ïlruimte nodig'
Meer minderjarigen
in voorarrest
'Celstraf voor jongeren moet een uiterste middel zijn en ook zo kort mogelijk worden opgelegd'
Strafrechtdeskundige Maartje Berger van Defence for Children
PZC Dinsdag 17 februari 2009 I 1 1
Maximaal zes jaar in
jeugdinrichting
Het jeugdstrafrecht geldt voor
kinderen tussen de 12 en 18
jaar. Vanaf 18 jaar is het volwas
senenstrafrecht van toepassing.
Kinderen tot 12 jaar kunnen
niet strafrechtelijk worden
vervolgd. De politie mag ze
wet aanhouden, fouilleren en
verhoren. De leeftijd van de da
der op het moment dat het
strafbaar feit is begaan, is bepa
lend.
Een jeugdrechter kan jeugdde
tentie, een taakstraf of een
geldboete van maximaal 3.350
euro opleggen.
Bij een ernstig misdrijf kan de
kinderrechter een minderjarige
plaatsen in een jeugdgevange
nis voor maximaal twee jaar.
Bij een geweldsdelict kan dit
worden verlengd tot maximaal
vier jaar. Als er ook sprake is
van een gebrekkige ontwikke
ling of ziekelijke stoornis is de
maximale verlenging zes jaar.
Een belangrijk onderdeel van
jeugddetentie is opvoeding en
ontwikkeling. Justitiële jeugd
inrichtingen beschikken daar
om over eigen scholen.
In een justitiële jeugdinrich
ting zitten niet alleen jongeren
omdat ze een overtreding of
misdaad hebben begaan, maar
ook jongeren die uit huis zijn
geplaatst.
Nederland telt twaalf justitiële
jeugdinrichtingen waar jaarlijks
ongeveer 7.300 jongeren zijn
ondergebracht.
In uitzonderlijke gevallen kan
de rechter het volwassenen-
recht toepassen voor 16- en
17-jarigen. Het gaat dan meest
al om ernstig strafbare feiten
(bijvoorbeeld moord). Zo
kreeg twee weken geleden een
17-jarige jongen twintig jaar
cel voor de moord op een auto
dealer.
Andersom kan de rechter ook
bepalen dat het jeugdstrafrecht
van toepassing is voor volwas
senen tot 21 jaar. Dit komt zel
den voor.
illustratie Ruud Willems foto HH
als de veroordeling tot twintig jaar
cel voor moord van die 17-jarige
jongen en nu weer die zaak in
Weesp krijgen veel meer aandacht
dan vroeger."
Strenger optreden tegen criminele
jongeren past ook in de tijdgeest,
stelt hij. Blomhert heeft echter
niet de indruk dat het volwasse-
nenrecht vaker wordt toegepast op
jongeren. In Almelo probeert de
kinderrechter juist te voorkomen
dat het zo ver komt.
Blomhert: „Wij proberen vroeg in
te grijpen, door hulpverlening in
te schakelen en met taak- en leer
straffen. De rechter-commissaris
schakelt meteen na de eerste voor
geleiding vaak al hulp in. En legt
dan soms ook meteen een eerste
straf op, een werk- of taakstraf
Wij noemen dat het 'in de grond
verf zetten'. Vier, vijf maanden la
ter tijdens de zitting kan de rech
ter de zaak dan 'aflakken'."
Blomhert benadrukt dat dit alleen
gebeurt als advocaten en hulpverle
ners hier achter staan. En meestal
betreft het een verdachte die be
kend heeft. „Dit lik-op-stuk-beleid
is effectief', weet hij.
In 1995 is er een nieuw jeugdstraf
recht ingevoerd, waarbij de maxi
male straf voor een minderjarige
van een half naar twee jaar cel
werd verhoogd. Een van de drijfve
ren voor die vernieuwing was vol
gens Blomhert 'de mondiger ge
worden jeugd'.
„In de rechtszaal merk ik daar trou
wens meestal niet zo veel van,
maar dat schijnt zo te zijn", aldus
Blomhert. „We spreken de jonge
ren sindsdien meer op hun eigen
verantwoordelijkheid aan. Maat
werk is het woord waar het om
draait. We houden rekening met
de ernst van een delict maar ook
met persoonlijke omstandigheden.
Ik zeg altijd: de ene 16-jarige is de
andere 14-jarige niet."
Blomhert wil het mogelijk hou
den dat jongeren soms in ernstige
gevallen volgens het volwassenen
strafrecht worden berecht. „Het
gaat er niet alleen om dat ze als
volwassenen worden berecht. De
tegenhanger daarvan is dat het
ook mogelijk is 18- en 19-jarigen
volgen het jeugdrecht te berech
ten. Er is als het ware een 'grijs ge
bied' voor jongeren tussen 16 en
20. Die speelruimte kan voor ons
rechters heel nuttig zijn."
En dat vindt Blomhert ook van cel
straffen voor jongeren. „Boven
dien: er zijn landen in Europa
waar veel strenger wordt gestraft
dan bij ons."
Het aantal minderjarigen dat
jaarlijks in voorarrest wordt ge
houden bedraagt tussen de 2.500
en 3.000, zegt Peter van der
Laan, jeugdstrafrechtdeskundige
aan de Vrije Universiteit in Am
sterdam. Dat aantal neemt de
laatste jaren toe, wat Van der
Laan mede baseert op de capaci
teitsuitbreiding voor voorarrest
bij jeugdinrichtingen.
Jaarlijks verschijnen ongeveer
15.000 minderjarigen voor de
rechter. In zo'n 250 gevallen
wordt daarbij gebruik gemaakt
van het volwassenenrecht. Der
tien jaar geleden, toen de moge
lijkheden hiertoe werden ver
ruimd, bedroeg dit nog rond de
600 zaken.
In 2007 had het Openbaar Minis
terie 39.000 zaken tegen minder
jarigen in behandeling, een stij
ging van bijna 44 procent ten op
zichte van 2000.
