'Iedereen stond maar te fotograferen'
Kans om
crash te
overleven
groeit
'Niemand deed iets'
'Zoiets doe je gewoon'
Ed van Lammeren: „ledereen stond daar maar te foto
graferen. Niemand deed iets. Er zit een sloot tussen de
weg en de akker, maar daar ben ik gewoon doorheen
gegaan. Dan maar natte voeten."
PZC Donderdag 26 februari 2009 j 5
Jan van Duikeren spoedde zich meteen naar het toe
stel en ging helpen: „Zoiets doe je gewoon en ik hoop
dat het goed gaat met de mensen die ik naar buiten
heb kunnen helpen."
Gewonden worden afgevoerd met een tractor met aanhangwagen, op de voorgrond een van de motoren van het vliegtuig van Turkish Airlines dat in drie
stukken gebroken in een akker bij Schiphol ligt. foto Olaf Kraak/ANP
Duo zag Turkse Boeing
neerstorten en
verleende meteen hulp.
door Coen Polack
en Richard Mooyman
Rotterdammer Jan van
Duikeren en Ed van
Lammeren uit Alphen
aan den Rijn zagen
vanaf de A9 de Turkse
Boeing neerstorten en aarzelden
geen moment; ze moesten en zou
den helpen. Van Duikeren: „Ik heb
mijn auto op de vluchtstrook ge
parkeerd en ben vanaf het talud
van het Rottepolderplein gerend."
Het viel Van Lammeren vooral op
dat er veel automobilisten langs de
vangrail stonden. „Iedereen stond
daar maar te fotograferen. Nie
mand deed iets. Er ligt een sloot
tussen de weg en de akker, maar
daar ben ik gewoon doorheen ge
gaan. Dan maar natte voeten."
Van Duikeren zag ongeveer twin
tig mensen rond het vliegtuig in
de natte klei liggen. „Ik zag er zo
een stuk of vijf die dood waren.
Verder probeerden andere passa
giers die zich nog konden bewe
gen uit het wrak te klimmen.
Soms lukte dat op eigen kracht,
maar andere mensen waren hulpe
loos. Ik heb nog een mevrouw
met een gebroken been naar bui
ten geholpen."
Van Lammeren probeerde ook te
helpen, in het vliegtuigwrak.
„Iedere seconde leek een minuut.
Er lagen allemaal mensen te
schreeuwen. Het was verschrikke
lijk daarbinnen. Ook voor in het
toestel hoorden we geschreeuw en
gebonk. Ik heb zelfs de arm van de
piloot nog gezien, maar ik kon
niet zover in het toestel komen
omdat de weg versperd was."
Van Duikeren: JWe waren daar
echt als een van de allereersten
'Er lagen allemaal mensen te
schreeuwen. Het was
verschrikkelijk daarbinnen'
om te helpen. Komt er zo'n
politieagent die dan zegt dat je
weg moet. Daar begrijp je toch
ook niks van. Ik riep nog 'ga jij ze
dan in je eentje allemaal helpen'.
Maar ja."
Lijkbleek en rillend van de kou
staan ze in de berm en doen hun
verhaal. Ze willen niet horen dat
ze een heldendaad hebben ver
richt. „Zoiets doe je gewoon en ik
hoop dat het goed gaat met de
mensen die ik naar buiten heb
kunnen helpen", zegt Van Duik
eren. „Ik snap ook werkelijk niet
dat iedereen daar maar boven op
.de snelweg bleef staan om te kij
ken en foto's te maken. Doe dan
iets!"
VIJF VRAGEN OVER
VEILIGSTE PLEK IN VLIEGTUIG
Bij de crash van gisteren bleek het
middengedeelte van de Boeing het minst
getroffen te zijn. De meeste slachtoffers zaten
achterin en voorin. Deskundigen zijn het er niet
over eens wat de veiligste plek in een vliegtuig
is.
O Achterin? Voorin? Naast de vleugel? Wat is
eigenlijk de veiligste plek in een vliegtuig?
Het wetenschappelijke tijdschrift Popular Me
chanics deed in 2007 onderzoek naar alle
Amerikaanse vliegrampen sinds 1971 waarbij
sprake was van doden én overlevenden.
Sinds 1971 hebben zich twintig van dergelij
ke rampen voorgedaan.
Bij elf van deze rampen waren de achterste
rijen in het voordeel, bij vijf de voorste rijen.
Bij drie ongelukken was er geen verschil en
bij eentje was het niet vast te stellen. Op de
achterste stoelen heb je liefst 40 procent
meer kans op overleven, blijkt uit dit onder
zoek.
0 Wat wordt geconcludeerd in andere
onderzoeken?
Britse onderzoekers hebben 105 vliegtuigon
gelukken vergeleken op zitplaatsen van de
slachtoffers en hebben onderzocht waar de
passagiers het ergste getroffen werden. Hun
conclusie was dat een plaats bij het raam het
gevaarlijkst is. Zeker als het een zitplaats ach
terin het vliegtuig betreft.
o Hoe zit dat bij een brandend vliegtuig?
