omwonenden. „Pas
na lang praten konden we de mensen ervan over
tuigen dat de zieken niet van het terrein afkwa
men en dat er geen gevaar bestond voor besmet
ting." Tot die'vreselijke gebeurtenis in 1923. „Een
patiënt had gehoord dat er in Gandia een Cubaan
se kwakzalver was neergestreken, die beweerde
dat hij lepra kon genezen. In het holst van de
nacht ging een groep van 22 patiënten op zoek
naar de genezer. Toen ze na een tocht van drie da
gen lopen in Gandia aankwamen, werden ze ont
dekt en opgesloten in een geïsoleerde ruimte."
Er brak paniek uit. Spanje eiste opsluiting van de
leprozen. Beneyto: „Het voortbestaan van ons sa
natorium stond op het spel. Pas toen de oprichters
beloofden de kolonie af te sluiten met een muur,
bedaarden de gemoederen enigszins." Beneyto
raakt geëmotioneerd. „De muur maakt duidelijk
hoe deze mensen werden gezien en behandeld."
Zeven jaar lang werd er gebouwd, elke dag een
meter. Er kwam één poort, die stevig voor ieder
een gesloten bleef tot in de jaren zeventig, toen er
medicijnen kwamen om de ziekte te genezen en
de angst wat verdween.
Hoewel dergelijke taferelen zich bijna een eeuw
geleden afspeelden, zijn de problemen rond lepra
nu nog actueel. Jaarlijks worden in Spanje nog en
kele-tientallen leprapatiënten ontdekt, meestal im
migranten die de ziekte meebrachten. De meesten
worden niet meer in het sanatorium van Fontilles,
maar in gewone ziekenhuizen behandeld.
De stichting-die het sanatorium runt, greep het
eeuwfeest aan voor nieuwe activiteiten. Een deel
van de capaciteit is ingeruimd voor geriatrische pa
tiënten. Er is een klein ziekenhuis dat dagelijks
spreekuur houdt voor (ex-)leprapatiënten en er is
een nieuw laboratorium voor lepraonderzoek in
aanbouw. Ook zijn er faciliteiten voor stage lopen-
Lepra (melaatsheid) is een besmettelijke ziek
te die in Europa vrijwel niet meer voorkomt
en ook in arme landen sterk afneemt. Hoewel
zich jaarlijks nog enkele honderdduizenden
nieuwe gevallen voordoen.
Eenmaal ontdekt, kan de ziekte worden gene
zen met een cocktail van medicijnen. De uiter
lijke symptomen zijn vlekken op de huid, ge
voelloosheid en inkrimpen van de uiterste le
dematen, zoals vingers, tenen en neus. De ba
cil die de ziekte veroorzaakt, tast de zenuwen
Padre Beneyto op
het kerkhof van het
leprasanatorium in
Fontilles.
de medische studenten en worden cursussen gege
ven voor artsen en verplegers uit de hele wereld.
Daarnaast wil het sanatorium een internationale
voortrekkersrol vervullen. „Dat is hard nodig",
zegt Beneyto. „Wereldwijd zijn er zes miljoen le
pralijders, die nog altijd moeten knokken tegen
het taboe van de verminking. Het is vooral een 'ar-
moedeziekte' die in Azië, Afrika en Zuid-Amerika
nog veel voorkomt." Fontilles trekt een fors deel
van de vier miljoen euro tellende jaarbegroting uit
voor deze buitenlandse projecten.
Aan het eind van de rondrit stopt de pater voor
het hek van het kerkhof. Vier muren met nissen,
waarin de bewoners van Fontilles hun laatste rust
plaats vinden. Hij stapt bedachtzaam naar binnen.
„Hier zijn we allemaal gelijk. Er is geen verschil
tussen de leprapatiënten, onze nonnen en de direc
teuren, die hier ook liggen begraven." Hij gaat zit
ten op een bankje voor een leeg graf. „Dat is dade
lijk mijn plek. Ik blijf daar heel rustig onder."
Dan rijdt de pater terug, nog even bij de keuken
langs, want het is bijna etenstijd. Hij tilt de deksel
van de grote roestvrijstalen pan op. Een streekge-
recht van witte bonen, worst, vlees en groenten.
„We eten vandaag weer goed." Een voor een gaan
de bewoners de eetzaal binnen, sommigen in hun
rolstoel voortgeduwd door een zuster.
reageren?
spectrum@wegener.nl
Pater Beneyto praat
bij met leprapatiënt
Ginez Garcia (rechts)
in de tuin van Fontilles.
