1 radities in de schijnwerpers
Uutlaetroute vö onden moe ook hufterproof
14 I Dinsdag 17 februari 2009 PZC
tradities en die van de omgeving."
Het woord traditie komt van het
Latijnse traditio, dat overhandigen
betekent. Het is het doorgeven van
de cultuur van de ene generatie
aan de andere, legt Adriaanse uit.
„Tradities hebben dus niet alleen
betrekking op vroeger, maar het
zijn gewoonten en gebruiken die
van ouders op kinderen worden
overgedragen."
De SCEZ coördineert het program
ma, dat door verschillende (erf
goed) organisaties wordt uitge
voerd. De nadruk ligt op een pu
blieksprogramma: mensen attende
ren op en laten genieten van tradi
ties. „We willen vooral veel tonen
aan de samenleving. Niet alleen te
rugkijken maar ook duidelijk ma
ken wat er vandaag nog is." Ter on
dersteuning komt er een poster
campagne. Met als slogans: In Zee
land houden ze tradities hoog in
ere (ringrijden), In Zeeland bordu
ren ze graag voort op tradities (kle
derdrachten) en In Zeeland hou
den ze tradities graag jong en le
vend (koenckelen).
Enige nadruk wordt gelegd op tra
ditionele volkssporten. Naast
ringrijden ook gaaischieten en
krulbollen. Adriaanse legt een link
met de Senior Games die dit jaar
in de provincie worden gehouden
en op de aandacht voor wedstrij
den als de Tour de France. „Bij
voorbeeld de gasten bij die spelen
willen we een aantal traditionele
Zeeuwse sporten laten zien." On
der meer via een reizende tentoon
stelling over volkssporten. Ook
oude ambachten zoals scheepsres-
tauratie en vlasbewerking, komen
extra onder de aandacht. Tonen
hoe (nog) op ambachtelijke wijze
gewerkt wordt.
De officieuze aftrap van het jaar is
al achter de rug, met straorijden
bij Renesse. Op 25 februari is er
een lezing over gaaischieten op
Walcheren in de Zeeuwse Biblio
theek te Middelburg (20.00 uur).
activiteiten: www.scez.nl
door Rinus Antonisse
Vraag een Zeeuw naar tradi
ties en geheid zitten de bo
lus en mossel in het rijtje.
En ringrijden en de, hoe
wel vrijwel verdwenen, kleder
dracht. Soms ook het boogschie
ten op de staande of liggende wip
en het straorijden.
Het zijn vast en zeker echte Zeeuw
se tradities, maar er is meer, maakt
Leo Adriaanse van de Stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ)
duidelijk. Tijdens het Jaar van de
Tradities zal dat blijken op ten
toonstellingen, evenementen, le
zingen en - als speciale categorie -
bij volkssporten.
Zeeland trekt niet alles uit de kast
om aan het Jaar van de Tradities
mee te doen, stelt Adriaanse zich
bescheiden op. „Er zijn geen grote
manifestaties. Elk jaar een thema
groots neerzetten is ook niet doen
lijk, niet voor de SCEZ en niet
voor de erfgoedorganisaties."
Nochtans staat er een heel aardig
programma op de agenda. Voor
een deel bestaande uit activiteiten
die toch al gebeuren (zoals bijvoor
beeld ringrijden) en voor een deel
uit wat extra's vanwege het thema
jaar. Adriaanse vindt aandacht
voor tradities wel een goede zaak.
„Het belang van tradities wordt,
ook door de Haagse politiek,
steeds meer ingezien."
„In een snel veranderende tijd, in
een globaliserende wereld en in
een multiculturele samenleving is
er behoefte aan inzicht in de eigen
Ringrijder gejonasd foto Ruben Oreel
Mossel: écht traditie foto Albert Seghers
Gedrag, gewoonten en gebruiken van mensen. Dat
zijn, handzaam samengevat, tradities. Ze worden in
ere gehouden, of ze verdwijnen. Je kunt ook zeggen:
de cultuur van het dagelijks leven, overgenomen van
ouders en voorouders en veelal aangepast aan de hui
dige tijd. In het Jaar van de Tradities, voor 2009 uitge-
roepen door het Nederlands Centrum voor Volkscul
tuur, worden de tradities extra in de schijnwerpers
gezet. Zeeland doet mee.