Passagiers die voorin het vliegtuig zitten heb
ben 65 procent kans te kunnen vluchten bij
brand, ten opzichte van 53 procent van de
passagiers die aan het einde zitten, zo blijkt
uit dit Britse onderzoek. De grootste kans
om levend uit een brandend vliegtuig te gera
ken hebben de passagiers die hooguit vijf
rijen van een nooduitgang zitten. Voor de
studie is onder meer een grote vliegtui
gramp in Manchester in 1985 onder de loep
genomen, waarbij 55 passagiers om het leven
kwamen. Bij die vliegramp zaten verreweg
de meeste slachtoffers ver van de dichtstbij
zijnde nooduitgang. Zij stierven door giftige
dampen.
O Wat zeggen de luchtvaartmaatschappijen
hierover?
Zij stellen ronduit dat er geen 'meest veilige
plaats' is in een vliegtuig. Hoe je het meeste
kans maakt om te overleven hangt namelijk
helemaal af van de manier waarop het onge
luk zich heeft voorgedaan. Wanneer een
vliegtuig neerstort en een behoorlijke nood
landing niet mogelijk was komen meestal al
le passagiers om het leven.
O Elk vliegtuig moet een evacuatietest ondergaan
om aan te tonen dat iedereen binnen negentig
seconden geëvacueerd kan zijn. Zijn die testen
realistisch?
Nee. Onderzoek wijst uit dat de testresulta
ten niet kloppen, omdat er geen rekening
wordt gehouden met het gedrag van mensen
in een noodsituatie. Sommigen helpen na
melijk eerst vrienden en familie voordat ze
zelf ontsnappen, terwijl anderen gelijk hun
weg naar de uitgang vechten. In de oefensi
tuatie blijken mensen bovendien meer be
reid te zijn om aanwijzingen van de cabin-
crew op te volgen dan in een echte noodsi
tuatie.
Vliegtuigongelukken
gebeuren nog zelden
hoog in de lucht.
AMSTERDAM - Wereldwijd daalt
het aantal doden als gevolg van
een vliegtuigongeluk. Het laatste
grote rampjaar was 1996. Toen
kwamen wereldwijd ruim 1300
passagiers om het leven.
Gemiddeld komen nu jaarlijks on
geveer zevenhonderd mensen om
bij een vliegtuigongeluk.
Volgens oud-voorzitter van de Ver
eniging Nederlandse Verkeersvlie
gers Benno Baksteen gaat het te
genwoordig bij slechts één op de
ruim twee miljoen vluchten mis.
„En van alle mensen die een crash
meemaken, overleeft de helft het.
Waarbij het aantal doden per onge
luk verschilt. Bij de recente crash
nabij Buffalo in de Amerikaanse
staat New York overleefde nie
mand het, gisteren kwamen de
meeste mensen levend uit het toe
stel", aldus Baksteen, tegenwoor
dig voorzitter van het Platform
Duurzame Luchtvaart.
Vliegen wordt steeds veiliger, be
aamt ook hoogleraar Luchtvaart
en Ruimtevaarttechnieken Jacco
Hoekstra van de Technische Uni
versiteit Delft.
„Er komen minder ongelukken
voor. Ook gebeuren ze nog zelden
hoog. in de lucht, maar vooral in
de nabijheid van vliegvelden. On
gelukken gebeuren door wat je
met het toestel doet, niet door hoe
het is geconstrueerd."
Bij ongelukken laag bij de grond
hebben de passagiers een betere
overlevingskans. Tijdens de lan
ding heeft het toestel een lagere
snelheid, zijn het landingsgestel en
de flaps uitgeklapt en hebben de
passagiers riemen om.
In het verleden stortten vliegtui
gen nog wel eens van grote hoogte
neer. Hoekstra: „Metaalmoeheid
was vaak de oorzaak. Om de lucht
druk te regelen, wordt een toestel
bij elke vlucht opgeblazen. Daar
door buigt het metaal heen en
weer en kan het gaan scheuren."
De TU Delft heeft een materiaal
ontwikkeld, Glare genaamd, waar
bij geen scheuren in de romp
meer kunnen ontstaan. De nieu
we Airbus A380 is van dit materi
aal gemaakt. Volgens Hoekstra zor
gen ook verbeterde navigatieappa-
ratuur en een brandwerend interi
eur voor minder vliegtuigdoden.
De Boeing 737-800 staat als veilig
te boek. Het is een relatief nieuw
type, pas elf jaar oud. Het toestel
van Turkish Airlines werd in ja
nuari 2002 in gebruik genomen.
Pas twee keer eerder is een
737-800 neergestort.
Dat vliegen steeds veiliger wordt,
stelt onderzoekers overigens voor
een opmerkelijk probleem. Hoeks
tra: „Het wordt steeds moeilijker
om nog bruikbare statistieken bij
te houden. Er gebeuren te weinig
ongelukken om betrouwbare gege
vens te verzamelen."
Vliegen wordt steeds veiliger.
Wereldwijd daalt het aantal vlieg
tuigdoden. Gemiddeld komen nu
jaarlijks ongeveer zevenhonderd
mensen om het leven.
