Balkenende IV: A JL JL te vieren
spectrum
'De financiële crisis schudde
het kabinet op een ruwe manier wakker'
PZC
Zaterdag 21 februari 2009
niks
CDA, PvdA en ChristenUnie
verdragen elkaar met moeite in
de verstandsverbintenis die
Balkenende IV vormt.
De tweede verjaardag is gehaald,
maar de grootste test komt nu:
het bestrijden van de recessie.
door Lianne Sleutjes
illustratie Frank Muntjewerf
Geen bloemen, geen
taart. Het kabinet Bal
kenende IV heeft de
helft van zijn regeerpe
riode volbracht. Veel
zeggend genoeg ziet
geen enkele coalitie
fractie dat als reden tot feest. De prosecco
waarmee de PvdA vorig jaar proostte op
één jaar regeringsdeelname is verschraald.
De economische crisis draait nu het moge
lijk laatste restje feestvreugde de nek om.
Het Centraal Planbureau verwacht voor
dit jaar een economische krimp van 3,5
procent
Het lijkt nog maar gisteren dat het er zon
nig uitzag voor Balkenende IV. Ruzies
over moeilijke kwesties als versoepeling
van het ontslagrecht, de embryoselectie en
het samenstellen van de begroting voor
2009, waren overwonnen. Lachende ge
zichten: in 2009 zou de koopkracht van
vrijwel elke bevolkingsgroep toenemen.
In de herfst raakte de wereldwijde finan
ciële crisis Nederlandse banken en verzeke
raars. Maar het kabinet (lees: minister
Wouter Bos van Financiën) leek alles on
der controle te hebben. De Nederlandse
economie kan tegen een stootje, zei het
sussend: In de financiële wereld heerste pa
niek, maar het vertrouwen van Nederlan
ders in het kabinet schoot omhoog. Eind
vorig jaar gaf meer dan 54 procent van de
bevolking het kabinet een voldoende, vol-,
gens cijfers van het Sociaal Cultureel Plan
bureau (SCP). In de zomer lag dat nog op
44 procent.
Ondernemers beloonden de ministers
ploeg met een 6,2 tegen een 5,4 een jaar
eerder. „Dat kwam vooral door de daad
kracht waarmee de financiële crisis werd
aangepakt", zegt voorzitter Bernard Wien-
tjes van werkgeversorganisatie VNO-
NCW, die haar leden ondervroeg.
„Gered door de bel", schampert fractie
voorzitter Alexander Pechtold van opposi
tiepartij D66 over de daadkracht van het
kabinet. „De financiële crisis schudde het
kabinet op een ruwe manier wakker. Tot
afgelopen herfst was het niets. Opeens
werd het tot daden gedwongen. Als ik nu
eens positief ben, dan hebben ze nog twee
jaar de tijd om er iets van te maken."
Volgens Pechtold hebben CDA, PvdA en
ChristenUnie bij de start van hun coalitie
alles negatief uitgeruild. „Als jij dit niet
doet, doe ik dat niet. Geen Irak-onderzoek,
geen beperking van de hypotheekrenteaf
trek. Vervolgens vochten ze elkaar de tent
uit: embryoselectie, ontslagbescherming.
Ze geven elkaar geen ruimte. Terwijl men
bezig had moeten zijn met belangrijke her
vormingen op de arbeids- en woning
markt. Het enige positieve van de afgelo
pen twee jaar is het terugdringen van de
schooluitval met 10 procent. Dat gehannes
met het Irak-onderzoek heeft ons weken
gekost. Van al die machtsspelletjes krijgen
de mensen een slecht gevoel."
Kabinetsruzies kosten vertrouwen, zegt
hoogleraar bestuurskunde Mark Bovens.
„Op dit moment, nu er een acute, externe
crisis is, schaart men zich nog samen rond
de vlag en stijgt het vertrouwen in de rege
ring. Als de recessie in de loop van het jaar
echt voelbaar wordt, de werkloosheid
sterk oploopt en de regering moet bezuini
gen, zal het vertrouwen in de regering
waarschijnlijk dalen. Voor het komend
jaar zet ik mijn geld niet op het kabinet."
Voor SGP-fractieleider Bas van der Vlies,
de nestor van de Tweede Kamer, is Balken
ende IV de twaalfde regeringsploeg die hij
meemaakt. Bij de aanvang ervan waren
zijn verwachtingen hoog. „De deelname
van CDA en ChristenUnie was ons wel
kom. Het kabinet had een eigen stijl met
zijn honderddagentoer."
Ministers trokken het land in om te horen
wat er leefde en baseerden daarop een be
leidsprogramma. „Van dat elan is weinig
overgebleven. Bepaalde dossiers verlopen
moeizaam: ontslagbescherming, Irak, de
JSF. Minister Vogelaar is afgeserveerd. In
de dagelijkse praktijk onderscheidt men
zich niet van voorgaande kabinetten. Ter
wijl men het anders wilde doen."
Van der Vlies is teleurgesteld dat uitgere
kend dit kabinet het voor homo's mogelijk
maakt een kind te adopteren. Aan embryo
selectie is geen halt toegeroepen. „We had
den een stand still verwacht op bepaalde
ethische thema's. Nog liever hadden we ge
had dat zaken waren temggedraaid. Nu is
voor ons eerder sprake van achteruitgang.
Hoe hoger je verwachtingen, hoe meer het
kan tegenvallen", berust Van der Vlies.
Hij wenst nadrukkelijk ook te noemen
wat in zijn ogen deugt, al is het lijstje kort.
„De aandacht voor de gevolgen van echt
scheiding, het tabaksontmoedigingsbeleid,
het alcoholmatigingsbeleid en de krachtige