<3
door Frans van der Heijde
Het is a wi een aantal weken gelee, mè op
een maendagochen stoeng er in 't Wal-
cherse gedeelte van de PZC een woord,
wi a drek m'n ohe op viel. De wegen
van de zaeterdagse disco-stappers bin nie 'hufter
proof. Het woord zeifis nog mè zö'n twintig
jaer oud en zelf ebb'ik m'n bedienkingen d'r te
gen. Kiek, het woord 'hufter'oefde je vroeger nie
te gebruken, mè dat is noe toegestae, opgewar-
deerd za'k mè zeie. Mè wirom ze noe het Engel
se woord 'proof achter zö'n plat Nederlands
woord geplakt ebbe, is me nie dudelijk. Op mien
horloge stoeng vroeger 'waterproof mè dat
was êlemaele Engels. Ik zou liever 'huftervast'
je weet wè, 't zelfde as een vuurvaste panne) of
'hufterbestendig' zeie. Mè ik gae di nie over dus
doe'k het ook mè mee 'hufterproof. En via wat
'koehele'op de computer ebb'ik geleze, dat het
betekent: 'bestand tegen verkeerde handelingen
van dommelingen en sufferds'.
Wi vroeger onze 'moe Nee' weunde in een klein
boerderietje, is noe, tussen Zoetelande en West-
kappel een vee bezochte disco gekomme. En wi
vroeger de huus van de christelijke laohere schö-
le van Zoetelande de 'woestijn-polka'. 'De dorre
vlakten der woestijnen' zoenge, vloeie de bier-
glaezen noe op zaeterdagaeven over en klinke
d'r totaal andere 'polka's'. En diepe in de nacht
of eêl vroeg in d'n ochen van de zondag haen ze
wi aol nè ruus. En dan schiene d'r een aantal fi
guren tot 'dommelingen' en 'sufferds' te degrade
ren. Dan bin lantaernpaelen, tuuntjes, brieven
bussen en buskotjes riepe vö de sloop, a bin ze
nog in goeie staat..! An de vernielingen kan iede
reen de gelope staproute volge! En di bin wat
staproutes overal.
In Goes loopt zö'n route langs volkstuuntjes en
dat ebbe ze di ook gewete! Noe wil de gemeênte
routes anleie, die hufterproof bin. Dat za nie
meevalle. Toeristische fietsroutes en knooppunt
routes bin d'r genoeg, mè di doen die personen
nie vee mee. In gedachten zie'k ze a overal bord
jes neerzette in de vurm van bierflesjes, het
liefst vorzie van knipperlichtjes, die een zögenae-
mde 'prikkel-aerme' weg wieze nè....? Jae, wi ei
genlijk nè toe? Nè een hroöt parkeerterrein wi
een taxi, een bus, een Bob of een vaoder wach-
te? Of nè een hröte tente op strange wi ze d'r
oöd te ruste leie en wi tot bezinning kunne kom-
me. En misschien zou de gemeênte, de techniek
stae nerregens mi vö, een 'op-maet-tom-tom'
kunne laete maeke, die iedereên kan kope vö
een redelijke pries (de kosten haen vö de baat
uut) en die je zonder 'verleidingen' nè ruus
loodst.
En zelfs een 'burgerwachtenroute' is nie uutge-
slöte, a weet ik nie of dat een succes zou ore. Ik
wense de verantwoordelijke mensen vee succes
bie de poging om huftergedrag te vorkommen
in de nacht van zaeterdag op zondag. Ik dienke
dat de 'dommelingen' de hroötste verantwoorde
lijkheid bluve ouwe...!
En ik zou er nog een wens an toe wille voege.
As ze toch bezig bin mee routes, zouwe ze dan
in onze durpen en steden es een uutlaetroute vö
onden 'hufterproof kunne angeve, wan het is
deze winter wi bar en boos op de trottoirs, 's Ae-
vens is't naebie nie verantwoord om buten te lo
pen.
M'n verhaoltje in deze rubriek in oktober ei niks
holpe. Ze"leze nie ofluustere nie..! Aol die troep
op straete kom deu verkeerde h(w)andelingen
van dommelingen en sufferds, zeven aevenden
in de weke...!
